Η συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι

Σίμος Ανδρονίδης 26 Αυγ 2023

Την Δευτέρα 21 Αυγούστου, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συναντήθηκε με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Μέγαρο Μαξίμου, στην πρώτη επίσημη επίσκεψη του στην Ελλάδα, μετά από την Ρωσική στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία.

Κατά τον Παναγιώτη Ιωακειμίδη, η επίσκεψη του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, «αναδεικνύει τον ηγετικό ρόλο της Ελλάδας στο ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο»,[1] με την ελληνική κυβέρνηση, να αφήνει να διαφανεί η πρόθεση της να διαδραματίσει ρόλο στην εξαγωγή των Ουκρανικών σιτηρών από Ουκρανικά λιμάνια του Εύξεινου Πόντου προς διάφορες χώρες και περιοχές.

Από την στιγμή όπου το Πουτινικό καθεστώς έχει αποχωρήσει από την συμφωνία για τα σιτηρά, κάτι τέτοιο (η συμβολή της Ελλάδας) προϋποθέτει την σύμφωνη γνώμη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, της Τουρκίας που υπήρξε συμβαλλόμενο μέρος επί πολλούς μήνες,[2] καθώς και χωρών που διαθέτουν πρόσβαση στον Εύξεινο Πόντο.

 Όμως, το βασικό θέμα του κειμένου μας, δεν είναι η πολύ σημαντική επίσκεψη του Ουκρανού προέδρου στην Αθήνα, όσο η υποδοχή της από πολίτες και από πολιτικά κόμματα, και επίσης, η σύνδεση με την τρέχουσα επικαιρότητα στην οποία κυριαρχεί για δεύτερη φορά το τελευταίο δίμηνο, το ζήτημα των πυρκαγιών.

Υπό αυτό το πρίσμα, δεν εξέλιπαν περιπτώσεις πολιτών οι οποίοι, στα διάφορα διαδικτυακά φόρα στοχοποιούσαν απλοϊκά και με λαϊκιστικό ύφος και τόνο, τον πρωθυπουργό ως περίπου ‘αναίσθητο’ και ‘κυνικό,’ ως πολιτικό πρόσωπο που δίνει σημασία μόνο στην φιλοξενία του Βολοντίμιρ Ζελένσκι[3] και στο πως θα ‘προσφέρει όλο και περισσότερα’ στον ίδιο και στην Ουκρανία, αγνοώντας την πραγματικότητα και τις πολλές πυρκαγιές που έχουν εκδηλωθεί ανά την επικράτεια.

Στις αντίστοιχες πυρκαγιές του 2021 δεν υπήρχε στο προσκήνιο ‘Βολοντίμιρ Ζελένσκι’ για να λειτουργήσει ως ‘ιδανικός’ αποδιοπομπαίος τράγος. Τέτοιες ρηχές και μονοσήμαντες αντιλήψεις που βρίσκουν όμως ευήκοα ώτα μέσα σε ένα περιβάλλον ‘απόδοσης ευθυνών’[4] και κρίσεων, ακόμη και περιβαλλοντικών, παραβλέπουν, πρώτον, το γεγονός πως ο πρωθυπουργός σαφώς και διέθετε πλήρη εικόνα των εξελίξεων από τα διάφορα πεδία (και από αυτό της Αλεξανδρούπολης), λαμβάνοντας διαρκή και επικαιροποιημένη ενημέρωση.

Εάν οι συνθήκες το απαιτούσαν, το πιθανότερο θα ήσαν να διακόψει όχι μόνο την συνάντηση του με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, αλλά και με τους ηγέτες των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων. Ο πρωθυπουργός σεβάστηκε απόλυτα, ως όφειλε, και πολύ ορθώς, το αυστηρό πρωτόκολλο ασφαλείας που εφαρμόζεται σε περιπτώσεις μετάβασης του Ουκρανού πρόεδρου στο εξωτερικό.

Δεύτερον, παραγνωρίζουν όλοι όσοι φωνασκούν και στο τέλος δεν ακούν παρά την ‘ηχώ’ της φωνής τους, πως λειτουργεί η Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία, ή αλλιώς, το πως λειτουργούν τα όργανα της συντεταγμένης πολιτείας (δεν θα αναφερθούμε στην έννοια της «συντεταγμένης κοινότητας πολιτών»[5] του Γιούργκεν Χάμπερμας).

