Οι υποψήφιοι με την υψηλότερη βαθμολογία στις πανελλήνιες εισαγωγικές εξετάσεις στα πανεπιστήμια, δηλαδή οι άριστοι των αρίστων, εισάγονται κατά κανόνα στην ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ και στην Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών του ΕΜΠ. Χθες στην εκπομπή του Σταμάτη Ζαχαρού «ΕΔΩ» στο ONEChannel, άκουσα φοιτήτρια του δεύτερου τμήματος να λέει: «Το Συμβούλιο Διοίκησης έβγαλε μια ανακοίνωση το οποίο έλεγε το εξής ρε παιδί μου». Ήταν μεταξύ των «πρωταγωνιστών» της κατάληψης της Πρυτανείας του ΕΜΠ, η οποία διαμαρτυρόταν επειδή η Αστυνομία επενέβη, μετά από πρόσκληση του πρύτανη του ΕΜΠ, και τους απώθησε. Τα σχόλια για την ποιότητα και το επίπεδο του λόγου περιττεύουν.

Οι κινητοποιήσεις ομάδων φοιτητών και μη για την επικείμενη κατάθεση νομοσχεδίου εκ μέρους της κυβέρνησης, το οποίο θα επιτρέπει την λειτουργία μη κρατικών και μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων στη χώρα, πραγματοποιούνται βασιζόμενες στις ιδεοληψίες, με τις οποίες γαλούχησε την νεολαία μας η Αριστερά. Ας μην θίγουμε τα εικονίσματα. Αυτά είναι ιερά και δεν επιδέχονται αμφισβήτησης, τεκμηρίωσης ή ερμηνείας. Ακόμη και ένα νεόκοπο κόμμα της Αριστεράς κάλεσε τους φοιτητές σε ανυπακοή προς την Πολιτεία, το Σύνταγμα και τους νόμους της.

Ας δούμε, όμως, την υπάρχουσα κατάσταση. Η χώρα μας έχει άνω των 40.000 φοιτητών, οι οποίοι σπουδάζουν σε πανεπιστήμια της αλλοδαπής. Το ετήσιο κόστος, δηλαδή το συνάλλαγμα που εξάγεται κάθε χρόνο, υπερβαίνει τα 700.000.000€, ενώ χιλιάδες έλληνες επιστήμονες διδάσκουν ή απασχολούνται ερευνητικά σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού.

Η κίνηση της κυβέρνησης, για ίδρυση παραρτημάτων πανεπιστημίων χωρών της ΕΕ ή σε κράτη που είναι συμβαλλόμενα μέρη της Γενικής Συμφωνίας για τις Συναλλαγές στον τομέα των Υπηρεσιών (GATS) στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), σέβεται απολύτως το Σύνταγμα, όπως μας διαβεβαίωσαν οι πλέον έγκριτοι συνταγματολόγοι καθηγητές Αντώνης Μανιτάκης και Ευάγγελος Βενιζέλος και ο καθηγητής Διοικητικού Δικαίου Βασίλης Σκουρής. Ο πρώτος μας είπε συγκεκριμένα « . . . Διότι μπαίνοντας στην Ευρωπαϊκή Ένωση εκχωρήσαμε σαφείς αρμοδιότητες και γι’ αυτές τις αρμοδιότητες έχει προτεραιότητα, υπερισχύει το ευρωπαϊκό δίκαιο και οφείλουμε να το σεβόμαστε. Καιπρόσφατα, πριν από μερικά χρόνια, υιοθετήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση μια Χάρτα Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στην οποία ρητά ορίζει ότι στην ακαδημαϊκή ελευθερία συμπεριλαμβάνεται και η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων» (https://www.protothema.gr/greece/article/1448530/manitakis-den-paraviazetai-to-sudagma-me-ta-mi-kratika-panepistimia/), ενώ στις 9-12-2023 οι Βαγγέλης Βενιζέλος και Βασίλης Σκουρής τεκμηρίωσαν την συνταγματικότητα του επικείμενου νομοθετήματος με άρθρο τους στα ΝΕΑ (https://www.evenizelos.gr/mme/articlesinthepress/articles2023/6927-venizelos-skouris-nea-aei.html).

