Η ποιότητα στη Δημοκρατία είναι απαραίτητο εξελικτικό στοιχείο για την επιβίωσή της!

Ευάγγελος Αλεξανδρής 09 Φεβ 2023

Η δημοκρατία της πλειοψηφίας είναι πιο αποφασιστική και αυταρχική στην εντεταλμένη εκλεγμένη θεσμική της αντιπροσώπευση και φαινομενικά τουλάχιστον πιο αποτελεσματική στη συγκεντρωτική διακυβέρνηση, που τείνει όμως να έχει προσωποκεντρικό ηγεμονικό χαρακτήρα, με τάσεις διαρκούς έριδας μεταξύ των δελφίνων της εξουσίας και με κατάχρηση της χειραγώγησης και προπαγάνδας ως μέσο πολιτικής επικοινωνίας. Αυτό το φαινόμενο βιώνεται στις ανώριμες δημοκρατίες που αναπαράγουν προσωποκεντρικές παρατάξεις σε διαρκή πολεμική αντιπαράθεση μεταξύ ηγετών, τις γνωστές κοκορομαχίες μέσω καθημερινού τύπου και συχνά στις αίθουσες δικαστηρίων. Η προσωποκεντρική διακυβέρνηση οδηγεί αναπόφευκτα σε προσωπολατρεία, υποβάθμιση της Δημοκρατίας και ύπουλη υποκατάστασή της με απολυταρχία.

Η συναινετική δημοκρατία είναι καλύτερη, πιο διάφανη και ισχυρή στη διαρκώς εξελισσόμενη εκπροσώπηση, ιδίως των μειονοτικών ομάδων και συμφερόντων που συμμετέχουν ενεργά στη διακυβέρνηση. Το συναινετικό μοντέλο τείνει να είναι μια πιο ήπια και γαλήνια μορφή δημοκρατίας, που ενσωματώνει τη διαφορετικότητα, συνθέτει αντιθέσεις, εμπλουτίζει την πολιτική παρεμβατικότητα με έμπνευση πλουραλισμού, παράγει δημιουργικότητα στον πολίτη και συνθέτει τελικά μια ανοιχτή και ενεργή κοινωνία πολιτών προσανατολισμένη στην ευημερία του συνόλου με πολιτικό πολιτισμό. Οι συναινετικές διαδικασίες διευρύνουν διαρκώς την ουσιαστική δημοκρατία μέσω της αναγνώρισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του σεβασμού στην προσωπικότητα του πολίτη.

Οι δημοκρατίες συναίνεσης εμφανίζουν πιο έντονες ιδιότητες ηπιότητας και γαλήνης με τους ακόλουθους τρόπους:

  • είναι καταλληλότερες για τη λειτουργία σύγχρονων συστημάτων διακυβέρνησης του κράτους πρόνοιας και ισχυρής κοινωνικής συνοχής

  • έχουν καλύτερες επιδόσεις όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος, με θεσμικές ορθολογικές παρεμβάσεις και ατομική φροντίδα του κοινωνικού συνόλου

  • οδηγούν στη φυλάκιση λόγω παραβατικότητας και παρανομίας λιγότερων ατόμων, εφόσον εκλείπει η επιθετικότητα των ηγετικών - ηγεμονικών μορφών εξουσίας, που εκπαιδεύουν στον ανταγωνισμό και βιαιότητα – εξαπάτηση τους καταπιεσμένους πολίτες

  • Το επίπεδο της συναινετικής δημοκρατίας συσχετίζεται ισχυρά και στατιστικά με την κατάταξη της δημοκρατικής ποιότητας, που αναφέρονται σε υψηλότερο ποσοστό γυναικείας εκπροσώπησης στο κοινοβούλιο και τα θεσμικά όργανα του κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Έτσι θεωρείται χαμηλής ποιότητας η δημοκρατία όπου επικρατεί η ανδροκρατία.