Και τι σημαίνει κάτι τέτοιο; Σημαίνει πως υπάρχουν και τα αρμόδια όργανα και τα πρόσωπα εκείνα που είναι εμπλέκονται ενεργά στην προσπάθεια κατάσβεσης των πυρκαγιών.

Τα υπουργεία Πολιτικής Προστασίας, Περιβάλλοντος και Προστασίας του Πολίτη και οι αρμόδιοι υπουργοί και οι υφυπουργοί, η Πυροσβεστική Υπηρεσία και η Αστυνομία σε ένα δεύτερο επίπεδο, και, επίσης, η Τοπική Αυτοδιοίκηση (Δήμοι & Περιφέρειες), δρουν συντονισμένα προς την κατεύθυνση της κατάσβεσης.

Το γεγονός πως μία πυρκαγιά εξελίσσεται άσχημα και η καταστροφή μπορεί να είναι μεγάλη, δεν σημαίνει πως ο πρωθυπουργός οφείλει να παρατήσει ότι κάνει και να μεταβεί επί του πεδίου, συντονίζοντας, κατευθύνοντας και δίνοντας οδηγίες, ενίοτε παρακάμπτοντας και τους αρμόδιους.  Αυτό το μοντέλο ηγεσίας δεν ακολουθείται παρά ελάχιστα πλέον στον Δυτικό κόσμο,[6] ή αλλιώς, στις Δυτικές, Φιλελεύθερες Δημοκρατίες.

Τρίτον, αγνοούν τον τρόπο με τον οποίο έχει κινηθεί ο πρωθυπουργός σε ανάλογες περιπτώσεις στο πρόσφατο παρελθόν, τρόπος που μόνο αδιαφορία και αναβλητικότητα δεν φανερώνει.

Από την στιγμή όπου απαιτούνται δράση και ο κατάλληλος συντονισμός, καθίσταται περιττή η εκφώνηση διαγγελμάτων από τον ίδιο, εκεί όπου αυτό το καθήκον το αναλαμβάνουν οι αρμόδιοι υπουργοί. Έτσι λειτουργεί μία συντεταγμένη πολιτεία. Mία «νόμιμα συντεταγμένη πολιτεία», κατά τον Δημήτρη Χρυσοχόου.[7]

 Όλοι όσοι εγκαλούν τους δύο πολιτικούς ηγέτες, τον πρωθυπουργό και τον Ουκρανό πρόεδρο, το πράττουν διότι δεν μπορούν να κρύψουν την ενόχληση και της δυσφορία τους για την συνεχόμενη πολιτική, διπλωματική και στρατιωτική υποστήριξη της Ελλάδας προς την Ουκρανία, για την παρουσία του Βολοντίμιρ Ζελένσκι που τίθεται εμπόδιο στους ‘σχεδιασμούς’ του ‘ηγέτη Πούτιν’[8], για τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει σε διάφορα επίπεδα ο πρωθυπουργός, επιδιδόμενοι σε λεκτικές ακροβασίες και σε πολιτικές υπερβολές.

 

[1] Βλέπε σχετικά, Ιωακειμίδης, Παναγιώτης, ‘Λάθη και Παραλείψεις,’ Εφημερίδα ‘Τα Νέα,’ 22/08/2022, σελ. 10. Σύμφωνα με την άποψη του Παναγιώτη Ιωακειμίδη, σε αυτή την συνάντηση μεταξύ των ηγετών των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, θα έπρεπε, πέραν της Τουρκίας, να προσκληθεί και η Κυπριακή Δημοκρατία. Η άποψη αυτή είναι κατανοητή, στο βαθμό που αντανακλά μία ευρύτερη αντίληψη σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία μπορούν και πρέπει να αναλάβουν περισσότερες κοινές πρωτοβουλίες σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όμως, εάν ιδωθεί ευρύτερα, τότε θα διαφανεί πως η άποψη αυτή παραβλέπει πως δεν μιλάμε για μία διευρυμένη σύνοδο (κατά τα πρότυπα των δύο ‘Συνόδων για την Λιβύη’ που έλαβαν χώρα την προηγούμενη διετία), στην οποία να λαμβάνουν μέρος χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντιθέτως, η συνάντηση προσέλαβε τα χαρακτηριστικά ‘γεύματος εργασίας’ του Κυριάκου Μητσοτάκη με τους ηγέτες των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, στο οποίο γεύμα συμμετείχαν η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάϊεν και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ. Δεύτερον, το συγκεκριμένο ‘γεύμα εργασίας’ αφορούσε αποκλειστικά τους ηγέτες χωρών που φέρουν ‘status’ υποψήφιων χωρών προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε αυτό το πλαίσιο οφείλουμε να εντάξουμε και την πρόσκληση της προέδρου της Μολδαβίας Μάγιας Σάντου, και την πρόσκληση στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, αν και στη δεύτερη περίπτωση σαφώς, υπεισέρχονται και άλλοι λόγοι. Η συγκεκριμένη σύνθεση του ‘γεύματος’ δεν επηρέασε καθόλου την σημαντικότητα τόσο της συνάντησης, όσο και όσων διαμείφθηκαν μεταξύ των ηγετών. Και, ‘Ευαγγελοδήμου, Ελένη., ‘Τριπλή στήριξη στην Ουκρανία…ό.π., σελ. 10. «Στη συνάντηση Μητσοτάκη-Ζελένσκι «κλείδωσαν» η εκπαίδευση ουκρανών πιλότων για τα F-16,  η ελληνική συμβολή στον διάδρομο των σιτηρών και η ελληνική σφραγίδα στην ανοικοδόμηση της Οδησσού».