Με την ίδρυση παραρτημάτων πανεπιστημίων (κάποια εκ των οποίων θα ιδρυθούν σε συνεργασία με μεγάλου βεληνεκούς βιομηχανικές μονάδες κρατικές ή μη) είναι νομοτελειακό ότι ο αριθμός των ελλήνων φοιτητών της αλλοδαπής θα μειώνεται σταδιακά, ενώ φοιτητές άλλων χωρών θα προσελκυστούν να σπουδάσουν στη χώρα μας. Συνέπεια αυτού θα είναι η σταδιακή μείωση εξαγωγής πολύτιμου συναλλάγματος και ο επαναπατρισμός ελλήνων επιστημόνων, οι οποίοι θα θελήσουν να διδάξουν σε αυτά. Επιπλέον, τα μη κρατικά πανεπιστήμια θα παίξουν ανταγωνιστικό ρόλο στα ήδη λειτουργούντα κρατικά, ωθώντας την ποιότητά τους προς τα άνω. Και όχι μόνον. Οι πολιτικοί μας και οι επικεφαλής των πανεπιστημίων μας θα αντιληφθούν πολύ σύντομα ότι θα πρέπει να διορθώσουν τα κακώς κείμενα.

Βέβαια, όλα τα ανωτέρω αναφερόμενα οφέλη από τη λειτουργία μη κρατικών πανεπιστημίων ή παρατημάτων πανεπιστημίων της αλλοδαπής θα προκαλέσει και κάποιες απώλειες στους υποκινητές των κινητοποιήσεων. Τα ιδρύματα αυτά δεν θα δίνουν τη δυνατότητα στους γνωστούς κύκλους να δημιουργούν πυρήνες ανομίας, στεγαζόμενους σε αυτά, ενώ η εντατικοποίηση των σπουδών και η προσήλωση των φοιτητών στο έργο τους θα μειώσει κατά πολύ τις εστίες παραγωγής κομματικών στελεχών.

Δράττομαι της ευκαιρίας, προκειμένου να παραθέσω μερικές εκ των ων ουκ άνευ βελτιώσεων στον νόμο 4957/2022, τις οποίες ελπίζω ότι θα τολμήσει να νομοθετήσει η κυβέρνηση:

