Λίγες ημέρες απέμειναν πριν από την διεξαγωγή του δευτέρου γύρου των Γαλλικών προεδρικών εκλογών, με τους δύο υποψηφίους για τη Γαλλική προεδρία, τον Εμμανουέλ Μακρόν και την Μαρίν Λεπέν, να επιχειρούν ήδη στοχευμένες κινήσεις για την διείσδυση σε εκλογικές δεξαμενές, εκ των οποίων κυριότερη είναι αυτή του Ζαν-Λικ Μελανσόν.[1]
Σε αυτό το πλαίσιο, μπορούμε να αναφέρουμε πως και οι δύο προεδρικοί υποψήφιοι, διεκδικούν την διείσδυση σε αυτή την εκλογική δεξαμενή με τους καλύτερους δυνατούς όρους, χρησιμοποιώντας και διαφορετικές αφηγήσεις.
Η μεν επικεφαλής της Εθνικής Συσπείρωσης, επενδύει συμβολικούς και πολιτικούς πόρους προς την κατεύθυνση του αντι-Μακρονισμού, ή αλλιώς, μίας αντι-Μακρονικής ρητορικής[2] προκειμένου να προσελκύσει ψηφοφόρους της ‘Ανυπότακτης Γαλλίας’ πάνω σε μία τέτοια βάση, θέτοντας σε δεύτερο πλάνο τις βασικές κατευθύνσεις του προγράμματος της,[3] ενώ, ο νικητής του πρώτου εκλογικού γύρου Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος εξακολουθεί να διατηρεί το προβάδισμα, προκρίνει μία εκλογική στρατηγική (εν όψει δευτέρου και τελικού γύρου), προσανατολισμένη σε θέματα που απασχολούν Αριστερής προέλευσης ψηφοφόρους της ‘Ανυπότακτης Γαλλίας’[4] όπως η κοινωνική πολιτική και ζητήματα περιβάλλοντος.
Τα οποία απέκτησαν πρωτεύουσα σημασία κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του Ζαν-Λικ Μελανσόν.
Αυτό που χρειάζεται ο πρόεδρος Μακρόν είναι να μετουσιώσει το προβάδισμα που διατηρεί σε δυναμική (ή σε παράσταση) από τον πρώτο εκλογικό γύρο σε παράσταση νίκης, αποφεύγοντας τις παγίδες της πολιτικής πόλωσης που είναι ένα πεδίο που ευνοεί εδώ όχι την υποψήφια που υπολείπεται, αλλά την πολιτική που είναι πιο έμπειρη και ικανή στον πολιτικό ανταγωνισμό με όρους πόλωσης,[5] και επενδύοντας σε μία προγραμματική πρόταση η οποία θα συνδέει το βραχυπρόθεσμο στοιχείο (αντιμετώπιση των πιεστικών ζητημάτων της καθημερινότητας),[6] με το μεσο-μακροπρόθεσμο (χάραξη και εφαρμογή μεταρρυθμιστικών πολιτικών σε μία σειρά από τομείς).
Στο εκλογικό αποτέλεσμα του πρώτου εκλογικού γύρου, αντανακλάται η ύπαρξη των «τριών Γαλλιών» για τις οποίες έχει κάνει λόγο ο Pierre-Andre Taguieff, με τους λεγόμενους πολέμιους της παγκοσμιοποίησης να μην συγκεντρώνονται αποκλειστικά σε ένα στρατόπεδο. Ο Γάλλος πρόεδρος και εκ νέου υποψήφιος, έχει μπροστά του την πρόκληση της πειθούς.