[2] Μία λύση που θα άξιζε τον κόπο να εξεταστεί από στελέχη του υπουργείου Εξωτερικών, αφορά την συνεργασία Ελλάδας-Βουλγαρίας ως προς την μεταφόρτωση των Ουκρανικών σιτηρών σε πλοία ελληνικής ιδιοκτησίας και την μεταφορά τους. Σε αυτό το πλαίσιο, θα μπορούσε να ζητηθεί από την  Βουλγαρία να ‘ανοίξει’ τα λιμάνια της στον Εύξεινο Πόντο για την υποδοχή ελληνικών πλοίων που μεταφέρουν Ουκρανικά σιτηρά, ώστε από εκεί, μετά από την εκ νέου μεταφόρτωση τους σε κατάλληλα διαμορφωμένα φορτηγά, να μεταφερθούν προς το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Το οποίο δεν θα είναι ο τελικός προορισμός, αλλά, αντιθέτως, η αφετηρία έναρξης ενός νέου ταξιδιού με προορισμό χώρες στις οποίες κατέληγαν όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα, τα Ουκρανικά σιτηρά. Μία τέτοια συνεργασία μεταξύ δύο γειτονικών χωρών, μπορεί να τεθεί υπό την ‘αιγίδα’ της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

[3] Ως προς τον λόγο που εκφέρουν διάφοροι φιλο-Πουτινικοί και φιλο-Ρώσοι, πολέμιοι της Ουκρανίας και προσωπικά του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, μπορούμε να επισημάνουμε το εξής: Παρατηρούμε την ύπαρξη μίας εν τοις όροις αντίφασης στα λεγόμενα και στα γραφόμενα τους. Και τι σημαίνει κάτι τέτοιο; Σημαίνει πως οι ίδιοι που όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα ‘εξεγείρονταν’ όταν κάποιος τους αποκαλούσε ‘φασίστες’ και ‘ακροδεξιούς,’ δεν διστάζουν να αποδίδουν με περισσή ευκολία και με την άνεση και το ‘δικαίωμα’ (από που προκύπτει το ‘δικαίωμα’; ) που ‘νομίζουν πως έχουν’ ως Φεϊσμπουκικοί ‘σχολιαστές επί παντός επιστητού,’ τον χαρακτηρισμό ‘νεοναζί’ στον πρόεδρο μίας χώρας που μάχεται για την ίδια την ύπαρξη της, αντιμετωπίζοντας την ιταμή Ρωσική στρατιωτική εισβολή. Στον πρόεδρο μίας χώρας που εν προκειμένω ουδέποτε έχει σπεύσει να οικειοποιηθεί ναζιστικά σύμβολα και να εκφωνήσει ομιλίες βασισμένες στην ναζιστική ιδεολογία. Είναι σε αυτό ακριβώς το σημείο όπου συγκλίνουν Αριστεροί ριζοσπάστες (κομμουνιστές, νεο-κομμουνιστές), με εθνικο-λαϊκιστές παραδοσιακής-συντηρητικής κατεύθυνσης, στο εγκάρσιο σημείο όπου όσο μεγαλύτερη η συμπάθεια για την Ρωσία και προσωπικά για τον αυταρχικό ηγέτη Βλαντίμιρ Πούτιν (η αυταρχικότητα του τελευταίου, όταν δεν τίθεται στο περιθώριο, δεν είναι παρά ‘πταίσμα’ μπροστά στην ‘ιδεολογία’ που ασπάζεται ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι), τόσο περισσότερο αυξάνονται οι πιθανότητες να γίνει χρήση του όρου ‘νεοναζί,’ ανεξαρτήτως πολιτικοϊδεολογικής προέλευσης. Όσο περισσότερο ο χρήστης του όρου  ‘νεοναζί’ φορτίζει με θετικό τρόπο την έννοια του πολιτικού ‘ριζοσπαστισμού,’ για να παραπέμψουμε στους Γεωργιάδου & Ozturan (έχουμε κατά νου Αριστερούς λαϊκιστές), τόσο περισσότερο αυξάνονται οι πιθανότητες, όχι να κάνει χρήση του όρου ‘νεοναζί,’ κάτι που ήδη έχει συμβεί, όσο να οικειοποιηθεί το Ρωσικό σύμβολο ‘Ζ’ ως ‘αντίδοτο’ στον θεωρούμενο, τελείως εσφαλμένα και ανιστορικά, ως  σύγχρονο Ουκρανικό ‘νεο-ναζισμό.’ Η ανάλυση μας επιτρέπει να εμβαθύνουμε περαιτέρω, λέγοντας πως όσο περισσότερο αντι-δυτικός και αντι-αμερικανός είναι κάποιος, τόσο περισσότερο αυξάνονται οι πιθανότητες να οικειοποιηθεί το ‘Ζ’ καθιστώντας το πρωταρχικό συμβολικό και πολιτικό ‘υποκατάστατο’ της σημαίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της αστερόεσσας. Στην τελευταία κατηγορία και όχι μόνο βέβαια, μπορούμε να εντάξουμε τον Παναγιώτη Λαφαζάνη, τον πρώην υπουργό της συγκυβέρνησης Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς-Ανεξαρτήτων Ελλήνων, ο οποίος αποτελεί έναν από τους φιλο-Πουτινικούς Αριστερούς πολιτικούς σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με τον ίδιο να συμβάλλει στην μετατροπή της ιστοσελίδας ‘Iskra’ σε ‘εργαλείο’ αναπαραγωγή των Ρωσικών αντι-δυτικών και συνωμοσιολογικών αφηγήσεων, το οποίο συναγωνίζεται άνετα Ρωσικά, κρατικά πρακτορεία τύπου. Βλέπε σχετικά, Ozturan, Gurkan., ‘Rise of radical right in the Balkans during Europeanization process. Comparative case of Greek LAOS and Bulgarian ATAKA parties,’ Lambert Academic Publishing, Saarbrucken, 2010. Και, Γεωργιάδου, Βασιλική., ‘Η Ελληνική Άκρα Δεξιά στον χώρο και στον χρόνο: Η συγκριτική της διάσταση,’ Επιστήμη και Κοινωνία: Επιθεώρηση Ηθικής και Πολιτικής Θεωρίας, Τεύχος 27, 2011, σελ. 177, Διαθέσιμο στο: (PDF) Η ελληνική Άκρα Δεξιά στον χώρο και στον χρόνο: Η συγκριτική της διάσταση (researchgate.net)

[4] Εν είδει υποθέσεως εργασίας, θα υποστηρίξουμε πως όσο μεγαλύτερη η καταστροφή από τις πυρκαγιές, τόσο περισσότερο αυξάνονται οι πιθανότητες να τεθεί στο στόχαστρο προσωπικά ο πρωθυπουργός της χώρας που δεν αναπαρίσταται παρά ως ‘Κούλης’. Για πρώτη φορά μετά τις βουλευτικές εκλογές της 25ης Ιουνίου, εμφανίζονται στο προσκήνιο (δεν έχει σημασία εδώ η ιδεολογία), όλοι όσοι, δίκην ‘αυτοεκπληρούμενης προφητείας,’ ‘προειδοποιούσαν’ για τις συνέπειες που μπορεί να έχει η άνετη και ‘μεγάλη’ εκλογική νίκη της Νέας Δημοκρατίας: Αναζητώντας να προσηλυτίσουν άτομα προκειμένου όλοι μαζί να κάνουν ‘αντιπολίτευση στον Κούλη’ που δεν μπορούν να κάνουν τα κοινοβουλευτικά κόμματα, αναφωνούν ‘εμείς τα λέγαμε για το τι σημαίνει το 41%. Φάτε τα τώρα στη μάπα.’ Αναφωνούν ‘δεν σας αξίζει τίποτε άλλο, παρά ο Κούλης σε ρόλο Νέρωνα.’ Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτών των απόψεων είναι πως δεν εμφανίζονται διεσπαρμένες όπως μπορεί να συνέβαινε από τον Ιούλιο και έπειτα, αλλά, αντιθέτως, περισσότερο ομογενοποιημένες και συγκεντρωμένες, όντας η συγκολλητική ουσία πάνω στην οποία δομείται ή αλλιώς, συγκροτείται ο ‘αντι-Μητσοτακισμός’ της νέας κοινοβουλευτικής-πολιτικής περιόδου. Δηλαδή, φαίνεται προς ώρας πως από το χυδαίο και υβριστικό ‘Μητσοτάκη, γα…σαι’ προ διετίας, μεταβαίνουμε στο ‘φορτισμένο’ πολιτικά ‘μην γκρινιάζετε και μην κλαίτε, Μητσοτάκη ψηφίσατε,’ σε μία εμφανή προσπάθεια να διαμορφωθεί η νέα αντίστιξη, σε αντίστοιχο εμφυλιοπολεμικό κλίμα (ας θυμηθούμε τις αφηγήσεις της πρώτης περιόδους της βαθιάς κοινωνικής-πολιτικής κρίσης), μεταξύ του ‘εμείς’ που παραμένει ανοιχτό και υπό διαμόρφωση με έντονο εθνικο-λαϊκιστικό τρόπο, και του ‘αυτοί’ στο οποίο ανήκουν τα ‘πρόβατα του 41% και ο αρχηγός τους.’

