Μία από τις εμβληματικότερες εξαιρέσεις του μεταδικτατορικού μας ήθους, ήταν ο εκδότης, στην ελληνική του εκδοχή, του περιοδικού «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» Ηρώδης Μπακογιάννης, τον οποίο πρόσφατα αποχαιρετήσαμε.

Τι είναι αυτό που τον ανέδειξε σε εξαίρεση;

Στα τέλη λοιπόν του 1977, μία λούμπεν – τότε – μεταδικτατορική δικαιοσύνη, βουτηγμένη ακόμη στην παράνοια της δικτατορίας, προφυλάκισε πέντε εκδότες περιοδικών και έναν άκακο τραγουδοποιό, τον Άσιμο, ως «ηθικούς αυτουργούς» σε  διαδηλώσεις που  έγιναν στην Αθήνα!

Παρά την παρανοϊκή αυτή ενέργεια της δικαιοσύνης, ο Ηρώδης Μπακογιάννης, όχι μόνον δεν προσχώρησε στο τέρας τους μίσους κατά της δημοκρατίας, στο οποίο πολλοί – αδυνατώντας προφανώς να ορίσουν θετικά τον εαυτό τους – βρήκαν την ταυτότητά τους, αλλά έκανε το αντίθετο: Αναδείχθηκε, εντελώς αθόρυβα μάλιστα, σε υπόδειγμα δημοκρατικού ήθους.

Κι όταν, δυο μέρες προτού «φύγει»,  στην  επιμονή του για υποβοήθηση, η γιατρός του τον ρώτησε αν πιστεύει σε κάτι ώστε να κρατηθεί στη ζωή, απάντησε: Στη δημοκρατία!

Αυτός λοιπόν ο αμετανόητος εραστής της δημοκρατίας, είχε μία απόλυτη απάντηση, για όσα μας απασχολούν σε σχέση με την ασφάλεια, την ελευθερία, την υπακοή ή την ανυπακοή:

«Ελευθερία χωρίς ασφάλεια, είναι τυραννία», έλεγε μονότονα.

Και ήξερε τι έλεγε: Διότι, αυτοί που κυρίως δαιμονοποίησαν τη νομιμότητα, άρα και την ασφάλεια, ήταν οι Ναζί. Οι οποίοι απέρριπταν ως «ανελεύθερο» και «αιχμάλωτο του νόμου», το κράτος που εφάρμοζε το νόμο. Για να είναι αυτοί ελεύθεροι να εγκληματούν, χωρίς «θεσμικά εμπόδια».

Με άλλα λόγια, ήξερε ότι δεν μπορείς  να ισχυρίζεσαι ότι αποβλέπεις σε ένα καθεστώς ελευθερίας, όταν μετατρέπεις τις δημόσιες υποθέσεις σε «τόπο κυνηγιού μιας επιτροπής δημόσιας σωτηρίας», όπως εμφατικά επισήμαινε ο Καστοριάδης. Ή να υποκαθιστάς την κοινωνία,  με την μιλιταριστική δράση αυτόκλητων «απελευθερωτικών» ομάδων οι οποίες, ως εκπρόσωποι της «αλήθειας», αυτοανακηρύσσονται: α) Σε νομοθέτη, που ορίζει όχι μόνον ποιος έχει δικαίωμα να ζήσει και ποιος έχει υποχρέωση να πεθάνει, αλλά και ποιος έχει ή δεν έχει δικαίωμα να περάσει από έναν δρόμο. β) Σε δικαστή, που δικάζει με βάση τον δικό του νόμο και γ) Σε δήμιο, που εκτελεί τις ποινές, τις οποίες ο ίδιος επέβαλε, με βάση το ιδιωτικό του δίκαιο.

Ήξερε δηλαδή, ότι όλα αυτά σημαίνουν το τέλος της ελευθερίας και την είσοδο στο βασίλειο της τυραννίας.