Το νόμισμα έχει, ως γνωστόν, πάντα δύο πλευρές…

Σε ένα πρώτο επίπεδο, το «δράμα» που βιώνουμε έχει αμιγώς ελληνικά χαρακτηριστικά και προέλευση. Είναι μια κρίση ταυτότητας της ελληνικής κοινωνίας, που βρίσκεται πάντα μεταξύ Ανατολής και Δύσης και της αδυναμίας της να κινηθεί προς το μοντέλο των δυτικών ευρωπαϊκών κοινωνιών, πορεία την οποία έχει επιλέξει με την είσοδό της στην Ε.Ε και την Ευρωζώνη.

Όμως η Ελλάδα, από τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και μετά, συγκροτήθηκε πάνω σε ένα ιστορικό παράδοξο! Έγινε εθνικό κράτος και διαμορφώθηκε ως έθνος, χωρίς ποτέ να έχει μια ισχυρή εθνική αστική τάξη(!) και διάνυσε το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα της νεότερης ιστορίας της, σαν προτεκτοράτο των εκάστοτε μεγάλων δυνάμεων και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο σαν προτεκτοράτο της Δύσης.

Εντός ενός τέτοιου πλαισίου και επί των ερειπίων μιας κατεστραμμένης και βαθιά διχασμένης χώρας μετά τον εμφύλιο, στήθηκε μεταπολεμικά μέχρι και το τέλος της δικτατορίας του 1967, ένα αυταρχικό «ψυχροπολεμικό» πολιτικό σύστημα, το λεγόμενο και «κράτος της Δεξιάς». Το οποίο βασίστηκε σε ένα κρατικοδίαιτο, σε πολύ μεγάλο βαθμό, οικονομικό μοντέλο ιδιωτικής πρωτοβουλίας, προστατευμένο με δασμούς από το διεθνή ανταγωνισμό.

Μετά την πτώση της χούντας το 1974 και κατά τη διάρκεια των μεταπολιτευτικών χρόνων, της πρώτης ουσιαστικά ομαλής πολιτικής και δημοκρατικής περιόδου στην ιστορία της Ελλάδας, χτίστηκε, δυστυχώς βαθμιαία και παρά τις μεγάλες προσδοκίες για μεγάλες αλλαγές, ένα πελατειακό πολιτικό και οικονομικό μοντέλο. Που χάρη και στις αθρόες επιδοτήσεις από την ΕΟΚ – Ε.Ε και την περίοδο της ευημερίας με δανεικά που ίσχυσε λίγο –πολύ για όλες τις δυτικές κοινωνίες, εξελίχθηκε σε ένα παρασιτικό, μέχρι παράλυσης, μόρφωμα.

Επεισόδιο 1ο :

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ήταν μια χρονική περίοδος κατά την οποία η Γερμανία (ναι, η Γερμανία…) βρέθηκε προ του φάσματος της ύφεσης και της οικονομικής κρίσης, επιβαρυμένη από το οικονομικό κόστος για την ενοποίησή της κατά τα προηγούμενα χρόνια και αντιμέτωπη τότε με ένα σπάσιμο φούσκας τηλεπικοινωνιών και τεχνολογίας, που λίγο έλλειψε να οδηγήσει στην κατάρρευση μεγάλων εταιρειών αυτών των δύο κλάδων.

Η κατάσταση αυτή είχε ως αποτέλεσμα να προκληθεί ένας γενικότερος χρηματοοικονομικός χαμός, ο οποίος προς στιγμήν αντέστρεψε τη ροή των επενδυτικών κεφαλαίων και άρχισε να σπρώχνει τη Γερμανία προς την ύφεση! Τα κεφάλαια σταμάτησαν να πηγαίνουν προς τις γερμανικές τράπεζες και έφευγαν για άλλους τόπους, με τους επενδυτές να πουλούν οτιδήποτε γερμανικό και μεταξύ αυτών, βεβαίως και τα γερμανικά τραπεζικά και κρατικά ομόλογα. Το επιτόκιο του 10ετούς ομολόγου της Γερμανίας έφθασε από το 3,6%, στο 5,6%!

Λίγο μόνο καιρό μετά την υιοθέτησή του, το ευρώ είχε χάσει περισσότερο από το 20% της αξίας του έναντι του δολαρίου, προκαλώντας πολλά ερωτήματα για τη βιωσιμότητά του.

Η Γερμανία δεχόταν επίθεση από τις αγορές. Η μόλυνσή της από το μικρόβιο της νομισματικής κρίσης, ήταν πλέον γεγονός!

