Όλοι μας, από την παιδική ηλικία, είμαστε σαν σφουγγάρια που απορροφούν τις συμπεριφορές και τις αξίες του περιβάλλοντός μας. Είναι μια διαδικασία που οι κοινωνιολόγοι ονομάζουμε "socialization" ή "κοινωνικοποίηση" και κατά την οποία υιοθετούμε, συχνά χωρίς να το συνειδητοποιούμε, τα πρότυπα, τις πεποιθήσεις και τους ρόλους που μας επιβάλλει η κοινωνία. Σκεφτείτε το ως ένα καλούπι που διαμορφώνει την προσωπικότητα μας. Κι όπως τα ερπετά μεγαλώνοντας αλλάζουν δέρμα, έτσι και οι άνθρωποι αλλάζουν προσωπικότητα.
Αυτή η διαμόρφωση, που ξεκινά εκ γενετής από μικρή ηλικία (imprinting), είναι ισχυρή και μπορεί να μας κάνει να αμφισβητήσουμε ελάχιστα τα όρια που μας έχουν τεθεί. Ωστόσο, καθώς μεγαλώνουμε, πολλοί από εμάς αρχίζουμε να αναρωτιόμαστε: «Είμαι πραγματικά αυτό που οι άλλοι θέλουν να είμαι;» Αυτή η ερώτηση μας οδηγεί σε μια διαδικασία αυτοανακάλυψης και αυτοπραγμάτωσης. Ξεκινά μια φιλοσοφική ενατένιση του βίου μας, αρχίζουμε να παράγουμε τις δικές μας συνθέσεις επιλογών για τη βιολογική και κοινωνική επιβίωσή μας, με βάση τις ικανότητες προσαρμογής στα επιθυμητά μας πλαίσια αναφοράς.
Οι κοινωνιολόγοι, όπως ο George Herbert Mead κι άλλοι πολλοί κλασικοί, έχουν μελετήσει εκτενώς αυτή τη διαδικασία. Ο Mead υποστήριξε ότι η ταυτότητά μας διαμορφώνεται μέσω της αλληλεπίδρασης με τους άλλους και ότι αναπτύσσουμε έναν «εαυτό - εγώ» που αντιλαμβάνεται την ταυτότητά του μέσα από τα μάτια των άλλων, το Εμείς. Ωστόσο, ο Mead αναγνώρισε επίσης τη δυνατότητα του ατόμου να υπερβεί, ενά κι εφόσον το επιθυμεί αυτούς τους κοινωνικά προκαθορισμένους, στερότυπους ρόλους και να αναπτύξει έναν πιο αυθεντικό, γνήσιο, πρωτότυπο εαυτό.
Η διαδικασία της απελευθέρωσης από τα κοινωνικά στερεότυπα δεν είναι εύκολη. Συχνά απαιτεί μια συνειδητή προσπάθεια να αμφισβητήσουμε τις πεποιθήσεις, τα στετεότυπα και τις αξίες που έχουμε αποκτήσει από την παιδική ηλικία, από τον τυχαίο κοινωνικό περίγυρο στον οποίο γεννηθήκαμε. Αυτό μπορεί να σημαίνει να βγούμε από τη ζώνη άνεσής μας (comfort zone) μια φορά ή για πάντα, να δοκιμάζουμε διαρκώς νέα πράγματα και να ακολουθήσουμε διαφορετικές διαδρομές, παίζοντας νέους ρόλους δοκιμαστικά μέχρι να βρούμε ικανοποίηση σε νέα πρότυπα συμπεριφοράς (role talkin).
Διάβασε σχετικά εδώ:
Η Κοινωνιοθεραπεία ως πηγή καλλιέργειας της προσωπικότητας
facebook.com/groups/lega.italoellenica/posts/10169403274805624/
Η κοινωνία παίζει έναν κρίσιμο ρόλο σε αυτή τη διαδικασία. Οι ανοιχτές και δημοκρατικές κοινωνίες ενθαρρύνουν την ατομική έκφραση και την καινοτομία, την εξέλιξη της προσωπικότητας. Αντίθετα, οι κοινωνίες που βασίζονται στον αυταρχισμό και τον δογματισμό, τείνουν να καταπιέζουν την ατομική σκέψη και να επιβάλλουν ομοιομορφία, τάξη, περιορισμό επιλογών έκφρασης.
Η προσωπικότητά μας είναι ένα σύνθετο μωσαϊκό που διαμορφώνεται από πολλούς παράγοντες, τόσο εσωτερικούς όσο και εξωτερικούς, βιολογικούς και κοινωνικούς. Παρόλο που η κοινωνία παίζει έναν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ταυτότητάς μας, έχουμε τη δυνατότητα να υπερβούμε τα όρια που μας έχουν τεθεί και να αναπτύξουμε έναν πιο αυθεντικό και πληρέστατο εαυτό. Απαιτεί θυσίες βέβαια, κινητικότητα γνωστική πρώτα και αγωνιστική στη συνέχεια ώστε αλλάζοντας κάποιος τον εαυτό του να αλλάζει και την κοινωνία του ανατροφοδοτώντας διαλεκτικά τους πόλους αναφοράς, αλλά όποιος δεν θυσιαστεί για τη ζωή του, για τον πλησίον του, θυσιάζει την ίδια τη ζωή του!
Σε τελική ανάλυση, η προσωπική ανάπτυξη είναι μια διαρκής διαδικασία ατομικής και συλλογικής αναζήτησης και αυτοπραγμάτωσης, πάντα αμφίδρομη, πάντα σε διάλογο ανάμεσα στο Εγώ και το Εμείς, πάντα μέσω της κοινωνικοποίησης με όρους ορθολογισμού και συναισθηματικής νοημοσύνης, ενώ η πίστη και ο δογματισμός υποτάσσουν το άτομο σε παθολογικές εξαρτήσεις, αλλοτριώσεις, αναζητήσεις μάταιου μεταφυσικού αυτοπαρηγορητισμού, στασιμότητες, νωθρότητα, αυτοκαταστροφή.