Μέσα στους αιώνες υπάρχει μια διαμάχη μεταξύ θρησκείας και φιλοσοφίας που πολλές φορές οδηγείται και σε στιγμιαία σύμπλευση. Η θρησκεία όμως επικράτησε, επειδή η φιλοσοφία ήταν μια πολυτέλεια για τους λίγους, ενώ η θρησκεία μια παρηγοριά για τους πολλούς. Εξ άλλου όταν θέλει να φτάσει κάποιος στην αλήθεια γιατί να επιλέξει τη δύσβατη ανηφόρα με τα συνεχή εμπόδια και τις επικίνδυνες στροφές;
Στο χείλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, «Η τελευταία συνεδρία του Φρόιντ» στηρίζεται στο ομότιτλο θεατρικό έργο του Μαρκ Σεν Ζερμέν και παρουσιάζει έναν φανταστικό διάλογο μεταξύ δύο διανοητικών γιγάντων του εικοστού αιώνα - του Σίγκμουντ Φρόιντ και του Κλάιβ Στέιπλς Λιούις. Η ταινία διαδραματίζεται στις 3 Σεπτεμβρίου 1939, όταν η Βρετανία κηρύσσει τον πόλεμο στη Γερμανία, και συμπυκνώνει την ταραχώδη ατμόσφαιρα μιας εποχής που ορίζεται από τον υπαρξιακό τρόμο και την ιδεολογική σύγκρουση. Με τον πατέρα της ψυχανάλυσης, Φρόιντ (Άντονι Χόπκινς), να αντιμετωπίζει τις τελευταίες του μέρες και τον ανερχόμενο θεολόγο, Λιούις (Μάθιου Γκουντ), να παλεύει με τις δικές του πεποιθήσεις, η ταινία εξερευνά με εντυπωσιακή ένταση θέματα πίστης, ελεύθερης βούλησης και ανθρώπινης κατάστασης.
Η υπόθεση της ταινίας του Ματ Μπράουν ("Ο Άνθρωπος που Γνώριζε το Άπειρο") είναι τόσο απλή όσο και φιλόδοξη: σε ένα ήσυχο γραφείο στο Λονδίνο, ο Φρόιντ και ο Λιούις έρχονται αντιμέτωποι με τις διαμετρικά αντίθετες κοσμοθεωρίες τους. Ο Φρόιντ, ένας ακραιφνής άθεος που πάσχει από καρκίνο σε τελικό στάδιο, έχει δραπετεύσει από την κατεχόμενη από τους Ναζί, Αυστρία, μαζί με την κόρη του, βρίσκοντας καταφύγιο στην Αγγλία. Ο Λιούις, καθηγητής της Οξφόρδης και πρώην άθεος που έχει ασπαστεί τον χριστιανισμό, έρχεται να επισκεφθεί τον Φρόιντ, φαινομενικά για να ζητήσει τη συμβουλή του, αλλά τελικά για να εμπλακεί σε μια βαθιά συζήτηση για τα πιο πιεστικά ερωτήματα της ζωής.
Στο επίκεντρο της «Τελευταίας συνεδρίας του Φρόιντ» βρίσκεται η διερεύνηση της πίστης έναντι της λογικής - ένα κεντρικό θέμα που καθορίζει μεγάλο μέρος του διανοητικού λόγου του εικοστού αιώνα. Ο Φρόιντ, εκπροσωπώντας την επιστημονική και ορθολογιστική προοπτική, αμφισβητεί τον Λιούις σχετικά με τις λογικές ασυνέπειες και το ψυχολογικό υπόβαθρο της θρησκευτικής πίστης. Υποστηρίζει ότι η πίστη είναι ένα δεκανίκι, μια παρηγορητική ψευδαίσθηση στην οποία προσκολλώνται οι άνθρωποι μπροστά σε ένα αδιάφορο σύμπαν.
Ο Λιούις αντιτείνει με μια εξίσου παθιασμένη υπεράσπιση της πίστης, υποστηρίζοντας ότι παρέχει ένα ηθικό πλαίσιο και μια αίσθηση νοήματος που ο καθαρός ορθολογισμός δεν μπορεί να προσφέρει. Μιλάει για τη μεταμορφωτική δύναμη της πίστης, αντλώντας από τις δικές του εμπειρίες από την εύρεση της πίστης μετά από μια περίοδο βαθιάς αμφιβολίας. Η συζήτησή τους διατρέχει θέματα όπως η ύπαρξη του Θεού, η φύση της ελεύθερης βούλησης και το πρόβλημα του πόνου, ενώ κάθε επιχείρημά τους υπογραμμίζεται από τον επείγοντα χαρακτήρα της εποχής στην οποία ζουν.