Επεισόδιο 2ο :

Η Ελλάδα, σε μια εποχή ραγδαίων εξελίξεων και ανακατατάξεων στο παγκόσμιο καταμερισμό πολιτικών, νομισματικών και οικονομικών δραστηριοτήτων και ισχύος, «έχει καταφέρει» τα τελευταία χρόνια να βρίσκεται στην αιχμή του δόρατος της παγκόσμιας και ιδιαίτερα της ευρωπαϊκής κρίσης. Μια σειρά από λάθη, αστοχίες, αλλά και τυχαία περιστατικά, έχουν φέρει την Ελλάδα στη θέση της αιχμής του δόρατος μιας πολύπλοκης και πολυεπίπεδης παγκόσμιας και ευρωπαϊκής κρίσης.

Η πτώχευση της Lehman Brothers, ήρθε το φθινόπωρο του 2008. Και ήταν η χειρότερη παγκόσμια οικονομική καταιγίδα μετά από 80 χρόνια. Η Αμερικανική Κεντρική Τράπεζα, για να αντιμετωπίσει την κατάσταση, μείωσε τότε τα επιτόκια του δολαρίου σε ιστορικά χαμηλά και μοίρασε δάνεια σε αμερικανικές και διεθνείς τράπεζες για να μην έρθει το απόλυτο χάος και επέλθει η …πτώση του καπιταλισμού.

Η Ε.Κ.Τ., όμως, αντί να ακολουθήσει την τακτική των αμερικανών, μειώνοντας τα επιτόκια του ευρώ, είχε άλλη γνώμη, έκανε ακριβώς το αντίθετο! Τα αύξησε, επιδεινώνοντας την ήδη υπό εξαφάνιση ρευστότητα! Το 2008, τα επιτόκια του ευρώ έφτασαν τότε στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων ετών, στο 4%. Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής ήταν να προκληθεί ένα καταστροφικό χτύπημα στην Ευρωζώνη και κυρίως στις χώρες του Νότου, μια και για μια ακόμη φορά γινόταν το ανάποδο από αυτό που έπρεπε να γίνει. Έτσι, ενώ στα χρόνια της πλεονάζουσας ρευστότητας είχαν υιοθετηθεί ιστορικά χαμηλά επιτόκια, στα χρόνια της κρίσης, που χρειαζόταν φθηνό χρήμα, αυτό δυστυχώς δεν υπήρχε.

Η Ε.Κ.Τ δεν είχε βέβαια τρελαθεί! Απλώς εξυπηρετούσε για μια ακόμη φορά τα συμφέροντα της Γερμανίας, η οποία βρισκόταν σε οικονομικό πόλεμο με τις ΗΠΑ και προσπαθούσε να εκθρονίσει το δολάριο από παγκόσμιο νόμισμα, χρησιμοποιώντας τα υψηλά επιτόκια του ευρώ, για να προσελκύσει κεφάλαια στη Φρανκφούρτη από όλον τον κόσμο.

Η κρίση του 2008 σήμανε την αρχή του τέλους του εύκολου δανεισμού, καθώς οι αγορές ανακάλυψαν(!) από τα τέλη του 2009, πως το χρέος έχει φτάσει σε επίπεδα μη εξυπηρετήσιμα. Σε μια περίοδο ανακατατάξεων, η Ελλάδα «κατάφερε» να βρίσκεται με ένα τεράστιο χρέος, χωρίς παραγωγική υποδομή, με εθισμένο το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού σε μια παρασιτική κρατικοδίαιτη αντίληψη, που δημιούργησε η ευημερία με δανεικά και επιδοτήσεις. Βρέθηκε εκτός αγορών και κινδυνεύει να βρεθεί και εκτός Ευρωζώνης, με το διεθνές της κύρος βαριά τραυματισμένο και με πιθανές ανεπανόρθωτες συνέπειες.

Η Ελλάδα είχε αποφύγει τα χειρότερα μέχρι το Νοέμβριο του 2009. Ήταν όμως ήδη αποδυναμωμένη και χωρίς «ανάσες», από την αμεριμνησία, την δίχως όρια σπατάλη στα κρατικά έξοδα και το όργιο ρουσφετολογικών προσλήψεων στο δημόσιο, της περιόδου διακυβέρνησης Κώστα Καραμανλή, η οποία «κατάφερε» μέσα σε 5 χρόνια να φτάσει το έλλειμμα στο 15% και να διπλασιάσει τις κρατικές δαπάνες. Κατά έναν περίεργο όμως τρόπο και για καλή μας «τύχη», η πιστοληπτική μας αξιολόγηση παρέμενε ακόμη στο Α.

Χρειάσθηκαν μερικοί μήνες αδράνειας και αφασίας και μόλις μερικές εβδομάδες πανικού της κυβέρνησης Γιώργου Παπανδρέου, για να αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την οδυνηρή πορεία προς την άβυσσο.

