«Το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ, ενωμένο, δυνατό!” Με το διαχρονικό αυτό σύνθημα ξεκινούσε τις ομιλίες της η Φώφη Γεννηματά στις λίγες εμφανίσεις της στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου των ευρωεκλογών του 2014. Το ΠΑΣΟΚ, με πρόεδρο τότε τον Ευάγγελο Βενιζέλο, για πρώτη φορά στην ιστορία του είχε επιλέξει να βγάλει απο την κορυφή της μαρκίζας το ίδιο του το όνομα αντικαθιστώντας το με την “Ελιά” στοχεύοντας κάπως να ανανεώσει το καταρρακωμένο του προφίλ αλλά και να προσελκύσει νέο κόσμο πιστό στις αρχές της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας. Το γεγονός αυτό βέβαια καθόλου δεν άρεσε σε μεγάλο μέρος του κόμματος, ιδίως σε εκείνους που είχαν γαλουχηθεί με τον Ανδρέα Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του ’80, με αποτέλεσμα μία σειρά από κορυφαία στελέχη είτε να απέχουν ή να υπονομεύσουν την προσπάθεια της Ελιάς. Τα συνθήματα υπέρ του ΠΑΣΟΚ είχαν ακριβώς ως στόχο να υπενθυμίσουν τις ρίζες και να καθησυχάσουν τους παραδοσιακούς ψηφοφόρους ότι στην πραγματικότητα κανένας κίνδυνος απώλειας της ταυτότητας του κόμματος δεν υπήρχε.

Η περιορισμένη στήριξη απο τους παραδοσιακά ισχυρούς ΠΑΣΟΚικούς μηχανισμούς, όμως, δεν ήταν το μοναδικό εμπόδιο που καλούνταν να υπερβεί η Ελιά στην προσπάθεια της για ένα θετικό αποτέλεσμα στις ευρωεκλογές. Η φθορά εξουσίας του ΠΑΣΟΚ – που τότε, σε εποχές σκληρών Μνημονίων, κυβερνούσε με τη ΝΔ του Σαμαρά – ήταν τεράστια και πολύ δύσκολο να προσπεραστεί από τους ψηφοφόρους που θεωρούσαν σκέτη επικοινωνιακή τακτική την αλλαγή στο όνομα. Πρόσθετη δυσκολία αποτελούσε το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκονταν σε ξεκάθαρη τροχιά ανόδου απειλώντας κι άλλο τη συσπείρωση του κεντροαριστερού χωρου – κάτι που εν τέλει επιβεβαιώθηκε με την επικράτηση του τόσο στις ίδιες τις ευρωεκλογές όσο και την Περιφέρεια Αττικής, τη μεγάλυτερη της χώρας, στις αυτοδιοικητικές εκλογές που έγιναν ταυτόχρονα.  Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ένα νέο και φρέσκο κόμμα, το Ποτάμι, είχε μόλις κάνει την εμφάνιση του, απευθυνόμενο, λίγο-πολύ, στο ίδιο ακροατήριο και με στόχο να ενισχύσει την εκλογική του δύναμη (όπως και, εν πολλοίς, αποδείχτηκε με το 6,6% που τελικά απέσπασε).

Παρ’όλες αυτές τις αντιξοότητες, η Ελιά έκανε μια εξαιρετική προεκλογική εκστρατεία, προέταξε τα πραγματικά ευρωπαϊκά διακυβεύματα, υιοθέτησε πειστικά την ατζέντα των Ευρωπαίων σοσιαλδημοκρατών, προέβαλλε και ανέδειξε νέα και πολύ αξιόλογα στελέχη, ανέπτυξε φρέσκο λόγο, συνδέθηκε με ομάδες και οργανώσεις έξω από τα στενά ΠΑΣΟΚικά όρια και τελικά κατάφερε να πιάσει ένα 8,04%, που για τα δεδομένα της εποχής αποτελούσε θρίαμβο. Ένα αποτέλεσμα που όχι μόνο αποδείκνυε ότι η κεντροαριστερά ήταν ζωντανή και είχε προοπτική αλλά έμελλε και να αποδειχτεί το υψηλότερο εκλογικό ποσοστό που έχει πετύχει ο χώρος μετά το 2012.