Η αμφιβολία, η πλάνη και η αμφισβήτηση μας οδηγούν στο ξέφωτο των ερωτημάτων μας, γιατί όπως έλεγε ο θεμελιωτής της ψυχανάλυσης Ζίγκμουντ Φρόυντ «Από λάθος σε λάθος, ανακαλύπτει κανείς ολόκληρη την αλήθεια».
Η «Τελευταία συνεδρία του Φρόιντ» βασίζεται στον πλούσιο, φιλοσοφικό διάλογο μεταξύ των δύο πρωταγωνιστών της. Οι Άντονι Χόπκινς και Μάθιου Γκουντ προσφέρουν δυο ενδιαφέρουσες και πειστικές ερμηνείες, ενσαρκώνοντας τους χαρακτήρες τους με βάρος και βάθος που ζωντανεύει τη διανοητική μάχη. Ο οσκαρικός εμβληματικός ηθοποιός Άντονι Χόπκινς στα 86 του, με τη χαρακτηριστική βαρύτητα που τον διακρίνει, παρουσιάζει τον Φρόιντ ως έναν άνθρωπο πικραμένο από τα βάσανά του, αλλά σφοδρά έξυπνο και ανυποχώρητο στη δυσπιστία του. Η απεικόνισή του αποτυπώνει την ουσία ενός μυαλού που έφερε επανάσταση στην κατανόηση του ανθρώπινου ψυχισμού, ο οποίος τώρα παλεύει με το επικείμενο τέλος της ζωής του και τη φρίκη που εκτυλίσσεται στην Ευρώπη.
Ο Λιούις του Γκουντ είναι εξίσου συναρπαστικός, αποπνέοντας μια ήρεμη δύναμη και ειλικρίνεια. Ο δικός του Λιούις είναι ένας άνθρωπος που βρήκε παρηγοριά και σκοπό στην πίστη μετά από μια μακρά περίοδο σκεπτικισμού. Η δυναμική μεταξύ των δύο χαρακτήρων είναι ηλεκτρισμένη- οι συνομιλίες τους είναι φορτισμένες με διανοητική αυστηρότητα και συναισθηματική απήχηση, αντανακλώντας τον αμοιβαίο σεβασμό και τις βαθιές διαφωνίες τους.
Η σκηνοθεσία του Μπράουν είναι διακριτική και στοχευμένη, επιτρέποντας στο διάλογο να βρεθεί στο επίκεντρο ανάμεσα σε πολλά flashback, με τα οποία προσπαθεί, όχι πάντα με επιτυχία, να θραύσει τη θεατρική δομή του έργου. Η κινηματογράφηση είναι λιτή, εστιάζοντας κυρίως στα πρόσωπα του Φρόιντ και του Λιούις, αποτυπώνοντας κάθε απόχρωση των εκφράσεών τους και την ένταση της συζήτησής τους.
Το σκηνικό της ταινίας, στις παραμονές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, προσθέτει ένα ζοφερό υπόστρωμα στην αφήγηση. Η διαφαινόμενη απειλή μιας παγκόσμιας σύγκρουσης και οι φρικαλεότητες που διέπραξε το ναζιστικό καθεστώς λειτουργούν ως σκοτεινό φόντο στη συζήτησή τους. Αυτό το ιστορικό πλαίσιο ενισχύει το διακύβευμα της συζήτησής τους, καθώς παλεύουν όχι μόνο με αφηρημένα φιλοσοφικά ερωτήματα αλλά και με την απτή φρίκη της πραγματικότητάς τους.
Ο πατέρας της ψυχανάλυσης Σίγκουντ Φρόιντ και ο θεολόγος της Οξφόρδης Κ. Σ. Λιούις συνδιαλέγονται για τον άνθρωπο, την ελεύθερη βούληση, την πίστη και τη θνητότητα. Αυτοί μας δίδαξαν, ότι αυτό που δίνει νόημα στη ζωή, δίνει νόημα και στο θάνατο και ότι ο φόβος του θανάτου είναι που του δίνει σημασία που δεν έχει, ο φόβος είναι που τον κάνει φοβερό, τρομερό και πανίσχυρο.