Η αλματώδης άνοδος του ισπανικού δικομματισμόυ στις βουλευτικές εκλογές της 23/7/23 ειχε και άλλες παραμετρους εκτός αυτών που εξετάσαμε σε προηγούμενα σημειώματα.
Πρώτα απ' ολα, στην Ισπανία μετά το 1982, αρθρώνεται ο δικομματισμός γύρω από δύο κόμματα το Σοσιαλιστικό και το Λαϊκό. Μετα το 2011, οπότε και εκδηλώνεται η οικονομική κρίση, ο ισπανικός δικομματισμός γνώρισε μια σοβαρότατη κάμψη.Προς στιγμή φάνηκε ότι οι κεντρωοι -φιλελευθεροι CIUDADANOS και οι αριστεροι UNIDAS-PODEMOS θα αντικαθιστούσαν τους Σοσιαλιστές και τους Λαϊκούς στο δικομματικό βάθρο.Ομως,ο παραδοσιακός δικομματισμός PSOE-PP άντεξε.
Στην αντοχή αυτού ακριβώς του διδύμου οφείλεται η στερέωση της μεταπολιτευτικής βασιλευομένης δημοκρατίας.Βεβαια θα ήταν λαθος αλλά και ιστορική αδικια να περιορίσουμε την σταθερότερη περίοδο στην ισπανική ιστορία, στην ύπαρξη μόνο των δύο προαναφερθέντων κομμάτων.
Τρεις είναι οι προσωπικότητες που συνέβαλαν στην θεμελίωση της ισπανικής δημοκρατιας,μετά το 1975:Ο βασιλιάς Χουάν Κάρλος, ο οποίος πίστεψε και επέβαλλε τελικά την ομαλή μετάβαση από την φρανκικη δικτατορία στην δημοκρατια,μη διστάζοντας μαλιστα να την υπερασπιστεί ενεργα, καλώντας τον λαό σε αντίσταση,όταν ακροδεξιοί αξιωματικοί κατέλαβαν το ισπανικό κοινοβούλιο και κράτησαν ομήρους όλους τους Ισπανούς πολιτικούς για κάποιες ωρες,το 1981.
Ο για μια εξαετία πρωθυπουργός (1975-1981) και πρώην στέλεχος του φρανκικου καθεστώτος Αντολφο Σουάρεθ,χάρη στην πολιτική μεταρρυθμίσεων και προσέγγισης με την Ενωμένη Ευρώπη. Η αμετακίνητη πίστη του Σουάρεθ, ότι η μεταφρανκικη Ισπανία θα πρέπει να βαδίσει τον δρόμο της δημοκρατίας,περιλαμβάνοντας στους κόλπους της και τους αντιπάλους της άλλης πλευράς του Εμφύλιου Πολέμου (1936-1939), παρά το αίμα που χώριζε τις δύο παρατάξεις Αριστεράς και Δεξιάς και την σαρανταχρονη σκληρή φρανκικη δικτατορία που ακολουθησε,ήταν ο δεύτερος καθοριστικός παραγοντας που συνέβαλε στην δημοκρατική ομαλοτητα της μεταφρανκικης Ισπανιας. Ειδικα για τον Σουάρεθ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι δεν ήταν ο αρχηγός της Δεξιάς, (όπως θα ανέμενε κάποιος), ο οποίος συνέβαλε στην ισπανική μεταπολιτευση. Ο Σουάρεθ προτίμησε να κινηθεί στο χώρο του Κέντρου,επικεφαλής της Ένωσης Δημοκρατικού Κεντρου(UCD), κάτι που εκ των πραγμάτων τον έφερνε σε σύγκρουση με την παραταξη από την οποία προερχοταν(Δεξιά).
Η ισπανική Αριστερά έδειξε μεγάλη ωριμότητα, συμβάλλοντας κι αυτή με την σειρά της στην οικοδόμηση της μεταπολιτευτικής δημοκρατιας,πέρα από μαξιμαλισμους και ανεδαφικές προτάσεις,επιδεικνυοντας μεγάλη ωριμότητα ,αντιλαμβανόμενη πλήρως τις κρίσιμες περιστάσεις που πέρναγε η χώρα.Ειναι η μεγάλη ώρα του Σαντιάγο Καριγιο,γενικόυ γραμματέα της ΚΕ του PCE, χωρίς τον οποίο πολλά πράγματα στην Ισπανία δεν θα είχαν γινει.Αυτος ήταν ο τρίτος καθοριστικός παραγοντας για την θεμελίωση της δημοκρατίας στην Ισπανία.
