Στις 22/12 ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας απέστειλε επιστολή στον ΓΓ των ΗΕ και του ζήτησε «να παρέμβει προς την Άγκυρα για να σταματήσει τις παραβιάσεις στη νεκρή ζώνη», καθώς «αυτές οι κλιμακούμενες παραβιάσεις από τις Τουρκικές Δυνάμεις μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρή κρίση» (Πηγή, «ο Φιλελεύθερος», 7/1). Εμφανής η πρόθεση του ΠτΔ να επηρεάσει το περιεχόμενο της υπό ετοιμασία Έκθεσης του ΓΓ για το Κυπριακό για την περίοδο 13/6 με 12/12/23. Σε 14 ημέρες, δημοσιεύτηκε η Έκθεση Γκουτέρες (4/1). Ο ΓΓ δεν έλαβε υπόψη του καμμία από τις προτροπές Χριστοδουλίδη και κατέγραψε την άποψή του σε τρία σημεία: 1ον «Το χάσμα ανάμεσα στις δύο πλευρές μεγαλώνει χρόνο με το χρόνο και οι προοπτικές εξεύρεσης μιας αμοιβαία αποδεκτής πολιτικής διευθέτησης στο Κυπριακό διαβρώνονται», 2ον «Καλεί (τις πλευρές) να συζητήσουν προτάσεις που έχουν υποβληθεί ως ΜΟΕ» και, 3ον Διαπιστώνει «την απουσία ελπίδας ανάμεσα στο κοινό για τις προοπτικές μιας διευθέτησης».
Ο ΠτΔ σχολίασε την Έκθεση την ημέρα των Φώτων: «Η Έκθεση του ΓΓ θα μπορούσε να ήταν καλύτερη ειδικότερα σε ότι αφορά την καταγραφή των παραβιάσεων στη νεκρή ζώνη». Γιατί όμως δεν ήταν «καλύτερη»; Γιατί προφανώς τα ΗΕ εκτιμούν ότι και οι δύο πλευρές έχουν ευθύνες. Τα ΗΕ έχουν δική τους γνώμη-και την γράφουν. Παραδείγματα. Πριν ένα ακριβώς χρόνο, η τότε Έκθεση του ΓΓ (3/1/23) κατέγραψε για την Ε/Κ ηγεσία: 1. Για τις παράνομες κατασκευές στη νεκρή ζώνη- τα διάσημα ττέλια. 2. Για από 300 άτομα οριοφύλακες: «τέτοιες περιπολίες εντός της νεκρής ζώνης θα θεωρούνταν σημαντική παραβίαση». 3. Κατέγραψε και για την Τ/Κ ηγεσία: «Κατασκευή χαρακωμάτων και η τοποθέτηση άλλων εμποδίων εντός της ουδέτερης ζώνης φαίνεται να στοχεύουν στη μονομερή αλλαγή των ορίων της νεκρής ζώνης σε λίγες τοπικές περιοχές». Κάθε κύπριος χρειάζεται να γνωρίζει ότι ο ΓΓ έγραψε επίσης και αυτό: «Κατά μέσο όρο, η ΟΥΝΦΥΚΥΠ ασχολείται με περίπου 10 περιστατικά εντός και γύρω από την ουδέτερη ζώνη κάθε 24 ώρες». Στην Έκθεσή του με ημ. 11/1/24 αναφέρει ότι «μέχρι τις 30 Νοεμβρίου, η αποστολή παρατήρησε συνολικά 302 στρατιωτικές παραβιάσεις και από τις δύο πλευρές».
