Ο Γιώργος Β. Δερτιλής, από τους σημαντικότερους ιστορικούς, με αφορμή το νέο βιβλίο του «Συνειρμοί, μαρτυρίες, μυθιστορίες», παραχώρησε στο «Βήμα της Κυριακής» (15.12.2013) ενδιαφέρουσα συνέντευξη για τη σημερινή κρίση και τις στρατηγικές διεξόδου. Είναι ένα διδακτικό κείμενο όχι μόνο για τους πολιτικούς αλλά και για τους πολίτες. Παραθέτω τα βασικά σημεία των απόψεών του.
«Τα αίτια της κρίσης δεν είναι μόνο πολιτικά. Είναι δυστυχώς πολύ βαθύτερα, είναι πολιτιστικά. Διακόσια χρόνια τώρα η εμφυλιοπολεμική μας ιστορία δεν μας έμαθε τίποτε. Και εβδομήντα χρόνια τώρα καλλιεργούμε την εμφυλιοπολεμική μας νοοτροπία. Οι φιλόδοξοι δημαγωγοί, δεξιοί και αριστεροί, την εκμεταλλεύονται σαν να μην τελείωσε ποτέ ο Εμφύλιος. Αλλά και η αμάθειά μας δεν περιορίζεται στην πλήρη άγνοια της ιστορίας. Είναι καθολική. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι από τα χειρότερα στον κόσμο. Ετσι η δημαγωγία, ο υλιστικός ατομισμός και η συσσωρευμένη έλλειψη παιδείας και συνείδησης του πολίτη μας έχουν μετατρέψει σε κύμβαλα αλαλάζοντα. Για όλα φταίνε οι άλλοι, οι ξένοι, οι μετανάστες, οι κομμουνιστές, οι νεοφιλελεύθεροι φασίστες, ο γείτονας, ο αδελφός μας, οι γονείς μας, οι πάντες. Είμαστε ναυαγοί επάνω σε μια σχεδία, βλέπουμε την ξηρά και αντί να αρπάξουμε τα κουπιά, ετοιμαζόμαστε να φάμε ο ένας τον άλλον».
Στη συνέχεια αναφέρεται σε ένα κείμενό του που είχε δημοσιευθεί στο «Βήμα» το 1974 για τον ρόλο της Αριστεράς και το συνδέει με το σήμερα: «Αν το 1974 η Αριστερά είχε σύσσωμη προτείνει μια συναινετική, συμφιλιωτική πολιτική, ίσως να είχαμε κερδίσει τα σαράντα χρόνια που χάσαμε βυθισμένοι στη νοσταλγία των ηττημένων του Εμφυλίου – ή στη νοσταλγία των νικητών. Και ίσως η χώρα να είχε καλύτερα αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση και να είχε επιτύχει σχετική διπλωματική απομόνωση της Τουρκίας. Αλλά η Αριστερά, ιδίως το ΚΚΕ, απορρίπτοντας τα πάντα, ακόμη και τη Δημοκρατία, συντήρησε το εμφυλιακό κλίμα, με το ΠαΣοΚ να υπερθεματίζει. Από την άλλη πλευρά, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ενώ ήθελε να γίνει Ελληνας Ντε Γκωλ, έφθασε να νομιμοποιήσει το ΚΚΕ αλλά δεν τόλμησε να προχωρήσει. Αλλιώς θα είχε προτείνει υπουργείο στο ΚΚΕ, όπως είχε κάνει ο Ντε Γκωλ. Προφανώς σήμερα τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά.
Ωστόσο, αν το 2010 η Αριστερά είχε σύσσωμη προτείνει μια συναινετική, συμφιλιωτική πολιτική με στόχο να αποφύγει η χώρα την πτώχευση και την κρίση, ίσως να είχαμε κερδίσει τα τέσσερα χρόνια που χάσαμε χωρίς να κάνουμε τίποτε για την κρίση – αν βεβαίως το είχαν αυτό δεχθεί όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα. Και ίσως σήμερα να είχαμε μια επιτυχημένη κυβέρνηση μιας νέας υπεύθυνης Αριστεράς και μια καλή αντιπολίτευση μιας σοβαρής Κεντροδεξιάς. Ξέρω πολύ καλά, εννοείται, ότι πρόκειται για όνειρα χειμερινής νυκτός».
Ο Γ. Β. Δερτιλής βλέπει μια Ελλάδα «που απορρυθμίζεται αντί να μεταρρυθμίζεται» και «την παλαιά πολιτική τάξη να μην μπορεί να τη μεταρρυθμίσει» και τονίζει: «Η μόνη ρεαλιστική επιλογή για τη χώρα είναι να μελετήσει και να εκτελέσει η ίδια το απαραίτητο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων για να βγει από την κρίση και όχι να περιμένει από άλλους να τη σώσουν. Αυτό προϋποθέτει συνεργασία, συμφιλίωση, γενική στράτευση στον κοινό σκοπό και πολλή, πάρα πολλή δουλειά. Αν ο καθένας μας έκανε απλώς τη δουλειά του και την έκανε καλά, με μεράκι και συνείδηση, πολλά προβλήματα της κρίσης θα είχαν λυθεί. Αυτά όμως απαιτούν παιδεία και συνείδηση του πολίτη. Και για να τα αποκτήσουμε φοβούμαι ότι θα χρειασθεί να περάσουν δύο γενιές».
Θα επιμείνει στην απαλλαγή από την «εμφυλιοπολεμική νοοτροπία» με τη «λύτρωση της συμφιλίωσης» τονίζοντας: «Η Δημοκρατία προϋποθέτει τον διάλογο, ο διάλογος προϋποθέτει την «αδελφότητα» της Δημοκρατίας. Και ο πατριωτισμός προϋποθέτει την αλληλεγγύη της δημοκρατικής «αδελφότητας»».