Αναδραμαμε ιστορικώς,για να εξηγήσουμε ότι δεν ήταν μόνο το PP και το PSOE τα οποία θεμελίωσαν την δημοκρατία στην Ισπανία.Ωστοσο τα δύο αυτά κομματα συγκρότησαν τον δικομματισμό ο οποίος ήταν κι αυτός με τη σειρά του κρίσιμος παράγοντας για την μεταπολιτευτική πορεία και την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας.
Κάποιοι στην Ελλάδα κάνουν αυθαίρετες παρομοιώσεις με το ισπανικό παράδειγμα,ισχυριζόμενοι ότι όπως στην Ισπανία συμμάχησαν οι σοσιαλιστές με τους αριστερούς και άρα είχαμε ένα πετυχημένο κυβερνητικό πείραμα,το ίδιο ακριβώς παράδειγμα μπορούμε να εφαρμόσουμε και στην Ελλάδα,μεταξύ ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ.Προκειται περί μιας ανιστορητης παρομοιωσης και σύγκρισης.
Κατά πρώτον οι Σοσιαλιστές στην Ισπανία,παρέμειναν το κυρίαρχο κόμμα του μη συντηρητικου χώρου,παρά το ότι κάποιες φορές κινδύνεψαν να αντικατασταθούν από τους Podemos.Σε αντίθεση με την Ελλαδα, όπου ο ΣΥΡΙΖΑ ξεπέρασε το ΠΑΣΟΚ, στην Ισπανία τελικά οι PoDemos ποτέ δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν τους Σοσιαλιστές. Αυτη είναι μια πάρα πολύ σημαντική εξέλιξη ,αφού οι εγχώριοι υποστηρικτές της" συμμαχίας των "προοδευτικων δυναμεων", επιμένουν πάντα να ξεχνούν ότι η δεσπόζουσα δύναμη στην κυβέρνηση Σάντσεζ ήταν το PSOE και όχι οι διαρκώς φθινοντες Podemos,μετά τις εκλογες του Νοεμβριου 2019. Επισης οι PODEMOS,ΟΥΔΕΠΟΤΕ συνεργάστηκαν με την ακροδεξιά,όπως έκανε στην Ελλάδα ο ΣΥΡΙΖΑ με τους ακροδεξιούς ΑΝΕΛ.
Αξιζει να σημειωθεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ με τους PODEMOS είχαν ιδιαίτερα στενές σχέσεις.Ειναι χαρακτηριστική η παρουσία του ηγέτη των PODEMOS Π.Ιγκλεσιας στην κεντρική προεκλογική συγκέντρωση του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο 2015, όπου απηύθυνε χαιρετισμό. Εκτοτε,πολλά άλλαξαν στις σχέσεις των δύο κομμάτων.Οι PODEMOS αποδοκίμασαν σφοδρότατα την συμφωνία που υπέγραψε ο Α.Τσιπρας με τους Ευρωπαίους το καλοκαίρι του 2015, ασκώντας του κριτική από αριστερά. Παρα όμως,την εξ αριστερών κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ, οι PODEMOS συμμετείχαν στην κυβέρνηση Σάντσεζ, η οποία δεν είχε καμία ιδεολογική σχέση με την κυβέρνηση Τσίπρα,αφου θα ήταν αδιανόητο να συμμετεχει σε μια κεντροαριστερή κυβέρνηση (όπως αυτή του Σάντσεζ) το ακροδεξιό VOX.
Κατά δεύτερον,η κυβέρνηση Σάντσεζ ουδέποτε βρέθηκε σε "εμπόλεμη " κατάσταση με τους Ευρωπαίους εταίρους (όπως η κυβέρνηση Τσίπρα), αλλά αντίθετα,ήταν αρκετά συνεργάσιμη μαζι τους.
Οι εγχώριοι λοιπόν υποστηρικτές του ισπανικού παραδείγματος θα πρέπει να έχουν διαρκώς υπ' όψιν τους ότι τα κυβερνητικά πεπραγμένα της κυβέρνησης Τσίπρα δεν έχουν καμία σχέση με αυτά της κυβέρνησης Σάντσεζ.
Αναμφισβήτητα μεταξύ Ελλαδας- Ισπανίας (αλλά και Πορτογαλίας) υπάρχουν αρκετες συνάφειες (πράγμα που πρώτος επισήμανε συγκριτικά, ο Ν.Πουλαντζας), όμως σε καμια περίπτωση αυτό δεν σημαίνει ταύτιση. Πολλες φορές υπάρχουν και διαφορές και μάλιστα σημαντικές, μεταξύ των τριών αυτών χωρων ,πραγμα που διαρκώς ξεχνούν οι θιασώτες των "προοδευτικών δυνάμεων" στην Ελλάδα,επιμένοντας ανιστορητα να επικαλούνται το ισπανικό παράδειγμα.