Που ξεκίνησε με ένα καταστροφικό κύμα εκροής καταθέσεων και με τον αποκλεισμό της χώρας, στη συνέχεια, από τον δανεισμό στις διεθνείς αγορές.

Είχε έρθει η ώρα για την Ελλάδα να χρειαστεί βοήθεια…

Επεισόδιο 3ο:

Προκειμένου να αντιμετωπίσει, στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, την κρίση της η Γερμανία, χρειαζόταν τότε άμεσα εντός του ευρώ όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες, έστω και αν αυτές δεν ήταν ακόμη έτοιμες, όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία, για κάτι τέτοιο. Στη συνέχεια και μόλις αυτό είχε συμβεί, χρησιμοποίησε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να παραφουσκώσει εμάς και τις άλλες χώρες του νότου με φθηνό χρήμα και πλεονάζουσα ρευστότητα, με την οποία κατά διαβολική σύμπτωση, έγινε δυνατό να αγοράζουμε ακριβά γερμανικά προϊόντα.

Οι ελληνικές τράπεζες δανείζονταν από την Ε.Κ.Τ με ελάχιστο κόστος και στη συνέχεια μας κυνηγούσαν να μας δανείσουν για να αγοράσουμε σπίτια , αυτοκίνητα και ό,τι άλλο έβαζε ο νους μας. Πράγματα που τα προηγούμενα χρόνια ούτε που θα σκεφτόμασταν, ούτε και θα μπορούσαμε να αγοράσουμε. Η Ε.Κ.Τ., υπό τη γερμανική καθοδήγηση, ήταν σα να μοίρασε σε όλους μας μια «χρυσή» πιστωτική κάρτα και μας προέτρεπε να την χρησιμοποιήσουμε. Και βέβαια, εμείς, «της αλλάξαμε τα φώτα»!…

Οι γερμανικές εξαγωγές στην Ελλάδα το διάστημα αυτό διπλασιάσθηκαν. Και αυτό, χωρίς να υπάρξει κάποιου είδους ανταπόδοση από τη Γερμανία, έτσι ώστε κατά κάποιο τρόπο να εξισορροπηθεί η κατάσταση. Οι ελληνικές εξαγωγές στη Γερμανία, στο ίδιο χρονικό διάστημα, μειώθηκαν σημαντικά. Η Γερμανία στο εσωτερικό της ακολουθούσε περιοριστική πολιτική και την ώρα που εμείς ήμαστε αγοραστές- καταναλωτές, αυτοί ήταν κυρίως παραγωγοί – πωλητές.

Με την τακτική της αυτή, μέσα σε λίγα χρόνια από την υιοθέτηση του ευρώ, η Γερμανία κατάφερε το εμπορικό της πλεόνασμα να ξεπεράσει και αυτό της Ιαπωνίας και της Κίνας, φέρνοντάς την στην πρώτη θέση στον κόσμο.

Το σχέδιο διάσωσης της Γερμανίας, μέχρι το 2007 είχε πετύχει, είχε ξεπεράσει την ύφεση χωρίς να αυξήσει το χρέος της, είχε σώσει το τραπεζικό της σύστημα και είχε γίνει πρώτη εξαγωγική δύναμη στον κόσμο… Στην «καμπούρα», βεβαίως, του ευρωπαϊκού νότου, τον οποίο «είχε υπονομεύσει με εκρηκτικά»…

Επεισόδιο 4ο:

Η βοήθεια ζητήθηκε επτά μήνες μετά τις εκλογές του 2009 και αφού στο μεταξύ δεν έγινε τίποτε από αυτά που έπρεπε να γίνουν, ούτε σε επίπεδο μέτρων άμεσης δημοσιονομικής εφαρμογής για τη μείωση του τραγικού πλέον ελλείμματος, ούτε για την γρήγορη προσαρμογή στις νέες συνθήκες.

Το αντίθετο μάλιστα, είχαμε και την εξαγγελία παροχών(!), συνοδευόμενη από μία αφασιακή καθυστέρηση στη στελέχωση του κράτους, με ανόητους αμφιλεγόμενους πειραματισμούς. Και φυσικά καμιά πρωτοβουλία για αποκρατικοποιήσεις και διαρθρωτικές αλλαγές, αφού για ένα διάστημα, τουλάχιστον στην πρώτη κυβέρνηση Παπανδρέου, κυριαρχούσαν εκτός τόπου και χρόνου κρατικίστικες, παλιομοδίτικες παλαιοκομματικές απόψεις. Ζητήθηκε δε μετά από αμφιταλαντεύσεις και αφού είχαμε βλακωδώς(;) αυτοδυσφημησθεί σε όλον τον κόσμο, υπό το κράτος πανικού για την επερχόμενη άμεση χρεοκοπία. Και αφού είχε μπει για τα καλά στο παιχνίδι το ΔΝΤ…!

