Σχεδόν δυο γενιές Βρετανών μεγάλωσαν με την χώρα τους εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ήταν μια απο τις αδιαμφισβήτητες πραγματικότητες της ζωής τους, κάτι σαν τα κόκκινα διόροφα λεωφορεία του Λονδίνου.

Εξού και το σόκ -τουλάχιστον των πιο νέων- απο την επικράτηση του Brexit. Σαν να έχεις μάθει να πληκτρολογείς σε υπολογιστή και να σου λένε οτι θα χρειαστεί να γράφεις με στυλό σε χαρτί. Να έχεις κινητό τηλέφωνο απο τα πέντε σου και να πρέπει να χρησιμοποιείς εφεξής τις βαριές μαύρες συσκευές με το καντράν. Να θεωρείσαι πολίτης μια αχανούς γεωγραφικής οντότητας και ξαφνικά να πρέπει να χωρέσεις σε σύνορα και να υποστείς περιορισμούς που θα επηρεάσουν την καθημερινότητα σου. Να σε αποσπούν βίαια απο ο,τι ένιωθες φυσικό περιβάλλον σου.

Τα βρετανικά μέσα ενημέρωσης έχουν γεμίσει απο οργισμένες δηλώσεις νεαρών ψηφοφόρων κατα των μεγαλύτερων τους για την επιλογή του Brexit. Τους κατηγορούν οτι φαλκίδευσαν το μέλλον τους και έχουν δίκιο. Πολλοί έσπευσαν να υπογράψουν υπερ της διενέργειας νέου δημοψηφίσματος, μαθημένοι απο το undo των ηλεκτρονικών κειμένων.

Στις φιλελεύθερες συνταγματικές δημοκρατίες, όμως, δεν υπάρχει κέρσορας να διορθώσεις ό,τι δεν σου αρέσει. Οι διαδικασίες είναι κάπως διαφορετικές. Και σωστά, κατα την άποψή μου.

Αν οι διαφωνούντες με το Brexit προσχωρήσουν στην απλοϊκή άποψη οτι όσοι έριξαν “Οχι” στην κάλπη είναι ανόητοι, εθνικές, φασίστες, ρατσιστές και αμόρφωτοι, τότε αίρουν στην πράξη πολλές απο τις αξίες που υπερασπίζονται και πιστώνουν στο ευρωπαϊκό εγχείρημα. Χρειάζεται να καταλάβουμε όχι να αποκηρύξουμε.

Όσες αναλύσεις ξένων φιλο- και αντι-Brexit αρθογράφων διάβασα απο το πρωί της 24ης Ιουνίου, πιστέψτε με είναι πολλές, συμφωνούν οτι το αποτέλεσμα της κάλπης δεν έχει μία εξήγηση (η γερμανική Ευρώπη ή το μεταναστευτικό), ούτε είναι προϊόν των τελευταίων χρόνων(ο πολιτικαντισμός του Κάμερον).

Χτίστηκε απο πολλούς λόγους, σε βάθος χρόνου, αποτελεί μια απο τις γκρίζες πτυχές της παγκοσμιοποίησης και της ψηφιακής οικονομίας, είναι η αντίδραση του βρετανικού προλεταριάτου και πρεκαριάτου για τον ακατανόητο κόσμο που τους εξόρισε στην μόνιμη ανασφάλεια.

Δεν μπορεί να αγνοηθεί ο φόβος τους, ούτε βεβαίως η λύση είναι ο αυτοχειριασμός. Βρετανός αρθρογράφος, αποτιμώντας τα κέρδη του στρατοπέδου της εξόδου, θυμήθηκε την κατα τον Πλούταρχο ρήση του Πύρρου μετα την Μάχη στο Άσκλο “ Εάν νικήσουμε σε άλλη μια μάχη τους Ρωμαίους, θα καταστραφούμε εντελώς”.

Το έργο έχει ανέβει και αλλού , θα το δούμε να παίζεται ολοένα και πιο συχνά άν δεν διαγνωσθεί με προσοχή τι λένε οι λιγότερο προνομιούχοι των δυτικών δημοκρατιών.

Ο καλπασμός του Τράμπ είναι το αμερικανικό αντίστοιχο του βρετανικού “οχι”.

Και εκεί δεν μπορεί να κατηγορηθεί η Ευρωπαική Ένωση.

Συμφωνα με τον Βίσμαρκ, μόνον οι ανόητοι μαθαίνουν απο τα λάθη τους,οι έξυπνοι ανθρωποι μαθαίνουν απο τα λάθη των άλλων. Δεν βλάπτει να το λάβουμε υποψιν μας