  • Ο δείκτης ισότητας και συμμετοχής στον δημόσιο πολιτικό διάλογο και στίβο ιδεών (πληθυσμός ικανός για ανάγνωση και γραφή, διαφοροποίηση οικονομικών δραστηριοτήτων, συμμετοχή σε πολιτικές οργανώσεις, συνδικαλιστικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις κ.λπ.)

Το ποσοστό προσέλευσης και αποχής των ψηφοφόρων είναι ένας εξαιρετικός δείκτης δημοκρατικής ποιότητας για δύο λόγους:

  • Δείχνει πόσο πραγματικά ενδιαφέρονται οι πολίτες να εκπροσωπηθούν στη διαχείριση του δημοσίου συμφέροντος. Ένα 30% αποχής στις εκλογές είναι ανησυχητικό στοιχείο που πρέπει να αντιμετωπιστεί με κατάλληλες πολιτικές ενσωμάτωσης τον φυγάδων της πολιτικής.

  • Η συμμετοχή συνδέεται στενά με την κοινωνικοοικονομική κατάσταση των πολιτών. Συνήθως τα εύρωστα κοινωνικά αστικά στρώματα κατέχουν συντριπτικό ποσοστό της πολιτικής εξουσίας μέσω της εκλεγμένης ελίτ και του κρατικού μηχανισμού εξουσίας.

Οι τέσσερις βασικοί τομείς δραστηριότητας της ποιοτικής δημοκρατικής διακυβέρνησης είναι:

Η τόνωση της ποιότητας της Δημοκρατίας σε κάθε πλαίσιο αναφοράς της διακυβέρνησης, ξεκινώντας από το πρωτοβάθμιο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Απαιτούνται οι κατάλληλες κοινωνικές πολιτικές ενσωμάτωσης των ασθενέστερων κατηγοριών με συμμετοχικές διαδικασίες στην επεξεργασία και συναπόφαση λύσεων στα προβλήματά τους, με την ευθύνη της αυτογνωσίας και συνέπειας.

Η επιτακτική ανάγκη συναπόφασης σταθερών πολιτικών για την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Με ενεργειακές κοινότητες και συνεχείς καινοτομίες συνεργασιών μεταξύ πολιτών και θεσμικών οργάνων, με μόχλευση κεφαλαίου, υλικού και άυλου, ανθρωπίνων ικανοτήτων, ώστε να είναι δυνατή η εξοικονόμηση φυσικών πόρων και η αντιμετώπιση της μόλυνσης του περιβάλλοντος.

Μια βασική παράμετρος συμμετοχής της κοινωνίας πολιτών και των δημοκρατικών θεσμών είναι η κοινή και συντονισμένη δράση κατά του εγκλήματος, είτε μικρής παραβατικότητας στη γειτονιά, είτε οργανωμένης εγκληματικής οργάνωσης σε ευρύτερο πλαίσιο. Χρειάζονται σταθερές πολιτικές σύγκλισης και εφαρμογής μέτρων από τις βαθμίδες εκπαίδευσης, με τη συνεχή ευαισθητοποίηση των πολιτών στο βασικό δημόσιο αγαθό που ονομάζεται ασφάλεια και κοινωνική συνοχή, δηλαδή το θεμέλιο της κοινωνίας πολιτών, που είναι η αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Μια ποιοτική δημοκρατική διακυβέρνηση δεν έχει τοπικό χαρακτήρα, παρατηρεί την παγκόσμια ανθρώπινη κοινότητα ανοίγεται σε σύγκριση και συγκλίνει μαζί της. Προβάλει τις βέλτιστες πρακτικές της, ήθη και έθιμα, πολιτισμό και εκφράζει αισθήματα αλληλεγγύης και βοήθειας σε άλλες μικρές κοινότητες ή μεγάλες κοινωνίες. Στον ίδιο βαθμό δέχεται και εμπλουτίζεται από πολιτισμικές επιρροές και βέλτιστες πρακτικές των άλλων κοινωνιών, συμπράττοντας ειρηνικά και δημιουργικά σε μία πλουραλιστική ανοιχτή κοινωνία της ποιοτικής Δημοκρατίας, ευημερίας, γνώσης και αλληλεγγύης.