[1] Η υψηλή εκλογική επίδοση του Αριστερού Ζαν-Λικ Μελανσόν, το κόμμα του οποίου, η ‘Ανυπότακτη Γαλλία’ εντάσσεται στην ευρύτερη πολιτική οικογένεια της ριζοσπαστικής Αριστεράς, υιοθετώντας ένα «new politics προφίλ», σύμφωνα με την εύστοχη διατύπωση του Γιάννη Μπαλαμπανίδη, προκάλεσε ήδη μία ευρύτερη πολιτική κινητικότητα στο χώρο της εν ευρεία εννοία Αριστεράς, με το άλλοτε ισχυρό Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα (το οποίο διατηρεί ερείσματα σε συνδικαλιστικούς-επαγγελματικούς χώρους), να του προτείνει πρόταση κοινής καθόδου στις προσεχείς βουλευτικές εκλογές. Εάν ευοδωθεί κάτι τέτοιο, τότε θα πρόκειται για την σύμπτυξη ενός πολιτικού μετώπου το οποίο, ακόμη και αν δεν συγκλίνει απόλυτα σε πολιτικοϊδεολογικό επίπεδο, θα συγκλίνει πάνω σε κάποια βασικά πολιτικά προτάγματα, θέτοντας στο επίκεντρο τη διαμόρφωση μίας πολιτικής εναλλακτικής απέναντι στους δύο πλέον βασικούς κομματικούς πόλους της Γαλλικής πολιτικής σκηνής: Στη ‘Δημοκρατία Εμπρός’ του Εμανουέλ Μακρόν και στην ‘Εθνική Συσπείρωση’ της Μαρίν Λεπέν. Βλέπε σχετικά, Μπαλαμπανίδης, Γιάννης., ‘Η ευρωκομμουνιστική στιγμή: προϋποθέσεις, όρια και κληρονομιές,’ Διδακτορική Διατριβή, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Αθήνα, 2014, σελ. 453, Διαθέσιμη στο: /thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/35292?lang=el#page/452/mode/2up
[2] Εκτιμούμε πως εντός της κοινωνικής συμμαχίας, ή αλλιώς, λιγότερο κοινωνιολογικά, της εκλογικής βάσης Μελανσόν, οι τάσεις απόρριψης, τόσο της ασκούμενης πολιτικής του προέδρου Μακρόν, όσο και του πολιτικού στυλ που υιοθέτησε είναι ισχυρές, κάτι το οποίο σπεύδει να αξιοποιήσει η Μαρίν Λεπέν (οι πρώτες δημοσκοπήσεις δείχνουν πως ένας διόλου ευκαταφρόνητος αριθμός ψηφοφόρων του Μελανσόν, σκέφτεται να την ψηφίσει), στο εγκάρσιο σημείο όπου η προσπάθεια διείσδυσης της οποίας σε αυτή την σημαντική εκλογική δεξαμενή, διευκολύνεται και από έναν παράγοντα που δεν έχει αναδειχθεί επαρκώς. Από το ό,τι δηλαδή, η σύσταση Μελανσόν το βράδυ του πρώτου εκλογικού γύρου για την καταψήφιση Λεπέν (όχι ψήφος στη Λεπέν, είναι το κεντρικό σύνθημα), δεν συνοδεύθηκε από συγκεκριμένες και ‘φορτισμένες’ πολιτικοϊδεολογικές αναφορές για το τι μπορεί να σημάνει για την Πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία μία ενδεχόμενη επικράτηση της Μαρίν Λεπέν, από την επιλογή έστω μίας ψήφου ανοχής προς τον Εμανουέλ Μακρόν, εκεί όπου, η μη αναφορά του ονόματος του τον τοποθέτησε σε θέση ‘αναγκαίου κακού’: Η χαλαρή στάση Μελανσόν, η έλλειψη αναφορών στα διαφορετικά χαρακτηριστικά των δύο υποψηφίων και των προγραμμάτων τους, η λογική του ‘αναγκαίου κακού’ (ο Μακρόν εξακολουθεί να θεωρείται ένας μη ‘επιθυμητός πρόεδρος’), αφενός μεν, αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο επιλογής είτε του λευκού είτε του άκυρου (έμμεση καταψήφιση Μακρόν), και, αφετέρου δε, διευκολύνουν την υποψήφια της Εθνικής Συσπείρωσης στο να επιχειρήσει με καλύτερους όρους να διεισδύσει στην εκλογική βάση της ‘Ανυπότακτης Γαλλίας.’ Τα πράγματα όμως συνεχίζουν να είναι ρευστά, δίχως αυτός ο παράγοντας να σημαίνει πως το παιχνίδι ως προς τη δυνατότητα διείσδυσης σε αυτή την εκλογική δεξαμενή για τον πρόεδρο Μακρόν, είναι εκ προοιμίου χαμένο. Ευρύτερα ομιλώντας, θα υπογραμμίσουμε πως η λογική της κομματικής γραμμής, με την πάροδο των ετών, και ως απόρροια των αλλαγών που έχουν συντελεσθεί σε επίπεδο εκλογικής βάσης και πολιτικών κομμάτων, έχει εξασθενήσει δραστικά.