[5] Βλέπε σχετικά, Χάμπερμας, Γιούργκεν., ‘Why Europe needs a constitution,’ New Lest Review, 11, 2001.

[6] Καθαυτό θιασώτης του, υπήρξε ο άλλοτε καγκελάριος της Γερμανίας, Γκέρχαρντ Σρέντερ, ο οποίος, στις μεγάλες πλημμύρες του 2002, που συνέπεσαν με την πραγματοποίηση της προεκλογικής εκστρατείας, έσπευσε στις πληγείσες περιοχές φορώντας μπότες και περπατώντας μέσα στις λάσπες, όχι τόσο για να κατευθύνει το έργο των σωστικών συνεργείων, όσο για να ‘αποδείξει’ προς πολίτες και πολιτικούς αντιπάλους, πως είναι ‘διαρκώς δίπλα στους πληγέντες χωρίς να υπολογίζει τίποτε.’

[7] Βλέπε σχετικά, Χρυσοχόου, Δημήτρης., ‘Για μια ευρωπαϊκή res publica,’ Εκδόσεις Παπαζήσης, Αθήνα, 2005, σελ. 140. Αυτοί που φωνασκούν και ‘γκρινιάζουν’ αντιπαρατάσσουν στην «νόμιμα συντεταγμένη πολιτεία» ‘μονάδες’ ως εάν αυτές να λειτουργούν ή να μπορούν να λειτουργήσουν ερήμην των θεσμών. Έτσι όμως υποσκάπτουν δύο βασικά συστατικά αυτής της «νόμιμα συντεταγμένης πολιτείας»: Πρώτον, την έννοια της ευθύνης, η οποία διαχέεται σε όλα τα επίπεδα, και δεύτερον, την έννοια της κατά Χάμπερμας  «πολιτικής αλληλεγγύης» (civic solidarity), που πρέπει να τίθεται στο επίκεντρο σε τέτοιες δύσκολες συνθήκες. Και πως μπορεί να προκύψει η «πολιτική αλληλεγγύη»; Μέσω της θετικής αντιμετώπισης των φορέων (δεν έχουμε κατά νου τον απαραίτητο σε τέτοιες περιπτώσεις, εθελοντισμό)  που εμπλέκονται στην κατάσβεση της πυρκαγιάς. Βλέπε σχετικά, Χάμπερμας, Γιούργκεν., ‘Why Europe needs a constitution…ό.π. Τώρα θέλουμε ‘πολίτες’ και όχι ‘δημόσιους κατήγορους.’

[8] Στο δια-παραταξιακό μέτωπο που συγκροτήθηκε (ΚΚΕ, Ελληνική Λύση, ‘ΝΙΚΗ’) Κυριάκος Μητσοτάκης και Βολοντίμιρ Ζελένσκι δεν είναι παρά οι ΄δύο όψεις του ίδιου νομίσματος’: ‘Απάτριδες’ και ‘λάτρεις του θανάτου.’ Το Κομμουνιστικό Κόμμα αλά Κλίντον, παραλίγο και θα ανακήρυσσε τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι ‘persona non grata.’