Η μεγαλύτερη οικονομική δύναμη της Ευρώπης, είχε όμως άλλα σχέδια. Είδε την ελληνική και ευρωπαϊκή κρίση ως μια νέα ευκαιρία, τόσο για να συνεχίσει η ίδια να αποτελεί πόλο έλξης κεφαλαίων από όλον τον κόσμο, βασιζόμενη στην αστείρευτη ρευστότητα και στο χαμηλό κόστος δανεισμού της, όσο και στην επιθυμία της για πλήρη κυριαρχία επί των ευρωπαϊκών θεσμών, με την ενεργοποίηση παλαιότερων σχεδίων για μια γερμανική ηγεμονία επί μιας επιβεβλημένης κατά τα άλλα ομοσπονδιοποίησης της Ε.Ε.

Έτσι λοιπόν υπαγόρευσε όρους και προϋποθέσεις, απολύτως σύμφωνα με τα δικά της συμφέροντα και σχεδιασμούς, εξοντωτικά και τιμωρητικά για τη χώρα μας και τις άλλες χώρες του νότου, αρνούμενη πεισματικά μέχρι και σήμερα να ανοίξει τη στρόφιγγα της ρευστότητας από την ΕΚΤ, τη μόνη πραγματική λύση για να ξεπεραστεί η κρίση και να υπάρξει αναπτυξιακή δυναμική…

Έξοδος

Ναι φταίμε… Φταίμε για την απρονοησία μας, για τις σπατάλες μας, για το αναποτελεσματικό κράτος μας, για τις μεταρρυθμίσεις που δεν κάναμε, για τις καθυστερήσεις και τα λάθη μας ακόμη και τα τελευταία χρόνια, που έπρεπε να έχουμε σημάνει γενικό συναγερμό. Όμως πληρώσαμε και εξακολουθούμε να πληρώνουμε πολλά και δυσβάσταχτα και δυστυχώς όχι δίκαια κατανεμημένα. Και έχουμε στο μεταξύ, με αυτά και με εκείνα και με τεράστιο κοινωνικό κόστος, πραγματοποιήσει τη μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή που έχει γίνει ποτέ σε κάποια χώρα του κόσμου, σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.

Όμως η Γερμανία, αυτή η «ατμομηχανή» της Ευρώπης, που διεκδικεί και έχει σε μεγάλο βαθμό πετύχει να ηγείται της Ένωσης, δεν σκέφθηκε ούτε μια στιγμή να ανταποδώσει τη μεγάλη βοήθεια που είχε λάβει από τις χώρες του νότου όλα τα τελευταία χρόνια, πριν από το ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Το αντίθετο, συμπεριφέρεται σήμερα ως τιμητής των πάντων, ως τιμωρός και παιδονόμος, μέσα σε ένα απίστευτο επικοινωνιακό παιχνίδι παραπλάνησης, ψευδών ισχυρισμών και απαξίωσης συλλήβδην ολόκληρων λαών! Επικίνδυνα πράγματα…

Ναι, φταίμε και υπήρξαμε κακομαθημένοι, αλλά είναι η ώρα τώρα να αποκτήσουμε μια νέα, πιο αντικειμενική εθνική αυτογνωσία. Και γι’ αυτά που φταίξαμε εμείς και γι’ αυτά που έφταιξαν οι άλλοι, γι’ αυτά που πρέπει να κάνουμε και το όριο μέχρι το οποίο μπορούμε να φτάσουμε και να υπομείνουμε ως έθνος και ως κοινωνία.

Δεν θέλουμε την κατάρρευση της χώρας και την έξοδο από το ευρώ και πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε και ό,τι πρέπει για να την αποφύγουμε.

Χρειάζεται όμως και να χαράξουμε με εθνική ομοψυχία, πραγματικές και ρεαλιστικές εθνικές κόκκινες γραμμές, εθνικούς στόχους και εθνικές διεκδικήσεις. Εντός της Ένωσης, με υπομονή, διαλλακτικότητα, συγκατάβαση, αλλά και αξιοπρέπεια.

Και ας ελπίσουμε πως η «τραγωδία» δεν θα τελειώσει με τον …Κομμό (θρήνο που εκτελείται από το χορό και τους υποκριτές μαζί)!…

.

Ο Βασίλης Δεληγκάρης είναι Σύμβουλος Επικοινωνίας.