[3] Η αίσθηση μίας εξασφάλισης της θέσης της στα δεξιά της (το πιθανότερο ενδεχόμενο είναι να υπερψηφισθεί από μία σημαντική μερίδα ψηφοφόρων του Ερίκ Ζεμούρ, υπερψήφιση που θα φέρει πολιτικοϊδεολογικά χαρακτηριστικά), της προσφέρει την άνεση να εστιάσει σε άλλες δεξαμενές προσαρμόζοντας όπου απαιτείται την ρητορική της. Αυτό το ενδεχόμενο όμως, δεν πρέπει να αφήσει αδιάφορο τον Εμμανουέλ Μακρόν, ο οποίος πρέπει να υιοθετήσει μία ‘έξυπνη’ ρητορική (δίχως να τους ‘τρομάξει’) ώστε να κερδίσει την υποστήριξη μέρους των υποστηρικτών του Ερίκ Ζεμούρ. Θεωρούμε πως είναι σημαντική η διαπίστωση του Μελέτη Μελετόπουλου, σχετικά με το πολιτικοϊδεολογικό προφίλ Γάλλων ψηφοφόρων: «Ο «πολιτικά ορθός» χαρακτηρισμός του ενός τρίτου του γαλλικού πληθυσμού (Λεπέν 23,1% συν Ζεμούρ 7,1%) ως ακροδεξιών, εκτός από αντιεπιστημονικός, πάσχει από έλλειψης επαφής με την πραγματικότητα. Οι άνθρωποι αυτοί δεν μεταμορφώθηκαν εν μια νυκτί σε οπαδούς του απολυταρχισμού, του αυταρχισμού, των κατασταλτικών μηχανισμών και της βίας». Βλέπε σχετικά, Μελετόπουλος, Η. Μελέτης., ‘Η πολιτική επιστήμη και η πολιτική ορθότητα,’ Εφημερίδα ‘Τα Νέα,’ 20/04/2022, σελ. 18.
[4] Αυτό το κομμάτι των υποστηρικτών της ‘Ανυπότακτης Γαλλίας’ δεν αφήνει αδιάφορο τον πρόεδρο Μακρόν, καθότι μπορεί να έλκει την καταγωγή του από το άλλοτε ισχυρό και νυν πολύ αδύναμο κοινωνικά, πολιτικά και εκλογικά Σοσιαλιστικό Κόμμα, του οποίου η εκλογική ορατότητα κινείται πλέον σε πολύ χαμηλά επίπεδα (το Σοσιαλιστικό κόμμα δεν πληρώνει τον λεγόμενο κυβερνητισμό του, όσο την έλλειψη πολιτικής πρωτοτυπίας και τόλμης, κάτι που διεφάνη κατά τη διάρκεια της προεδρίας Ολάντ), όντας περισσότερο ανοιχτό και ευεπίφορο στα κελεύσματα περί αντι-ακροδεξιάς στράτευσης (ψήφος αποδοκιμασίας της Μαρίν Λεπέν και ό,τι αυτή μπορεί να εκφράζει πολιτικοϊδεολογικά), στο πλευρό του Εμμανουέλ Μακρόν ώστε να αποτραπεί το λογικά, για αυτές τις κατηγορίες ψηφοφόρων, απευκταίο: Η εκλογή της Μαρίν Λεπέν στην προεδρία της Γαλλικής Δημοκρατίας.
[5] Δεν γνωρίζουμε κατά πόσον η επένδυση σε μία ψήφο υπέρ της Δημοκρατίας μπορεί να είναι καταστεί αποδοτική και αποτελεσματική πλην μερίδων ψηφοφόρων με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, από την στιγμή όπου το άλλοτε Εθνικό Μέτωπο έχει επιτύχει σε πολύ σημαντικό βαθμό το να κανονικοποιηθεί, μετεξελισσόμενο πολιτικοϊδεολογικά, διεισδύοντας σε αριστερά ακροατήρια, και διατηρώντας ένα λαϊκιστικό υπόβαθρο, το οποίο είναι ενίοτε έντονο.
[6] Έχει θεωρητικά μεγάλο ενδιαφέρον το να εστιάσουμε στο πως η Μαρίν Λεπέν, όπως και άλλοι υποψήφιοι για τη Γαλλική προεδρία, εργαλειοποίησε τα ζητήματα καθημερινότητας (ενεργειακή-διατροφική κρίση, ακρίβεια, συμπίεση μισθών), με τέτοιον τρόπο, ώστε να καταφέρει να πλάσει το προφίλ ενός προέδρου (Εμανουέλ Μακρόν), ο οποίος διαβεί εκτός πραγματικότητας, μη αντιλαμβανόμενος τις ανάγκες του μέσου Γάλλου και της μέσης Γαλλικής οικογένειας, ωθώντας τον ουσιαστικά, εν όψει δευτέρου γύρου να υιοθετήσει ένα πιο άμεσο και πιο οικείο πολιτικό προφίλ. Το θεωρούμενο ως απόμακρο πολιτικό προφίλ του προέδρου Μακρόν, αποτέλεσε αντικείμενο κριτικής από αρκετές πλευρές, αν και θεωρούμε πως στερείται επαρκούς τεκμηρίωσης. Aς θυμηθούμε εδώ τα σημαίνοντα της οικειότητας και της αμεσότητας που διαμορφώθηκαν με άξονα την δημοσίευση φωτογραφιών που τον έδειχναν σε πιο χαλαρές στιγμές, ‘έξω’ από το στενό κοστούμι της συμβατικότητας και της αυστηρότητας, σε μία προσπάθεια να αποσείσει αυτές τις κατηγορίες.
[7] Στο λαϊκιστικό σχέδιο Λεπέν χωρούν μία σειρά από μανιχαϊστικές αντιθέσεις.