Τον τελευταίο καιρό το αστυνομικό δελτίο σχεδόν μονοπωλεί την επικαιρότητα. Βιασμοί, δολοφονίες, παιδεραστίες, σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων, σαρωτικοί έλεγχοι στην Κιβωτό του Κόσμου είναι στην ημερήσια διάταξη. Τα κοινωνικά προβλήματα διεκδικούν μεγάλο μέρος της ειδησεογραφίας, πολλές φορές σε βάρος της πολιτικής επικαιρότητας. Εχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να αναλύσουμε τον τρόπο που αντιμετωπίζονται αυτά τα φαινόμενα από τα μέσα ενημέρωσης, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και από την ίδια την κοινωνία.

Εύκολα μπορεί να εντοπίσει κανείς, σε όλη τη δημόσια σφαίρα, ένα παθολογικό φαινόμενο, τη σαγήνη του ασπρόμαυρου. Οι ύποπτοι καταδικάζονται πριν καν μιλήσουν. Τα αυτόκλητα λαϊκά δικαστήρια γνωμοδοτούν τελεσίδικα, χωρίς δικαίωμα έφεσης για τους κατηγορούμενους. Η ανθρωποφαγία αποθεώνεται. Το τεκμήριο αθωότητας είναι κενό περιεχομένου. Οι αμφιβολίες δεν υφίστανται ως έννοια. Η ασπρόμαυρη αντιμετώπιση καταργεί τις αποχρώσεις. Η vox populi, η φωνή του λαού, μετατρέπεται αυτομάτως σε vox Dei, σε φωνή του Θεού. Το «κοινό περί δικαίου αίσθημα» υποκαθιστά τη μόνη θεσμικά αρμόδια να αποφανθεί περί αθωότητας ή ενοχής, που είναι η δικαστική εξουσία.

Αυτή η μονοδιάστατη αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων έχει μια βαθύτατα πολιτική διάσταση. Διαπαιδαγωγεί και εκπαιδεύει την κοινωνία στο να σκέπτεται και να αντιδρά με όρους μανιχαϊστικούς, με το άσπρο και το μαύρο ως μοναδική κοσμοαντίληψη. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι πρόσφατο, αντίθετα χαρακτηρίζει διαχρονικά την ελληνική κοινωνία.

Το είχε επισημάνει πριν από 21 χρόνια ο Γιώργος Γιαννουλόπουλος («Η ανατομία του μανιχαϊσμού», «Ελευθεροτυπία», 28 Νοεμβρίου 2001) που υποστήριζε ότι «αν, όμως, ο ενσαρκωτής του δαίμονα ποικίλλει, η μανιχαϊκή σκέψη ακολουθεί σταθερά την ίδια διαδρομή: ξεκινάει από τον απόλυτα Κακό και στη συνέχεια συμπεραίνει ότι οποιοσδήποτε άλλος είναι λιγότερο κακός, δηλαδή καλύτερος, δηλαδή καλός. Ο μανιχαϊσμός, ως αμιγώς θρησκευτικός τρόπος σκέψης, έχει ένα μεγάλο ελάττωμα - ή προτέρημα, για όσους δεν σκέφτονται: είναι απλός ή, καλύτερα, απλουστευτικός. Οποτε ο μανιχαϊστής ανοίγει το στόμα του, το θέμα έχει ήδη κλείσει».

Ο μανιχαϊστικός τρόπος σκέψης είναι η μήτρα, ο προνομιακός βιότοπος του πολιτικού λαϊκισμού. Η πολιτική του εργαλειοποίηση επέτρεψε, και υπέθαλψε, τη δημιουργία πολιτικών σχηματισμών που δήλωναν «ή εμείς ή αυτοί», «ή τους τελειώνουμε ή μας τελειώνουν», «σας τελειώνουμε εκβιαστές, σας διώχνουμε απατεώνες, σας δικάζουμε δοσίλογοι. Είμαστε πολλοί, είμαστε ανεξάρτητοι, είμαστε Ελληνες».

Μπορεί ο πολιτικά φαιοκόκκινος λαϊκισμός να ηττήθηκε το 2019, όμως ο τρόπος σκέψης του συνεχίζει να επιβιώνει σε μεγάλο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας. Αυτός είναι και ο λόγος που οι λαϊκιστές επιδιώκουν την πολιτικοποίηση των κοινωνικών προβλημάτων, προσπαθώντας να επιρρίψουν τις ευθύνες για ό,τι κακό συμβαίνει σε αυτόν τον τόπο στην κυβέρνηση Μητσοτάκη.

Η χώρα πορεύεται προς τις εκλογές του 2023 μέσα σ' ένα τοξικό κλίμα μετωπικής σύγκρουσης όλων των πολιτικών σχηματισμών. Αδυνατεί να εμπεδώσει μια κουλτούρα στοιχειωδών πολιτικών συνεννοήσεων για τα αυτονόητα. Οι ανακοινώσεις των κομμάτων μοιάζουν με πολεμικά διαγγέλματα. Η αυτοκαταστροφική πορεία που άρχισε το 2010 και παραλίγο να οδηγήσει τη χώρα στα βράχια μοιάζει να μην έχει γίνει μάθημα τόσο στους πολιτικά δρώντες όσο και στην ελληνική κοινωνία.

Το μεγάλο στοίχημα της φιλελεύθερης δημοκρατίας είναι να αντιμετωπίσει τον μανιχαϊσμό του λαϊκισμού χωρίς να χρησιμοποιήσει τις δικές του μεθόδους. Θα το καταφέρει;

Πηγή: www.tanea.gr