Τι έχουμε στις 17 Ιουνίου; Η απάντηση είναι «εκλογές» – και ας μην σπεύσει κανείς να πει πως αυτό είναι αυτονόητο. Στις 17 Ιουνίου διεξάγονται εκλογές και όχι δημοψήφισμα, αντίθετα με το κλίμα που αφενός δημιουργεί η φορά των πραγμάτων και αφετέρου καλλιεργείται, με ασύγγνωστη ελαφρότητα, από όσους πιστεύουν πως έχουν να κερδίσουν στην κάλπη και αδιαφορούν για την επόμενη μέρα.
.
Δεν είναι δημοψήφισμα για «ευρώ ή δραχμή», γιατί (αφού κανένας από τους δύο πιθανούς πρώτους σχηματισμούς δεν έχει ως προγραμματική θέση την αποχώρηση από την ευρωζώνη) η παραμονή στο ευρώ εξαρτάται από τις δυνατότητες εφαρμογής πολιτικών στην Ελλάδα και από τις δυνατότητες επαναδιαπραγμάτευσης των όρων της με τους εταίρους. Οι αλλαγές στο Μνημόνιο είναι προφανές πως βρίσκονται ούτως ή άλλως στο τραπέζι και το ουσιαστικό ζήτημα αφορά την εξεύρεση ενός πολιτικού προγράμματος που θα είναι και αποδεκτό σε ευρωπαϊκό πλαίσιο και, ταυτόχρονα, εφαρμόσιμο στην Ελλάδα.
.
Δεν είναι δημοψήφισμα, πολύ περισσότερο, για πρόσωπα: το «Σαμαράς ή Τσίπρας» απηχεί τον αταβιστικό πρωτογονισμό της ελληνικής πολιτικής και συνιστά πολιτικό παράδοξο, τη στιγμή που τα κόμματά τους, είτε λόγω συγκρότησης όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, είτε στη λογική του εκλογικού συναγερμού όπως η ΝΔ, δίνουν έμφαση στο άθροισμα διαφορετικών ρευμάτων ή «συνιστωσών», άρα κινούνται σε τροχιά συλλογικών επεξεργασιών και όχι σε μια ολική επαναφορά του προσωποπαγούς παλαιοκομματισμού.
.
Κατεξοχήν δεν είναι δημοψήφισμα, επειδή η επικράτηση μιας τέτοιας συλλογιστικής σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα, είναι βαθιά διχαστική και προβλέψιμα αναντίστοιχη με τις ανάγκες και τις προτεραιότητες της επόμενης μέρας. Η εμβάθυνση των διαιρέσεων, η αναβίωση της συνθηματολογίας της πιο αποτρόπαιης πολιτικής έκπτωσης της δεκαετίας του ’80 με τις «μάχες του φωτός και του σκότους», η διλημματική και εκβιαστική ρητορική, υπονομεύουν όλες τις πιθανές προοπτικές της 18ης Ιουνίου. Γιατί την επομένη των εκλογών:
.
α. Είναι ενδεχόμενο η λαϊκή ετυμηγορία να οδηγεί σε ανάγκη συγκυβέρνησης, που πρέπει να είναι εφικτή ή ανοιχτή ως επιλογή, αν αυτή είναι η κρίση του εκλογικού σώματος. Ίσως, δηλαδή, χρειαστεί να κυβερνήσουν μαζί πρόσωπα και σχήματα που δεν το έχουν φανταστεί, πολλώ μάλλον επεξεργαστεί.
.
β. Η αποτελεσματικότητα της όποιας διαπραγμάτευσης, από όποιον και αν αναλάβει την εντολή από τους πολίτες, θα είναι μεγαλύτερη στο βαθμό που θα έχει μια ευρύτερη ανοχή, αν όχι στήριξη, από τις άλλες πολιτικές δυνάμεις. Ίσως, δηλαδή, χρειαστεί να διαπραγματευτούν μεταξύ τους στο εσωτερικό και, κατά μείζονα λόγο, από κοινού στο εξωτερικό, πολιτικές δυνάμεις που σήμερα συγκρούονται και η μορφή της σύγκρουσης επηρεάζει σοβαρά τις δυνατότητες αυριανής (όχι συγκυβέρνησης, όχι συμπόρευσης, όχι συμπαράταξης, αλλά μιας ελάχιστης) συνεννόησης.
.
γ. Και, σε τελική ανάλυση, όποιες κι αν είναι οι εξελίξεις, ό,τι κι αν συμβεί στην πολιτική ή την οικονομία, την επομένη των εκλογών θα ζήσουμε όλοι μαζί σε αυτή τη χώρα. Προσωπικές επιθέσεις, χαρακτηρισμοί, κατηγορίες του ενός προς τον άλλο ότι είναι «επικίνδυνος», «δοσίλογος», «ανεύθυνος», «ραγιάς» και τα παρόμοια, υπονομεύουν πολύ περισσότερα από μια οικονομική διαπραγμάτευση, όσο μεγάλη κι αν είναι η σημασία της. Υπονομεύουν το κοινωνικό υπόβαθρο της δημοκρατίας, τη δυνατότητα ανταπόκρισης σε πιθανές μεγάλες αναταράξεις, τη δυνατότητα άσκησης και εφαρμογής των όποιων πολιτικών επιλέξει το εκλογικό σώμα, υπονομεύουν τελικά τη δυνατότητα να συμβιώσουμε ως πολίτες στην ίδια χώρα.
.
Το κεντρικό χαρακτηριστικό των (παγκόσμιων) εξελίξεων είναι η συμπύκνωση του χρόνου, η μεταφορά της συμπύκνωσης αυτής από την οικονομία στην πολιτική και η επιτάχυνση του ρυθμού της. Οι επόμενες είκοσι μέρες είναι πολλές, αλλά υπάρχουν ακόμη περισσότερες που ακολουθούν.
.