Οποιοσδήποτε ξένος καλοπροαίρετος παρατηρητής βρέθηκε στην Ελλάδα αυτές τις ημέρες έμενε με την απορία: Πώς γίνεται σε μια χώρα που βιώνει για πέμπτο συνεχή χρόνο μια τεράστια κρίση, που είναι βυθισμένη στην ύφεση, που η ανεργία σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, να μη βρίσκεις τραπέζι σε ταβέρνα, δωμάτιο σε ξενοδοχείο ή μια άδεια γωνιά στην παραλία, στις περισσότερες τουλάχιστον περιοχές της χώρας;
Πώς συμβαδίζει το κλίμα εθνικής μιζέριας και απογοήτευσης που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια με μια εικόνα σχετικής έστω ευμάρειας, με μια διάθεση γλεντιού, με μια τάση φυγής από τα προβλήματα και τις καθημερινές σκοτούρες; «Η ψυχοσύνθεση του Ελληνα», θα απαντήσουν κάποιοι, «που καταφέρνει πάντα μέσα στις δυσκολίες να βρίσκει διεξόδους». Αλλωστε, τα μπάνια του λαού αποτελούν μια δικαιωμένη από την ιστορία κατάκτηση, έστω κι αν περιορίζονται σε διάρκεια. «Παραμορφωτική εικόνα», θα απαντήσουν κάποιοι άλλοι, «αφού διακοπές κάνουν πλέον μόνο οι προνομιούχοι και πολλοί περισσότεροι αγωνίζονται για να βρουν τον άρτον τον επιούσιον»…
Οσο και να μην αρέσει σε κάποιους, που επιμένουν να βλέπουν μόνο τη σκοτεινή πλευρά των πραγμάτων, η ελληνική κοινωνία μπορεί να είναι βαθιά διχοτομημένη ανάμεσα στη μοιρολατρία και στην καλοπέραση, αλλά παρά την κρίση κατάφερε να αντέξει πολύ περισσότερο από ό,τι δείχνουν τα νούμερα και οι στατιστικές. Ισως γιατί υπήρχε αρκετός κρυφός πλούτος, ίσως γιατί το μαύρο χρήμα εξακολουθεί να κυκλοφορεί, ίσως γιατί οι οικογενειακοί και οι συγγενικοί δεσμοί παραμένουν πολύ πιο συνεκτικοί απ? ό,τι συμβαίνει σε άλλες χώρες.
Αλλωστε, για να μην ξεχνιόμαστε, το πρόβλημά μας πάντα σχεδόν ήταν η ιδιωτική ευμάρεια και η δημόσια μιζέρια… Και η κρίση, καλώς ή κακώς, δεν μπόρεσε να αλλάξει ούτε τις συνήθειες, ούτε τις αντιλήψεις μας, ούτε πολύ περισσότερο τη διάθεση για την ευζωία μας, ακόμα κι αν την περιορίζουμε σε κάποιες καλοκαιρινές αποδράσεις.
«Μπολιβάρ, είσαι ωραίος σαν Ελληνας» έγραφε ο Εγγονόπουλος σε μια εξίσου δύσκολη εποχή, λίγο μετά το τέλος του Μεγάλου Πολέμου. Κι αυτήν την παρακαταθήκη, αυτή τη συνταγή ζωής, φαίνεται ότι δεν είμαστε διατεθειμένοι να την εκχωρήσουμε σε καμιά τρόικα, σε κανένα ΔΝΤ. Και αντίσταση στους δανειστές μας θα κάνουμε, και το κράτος και τους φαύλους πολιτικούς θα καταγγέλλουμε, αλλά και την ιδιωτική μας ανεξαρτησία και ευμάρεια θα υπερασπιζόμαστε.
Γιατί, ως γνωστόν, προσωπικά ο καθένας μας θεωρεί ότι δεν έχει καμία ευθύνη για όσα στραβά κι ανάποδα συνέβησαν και συμβαίνουν σ? αυτόν τον ευλογημένο τόπο. Πάντα κάποιοι άλλοι έφταιξαν και φταίνε για την κακοδαιμονία μας, για τα αδιέξοδά μας. Υπάρχει βέβαια ένα μικρό πρόβλημα: Οτι, δυστυχώς, η έξοδος από την κρίση μπορεί να επέλθει μόνο μέσα από τη συλλογική αυτογνωσία, μόνο μέσα από μια συλλογική στράτευση σε έναν κοινό στόχο. Δυστυχώς, ιδιωτική διέξοδος ούτε υπάρχει ούτε πρόκειται να υπάρξει…