Εν όψει της «τρίτης φάσης»…

Παναγιώτης Παναγιώτου 26 Αυγ 2013

Η Ελλάδα έχει γίνει μέρος της προεκλογικής αντιπαράθεσης στη Γερμανία, καθώς εξακολουθεί να είναι η πιο ορατή πλευρά της γενικότερης ευρωπαϊκής κρίσης. Παρότι δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές πολιτικής, μεταξύ των κομμάτων που πρωταγωνιστούν για τον τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης, η ένταση που δημιουργείται εστιάζεται στο «κόστος» που θα χρειασθεί να καταβάλει η Γερμανία, χωρίς βέβαια να συνυπολογίζεται και το όφελος, που αποκόμισε από την κρίση (περίπου 40 δισ.)…

Ο Σόιμπλε κυρίως για να ακυρώσει προκαταβολικά τα «πυρά της αντιπολίτευσης», έσπευσε να παραδεχθεί την ανάγκη για ένα «πολύ πιο περιορισμένο» τρίτο πακέτο στήριξης (αποκλείοντας νέο «κούρεμα» του χρέους), εφόσον θα υλοποιήσει τις δεσμεύσεις της. Στην ουσία, ανεξαρτήτως της γερμανικής προεκλογικής σύγκρουσης εσωτερικών σκοπιμοτήτων, συνιστά μια ομολογία ότι ο αρχικός σχεδιασμός να τερματισθεί η ελληνική κρίση, με την ολοκλήρωση του δεύτερου προγράμματος τέλος του 2014, έχει βρεθεί «εκτός πορείας».

Eνα νέο δανειακό πρόγραμμα για την Ελλάδα είναι αναπόφευκτο (ανεξαρτήτως του τρόπου που θα γίνει, που βέβαια δεν συνιστά αμελητέο στοιχείο), καθώς απέχουμε πολύ από μια «έξοδο στις αγορές», ενώ παράλληλα παραμένει ζητούμενο ο ρεαλιστικός τρόπος, με τον οποίο το χρέος μας θα καταστεί βιώσιμο και αντιμετωπίσιμο.

Το δεύτερο τρίμηνο, η Ευρώπη, έπειτα από δεκαοκτώ μήνες, παρουσιάζει μια «εύθραυστη» ανάκαμψη από την ύφεση, κυρίως λόγω Γερμανίας, αν και οι ασυμμετρίες και οι ανισότητες μεταξύ Βορρά και Νότου οξύνονται… Βέβαια, η Ευρώπη είναι σε καλύτερο σημείο, απ? ό,τι ήταν πριν από ενάμιση χρόνο, που τα σενάρια της διάλυσης της Ευρωζώνης ήσαν στην ημερήσια διάταξη, όμως είναι πολύ νωρίς για να μιλήσουμε για φάση πλήρους σταθεροποίησης της Ευρωζώνης και του ευρώ.

Πολλά θα εξαρτηθούν από την πολιτική που θα ακολουθήσει η Γερμανία μετά τις εκλογές και στο εσωτερικό της (τόνωση λ.χ. της ζήτησης ή όχι) και στην Ευρώπη (πολιτικές ενίσχυσης της ανάπτυξης ή εμμονή στην ανάγκη απολύτως ισορροπημένων προϋπολογισμών).

Το «ελληνικό πρόβλημα» παραμένει ανοικτό, με την έννοια ότι απαιτείται μια οριστικά βιώσιμη λύση, που ακόμα δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Ομως δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια, κοινωνικά και οικονομικά, για να εξακολουθήσει να «σέρνεται»… Το «πρωτογενές πλεόνασμα» μπορεί να είναι ένα «κλειδί» για την Ελλάδα, για να διαφοροποιηθεί θετικά η στάση της Γερμανίας και των εταίρων – δανειστών μας, εν όψει μιας «τρίτης φάσης» του ελληνικού προβλήματος. Ομως με τον τρόπο που έγινε (αχαλίνωτη ύφεση και εξοντωτική ανεργία), «άφησε ερείπια», οικονομικά και κοινωνικά, που δύσκολα «αναστηλώνονται».

Είναι σαφές ότι μέχρι τα μέσα του 2014 θα «παιχθεί μια νέα συμφωνία». Θα ακολουθηθεί η ίδια «αποτυχημένη συνταγή»; Θα υπάρξουν ουσιαστικές βελτιώσεις και τομές; Ή με μικροαλλαγές θα συνεχιστεί μια πορεία μεταξύ «φθοράς και αφθαρσίας»; Εχει σχέδιο η κυβέρνηση ρεαλιστικής επαναδιαπραγμάτευσης; Το σίγουρο είναι ότι, χωρίς σημαντικές βελτιώσεις, η χώρα δύσκολα κυβερνιέται. Εξ ου και το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών -παρότι εξορκίζεται- δεν πρέπει να αποκλείεται…