Είχα την τύχη να ξεκαθαρίσω πολύ νωρίς τις ιδεολογικές μου σχέσεις με όλες τις εκδοχές της αντιδημοκρατικής Αριστεράς.
(Αναφέρομαι σε αντιδημοκρατική Αριστερά, διότι υπάρχει και δημοκρατική, σε πείσμα πολλών «φιλελεύθερων» πρώην σταλινικών οι οποίοι αδυνατούσαν να την συλλάβουν κατά την προηγούμενη θητεία τους. Αλλά και σήμερα επίσης αδυνατούν, αφού απλώς αντικατέστησαν τον σταλινικό θεό που λάτρευαν με έναν άλλον «θεό», αλλάζοντας έτσι μόνον το χρώμα της σημαίας που υψώνουν, χωρίς να αλλάξουν οι ίδιοι).
Το βιωματικό μου ξεκαθάρισμα προέκυψε εντελώς απροσδόκητα, στην πιο παράδοξη στιγμή. Όταν, κρατούμενος στην ασφάλεια της Θεσσαλονίκης, σκεφτόμουν όσα με είχαν ρωτήσει στην ανάκριση.
Όχι όμως για να προετοιμάσω τις απαντήσεις της επομένης, αλλά για να δώσω απάντηση στα δικά μου ερωτήματα.
Όπως, στο αν ο βασανιστής Τετραδάκος – επρόκειτο για την προσωποποίηση του τέρατος - ήταν συνειδητό όργανο ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος ή απλώς αποκτηνωμένος υπάλληλος μιας τριτοκοσμικής δικτατορίας.
Βάζοντας λοιπόν σε σειρά τα όσα είχαν διαδραματιστεί στις ανακρίσεις των προηγούμενων ημερών, συνειδητοποίησα ότι αδιαφορούσαν για τις πεποιθήσεις μου και έψαχναν μόνον τι έκανα εναντίον τους.
Που πάει να πει ότι σου έστελναν ένα σαφές «παβλωφικό» μήνυμα: αν σιωπούσες και δεν έπραττες οτιδήποτε εναντίον τους, δεν θα σ’ ενοχλούσαν κι εκείνοι.
Αυτό όμως, σκεφτόμουν, δεν είναι ολοκληρωτισμός. Διότι το ολοκληρωτικό καθεστώς δεν απαιτεί την απραξία σου ή τη σιωπή σου αλλά αντίθετα, την ενεργητική σου συμπαράταξη και την ίδια την ψυχή σου.
Κάνοντας έτσι σύγκριση ανάμεσα στις πληροφορίες που ήδη μας έρχονταν για τα σοβιετικά καθεστώτα και σ’ αυτό που βίωνα, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι εδώ είχαμε μία τυπική δικτατορία γελοίων στρατοκρατών, που όμως δεν ήταν ολοκληρωτισμός, όπως ήταν τα σταλινικά καθεστώτα.
Με τόσο λοιπόν «ξεκαθαρισμένες» απόψεις, θα ήταν επόμενο να πανηγυρίσω, χωρίς καμία επιφύλαξη, την πτώση των σοβιετικών καθεστώτων.
Έλα όμως που την αρχική λύτρωση από την πτώση του τείχους, την διαδέχτηκε μία απροσδόκητη μελαγχολία…
Η οποία δεν ήταν η γνωστή «μελαγχολία της επιτυχίας». Όπου δηλαδή κάποιος, μετά από μία σπουδαία επιτυχία του, άπιαστη για τους γονείς του, κατατρυχόμενος από ενοχές για το «βέβηλο» αυτό ξεπέρασμα, σκέφτεται «δεν είμαι άξιος για μια τέτοια ευτυχία, δεν την δικαιούμαι», όπως περιέγραψε το παράδοξο αυτό σύμπτωμα ο Σ. Φροϋντ, στο βαθυστόχαστο κείμενό του «Μια διαταραχή της μνήμης πάνω στην Ακρόπολη».
Η μελαγχολία μου, αντίθετα, είχε πηγή μία «αποτυχία»: την διάψευση κάποιας κρυφής ελπίδας που φαίνεται να υπονόμευε τις βεβαιότητές μου για τον τερατώδη χαρακτήρα των σοβιετικών καθεστώτων, «ψιθυρίζοντας» ότι μπορεί να κάνω και λάθος.
Διότι τότε επιβεβαιώθηκαν και οι πιο εφιαλτικές εκτιμήσεις. Με πρώτη αυτήν για την καταστροφή του ανθρώπινου τύπου που δημιούργησε ο πολιτισμός αιώνων και την αντικατάστασή του από τον «σοβιετικό άνθρωπο», τον πρώτο κυνικό άνθρωπο της ιστορίας, ως προϊόν της «…πρώτης κυνικής κοινωνίας της ιστορίας», όπως χαρακτηρίστηκε από τον Κ. Καστοριάδη η σοβιετική κοινωνία.
Η μαζική πορνεία, η σκληρή εγκληματικότητα, η διαφθορά, η κυνική αδιαφορία για τα κοινά, ο ρατσισμός και τα φασιστικά ρεύματα που αναδύθηκαν μέσα από τα σπλάχνα των σοβιετικών καθεστώτων την επομένη της πτώσης τους, ήταν τυπικά συμπτώματα της ανθρωπολογικής αυτής καταστροφής.
Έτσι εξηγείται η μελαγχολία, που διαδέχτηκε την αρχική ευφροσύνη για την απαλλαγή μεγάλου μέρους της Ευρώπης από την σοβιετική τυραννία.
Που πάει να πει πως η ιστορία μπορεί να μην διδάσκει αλλά, όπως συναρπαστικά το εξέφρασε ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος, «αν δεν έχεις ιστορική συνείδηση, δεν μπορείς να καταλάβεις ούτε το νερό που πίνεις».
ΥΓ Στην εύλογη απορία «γιατί η ενασχόληση με τις μελαγχολίες του παρελθόντος;», η απάντηση είναι: διότι αποτελούν την εισαγωγή στη «μελαγχολία του παρόντος», για την οποία σε επόμενο κείμενο.
Δημοσιευτηκε στην εφημ. ΤΑ ΝΕΑ
Πηγή: www.tanea.gr