Η συνέχεια της Ελιάς είναι γνωστή. Ο Βενιζέλος υπό τις πιέσεις Παπανδρεϊκών, Γεννηματικών και λοιπών βαρώνων του κόμματος εγκατέλειψε άρον άρον το εγχείρημα της Ελιάς, επανέφερε τη στάμπα του ΠΑΣΟΚ, το οποίο στις εθνικές εκλογές μόνο λίγους μηνες μετά – υποβοηθούμενο και από την διασπαστική ίδρυση του ΚΙΔΗΣΟ – έπεσε στο μισό (4,7%) της επίδοσης τη Ελιάς ακυρώντας τελικά μια σημαντική προσπάθεια που είχε ξεκινήσει στην κατεύθυνση της ανανέωσης του ΠΑΣΟΚ και διεύρυνσης του στο χώρο.

Οι συνθήκες για το ΚΙΝΑΛ στις ευρωεκλογές του 2019 ηταν σαφώς ευνοϊκότερες. Η κυβερνητική φθορά ειχε μεταφερθεί πια στους κόλπους του ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΙΝΑΛ βάσιμα ευελπιστούσε σε μεγάλες επιστροφές μετανιωμένων πρώην ψηφοφόρων του που τα προηγούμενα χρόνια δοκίμασαν τον ΣΥΡΙΖΑ. Παράλληλα, το Ποτάμι, πλήρως απαξιωμένο και αποδυναμωμένο, δεν συνιστούσε πλέον κανένα κίνδυνο ενώ φυσικά ολόκληρος ο κομματικός μηχανισμός του ΠΑΣΟΚ ήταν πια στρατευμένος και ενωμένος στο στόχο. “Επιστρέφουμε!” ήταν το σύνθημα των στελεχών του που δεν έκρυβαν τις ελπίδες τους για διψήφιο ποσοστό την Κυριακή.

Το αποτέλεσμα ωστόσο του ΚΙΝΑΛ (7,7% με 90% ενσωμάτωση την ώρα που γράφονταν αυτό το κείμενο) ήταν χειρότερο της Ελιάς, και μπορεί η κατάκτηση της τρίτης θέσης να αφήνει μία παρηγοριά, στην πραγματικότητα όμως μόνο πετυχημένο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί λαμβάνοντας επίσης υπόψη την ελάχιστη διείσδυση του κόμματος στις νέες ηλικίες.

Με τα όργανα του κόμματος απόλυτα ελεγχόμενα από την Πρόεδρο του δεν μπορεί να περιμένει κανείς κάποια διεξοδική συζήτηση για την εκλογικη επίδοση του ΚΙΝΑΛ και τις κινήσεις της επόμενης μέρας. Φυσικά, οι επερχόμενες εθνικές εκλογες δεν δίνουν και πολλά χρονικά περιθώρια για νέες εσωτερικές ζυμώσεις και αναζητήσεις και το κόμμα καλείται γρήγορα να επανενεργοποιηθεί εν όψει μιας ακόμα πιο απαιτητικής κάλπης. Το σίγουρο, όμως, είναι ότι ο χώρος αυτός, όπως πλέον και να λέγεται – ΠΑΣΟΚ, Ελιά, ΚΙΝΑΛ – που στην Ευρώπη συνδέεται με τη δεύτερη μεγαλύτερη πολιτική ομάδα – τους ευρωσοσιαλιστές – και στο εσωτερικό διαθέτει εξαιρετικό στελεχιακό δυναμικό και μπόλικες εφεδρείες, χρειάζεται σταδιακά ριζικές αλλαγές στην οργανωτική του δομή και τον τρόπο λειτουργίας, ανάληψη ευθυνών και εθελούσιες αποχωρήσεις, διαμόρφωση στρατηγικής και θέσεων με γνώμονα τις προκλήσεις του μέλλοντος και όχι τις αντιλήψεις του παρελθόντος και προώθηση νέων προσώπων σε όλα τα επίπεδα.