1. Προτείνεται η επαναφορά του νομοσχεδίου, το οποίο υπεβλήθη τον Ιούνιο 2011 και εγκρίθηκε τροποποιημένο από τη Βουλή, προκειμένου να υπάρξει συναίνεση: Το Συμβούλιο αποτελείται από 8 εσωτερικούς καθηγητές και έξι εξωτερικά μέλη. Πρόεδρος εκλέγεται ένας εκ των εξωτερικών. Το Συμβούλιο προκηρύσσει την εκλογή πρύτανη με διεθνή διαγωνισμό και εκλέγει τον πρύτανη, ο οποίος δεν είναι μέλος του Συμβουλίου, ώστε το ελέγχον όργανο να μην εξαρτάται από τον ελεγχόμενο πρύτανη.
2. Προτείνεται η επαναφορά του άρθρου 8 του νόμου 4009/2011, το οποίο προέβλεπε ότι όλα τα τμήματα της ίδιας Σχολής λειτουργούν στην ίδια πόλη. Και αυτό προκειμένου να υπάρχουν οικονομίες κλίμακος σε υλικοτεχνική υποδομή, σε καθηγητές και σε εργαστηριακούς βοηθούς καθώς και αλληλεπίδραση μεταξύ προσωπικού και φοιτητών. Αυτό όχι μόνον δεν προβλέπεται στον νόμο 4957/2022, αλλά θεωρήθηκε από κάποιους ως ιερό τοτέμ, που δεν αγγίζουμε. Λάθος, που στοιχίζει τόσο οικονομικά όσο και ακαδημαϊκά.
3. Το 2019 η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα με υπουργό παιδείας τον Κ. Γαβρόγλου κατήργησε όλα τα ΤΕΙ και τα προήγαγε σε πανεπιστήμια με τον νόμο 4610/2019. Φυσικά χωρίς ίχνος αξιολόγησης. Η κατάργηση της βαθμίδας της Τεχνολογικής Εκπαίδευσης είχε ως αποτέλεσμα να προαχθούν σε πανεπιστημιακά τμήματα ακόμη και τμήματα επεξεργαστών ξύλου, κατασκευαστών μουσικών οργάνων, ανθοκομίας κ.α. Συμφωνώ ότι η αλλαγή του σημερινού καθεστώτος και η επαναφορά των ΤΕΙ είναι ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα. ¨Όμως, η επαναφορά της τριετούς Τεχνολογικής Εκπαίδευσης είναι εκ των ων ουκ άνευ. Μετά από αξιολόγηση εκ μέρους της ΕΘΑΑΕ, καταργούνται τμήματα, όπως τα ανωτέρω, και ιδρύονται είτε στην Τεχνολογική Εκπαίδευση είτε στα ΙΕΚ.
4. Ο νόμος 4957/2022 δίνει τη δυνατότητα οργάνωσης εντός του ίδιου πανεπιστημίου σχολών Τεχνολογικών Εφαρμοσμένων Επιστημών με 3.5 έτη σπουδών. Ως παράδειγμα αναφέρω ότι ένα πανεπιστήμιο (ΑΠΘ, ΔΠΘ, Παν. Θεσσαλίας, Παν. Πατρών, ΕΜΠ κ.α.) μπορεί να λειτουργεί Πολυτεχνική Σχολή, που θα απονέμει διπλώματα μηχανικών 5ετούς φοίτησης, αλλά και Σχολή, που θα απονέμει διπλώματα μηχανικών 3,5 ετών φοίτησης. Και όλοι αυτοί (τόσο εκείνοι που έχουν σπουδές 5 ετών όσο και εκείνοι που έχουν σπουδές 3,5 ετών) θα ενταχθούν στο έκτο (6^ο) επίπεδο του Εθνικού & Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων (άρθρο 47, νόμος 4763/2020). Έχει τονισθεί κατ’ επανάληψη ότι οι τεχνολογικές σπουδές αποτελούν εφαρμογές των επιστημών και πρέπει να αποτελούν ξεχωριστή βαθμίδα εκπαίδευσης τριετούς διάρκειας εκτός πανεπιστημίων.
5. Εκλογή μέλους ΔΕΠ: ο νόμος 4009/2011 (άρθρο 18, παρ. 5) προέβλεπε ότι κάποιος, ο οποίος έλαβε Διδακτορικό Δίπλωμα (ΔΔ) από το πανεπιστήμιο Α δεν μπορεί να υποβάλει υποψηφιότητα για πρόσληψη σε οιαδήποτε θέση στο ίδιο πανεπιστήμιο, πριν παρέλθουν τουλάχιστον τρία (3) χρόνια. Επιπλέον, εάν είχε ολοκληρώσει και τους τρεις κύκλους σπουδών στο ίδιο πανεπιστήμιο, προκειμένου να υποβάλει υποψηφιότητα για θέση μέλους ΔΕΠ ή εντεταλμένου διδάσκοντος, θα έπρεπε να έχει υπηρετήσει σε άλλο ομοταγές πανεπιστήμιο ή ερευνητικό κέντρο της ημεδαπής ή της αλλοδαπής. Στο άρθρο 143, παρ. 4 του νόμου 4957/2022 έχει απαλειφθεί η υποχρέωση τουλάχιστον 3ετούς υπηρεσίας σε άλλο ίδρυμα, προκειμένου να έχει τη δυνατότητα να προσληφθεί σε οιαδήποτε θέση στο ίδιο ΑΕΙ. Δηλαδή ένας, που ολοκλήρωσε και τους τρεις κύκλους σπουδών στο ίδιο πανεπιστήμιο, μπορεί να παραμείνει στο ίδιο ίδρυμα για 3 χρόνια ως συμβασιούχος διδάσκων ή ως συμμετέχων σε κάποιο ερευνητικό πρόγραμμα και στη συνέχεια να υποβάλει υποψηφιότητα για θέση ΔΕΠ. Αυτή είναι η επιτομή της υβριδικής αναπαραγωγής του σώματος των καθηγητών.
6. Ο νόμος 4009/2011 προέβλεπε στο άρθρο 58 την ίδρυση ενός ν.π.ι.δ., του οποίου το ΔΣ ορίζει το Συμβούλιο Ιδρύματος με τριετή θητεία. Ρόλος του νπιδ είναι (α) η διαχείριση της περιουσίας του ΑΕΙ, (β) η διαχείριση των ερευνητικών προγραμμάτων, (γ) η διαχείριση των startups, που ιδρύουν καθηγητές και postdocs. Προτείνεται η επαναφορά του άρθρου για λόγους ευελιξίας.