Η Μαρία Άνχελ Ολγκίν Κουέγιαρ ως προσωπική απεσταλμένη του ΓΓ, θα προσπαθήσει να γεφυρώσει πράγματα για την ουσία του κυπριακού. Προς τι λοιπόν η επιστολή στον ΓΓ και η μεταφορά του κέντρου βάρους από την ουσία (Πλαίσιο Γκουτέρες) στη νεκρή ζώνη, στα Στροβίλια (1994) και στη μια κάμερα στο «Σπίτι της Μαρίας»;
Η λογική λέει πως με Ολγκίν, επικέντρωση θα γίνει στην μεγάλη εικόνα, άρα διαπραγματευτική ετοιμότητα πάνω στα σημεία που συμπύκνωσε στο Πλαίσιό του ο ΓΓ, αφούστο Κραν Μοντάνα «τα μέρη έφτασαν κοντά στο να καταλήξουν σε στρατηγική κατανόηση σε όλα τα βασικά στοιχεία μιας συνολικής διευθέτησης», (Πηγή: Έκθεση ΓΓ, 30/9/17). Η επικέντρωση στα παράγωγα της μη επίλυσης, όπως είναι η νεκρή ζώνη, είναι κάτι που ευνοεί απολύτως την γραμμή Τατάρ. Σύμφωνα με ρεπορτάζ στην ιστοσελίδα https://bnnbreaking.com «τοέγραφο του ΓΓ των ΗΕ για τις Καλές του Υπηρεσίες στην Κύπρο (4/1)υπογραμμίζει το βαθύτερο χάσμα μεταξύ των Ε/Κ και Τ/Κ με ελάχιστα έως καθόλου σημάδια βελτίωσης».
Η αιτιολόγηση του χάσματος σύμφωνα με το ίδιο ρεπορτάζ:
- «Η έκθεση αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη απογοήτευση Γκουτέρες για την απουσία θετικών δεικτών γύρω από την αποτυχία και των δύο πλευρών να εγκρίνουν ΜΟΕ ή να διευκολύνουν τις διακοινοτικές ανταλλαγές».
- «Ταυτόχρονα, οι Τεχνικές Επιτροπές, που δημιουργήθηκαν για την προώθηση της συνεργασίας, παραπαίουν. Ορισμένες δεν έχουν συνεδριάσει για μεγάλα χρονικά διαστήματα, ενώ άλλες με καθυστερήσεις στην υλοποίηση.
- «Η κατάσταση επιδεινώνεται περαιτέρω από τις διαφωνίες για το άνοιγμα νέων σημείων διέλευσης, αποκαλύπτοντας μια ανησυχητική έλλειψη συναίνεσης... και αύξησης της δυσπιστίας που προκαλείται από παραβιάσεις στην ουδέτερη ζώνη».
- «Ο Α. Γκουτέρες άφησε να εννοηθεί ότι η αιτιολόγηση της ατελείωτης παρουσίας της Unficyp χωρίς να υπάρχει πολιτική λύση στον ορίζοντα είναι ολοένα και πιο δύσκολη.Αυτό το συναίσθημα αναδύεται καθώς η Unficyp πλησιάζει την 60η επέτειό της, υπογραμμίζοντας τον παρατεταμένο χαρακτήρα της σύγκρουσης. Οι επιπτώσεις της Έκθεσης υποδηλώνουν την φθίνουσα ελπίδα του ΟΗΕ για επίλυση». Ο επίλογος του ρεπορτάζ:
«Οι παρατηρήσεις των ΗΕ υποδηλώνουν ότι η επίμονη διαίρεση και η εξοικοίωση με το status quo ανάμεσα σε πλειοψηφίες και στις δύο πλευρές είναι οι βαθύτερες αιτίες για την έλλειψη διευθέτησης. Η ενδεχόμενη αποτυχία της αποστολής Cuellar, θα μπορούσε ενδεχομένως να σηματοδοτήσει το τέλος της εμπλοκής των ΗΕ στο Κυπριακό, με την πιθανή απόσυρση της Unficyp».
Ο συντάκτης του ρεπορτάζ διαθέτει πηγές. Ίσως από την έδρα των ΗΕ. Αυτό προσθέτει βάρος. Ενδεχομένως ο ΓΓ να ενδιαφέρεται να γνωρίζουν οι παίκτες ότι πλέον το παιχνίδι δεν έχει άλλη παράταση-60 χρόνια είναι αυτά.Η νεκρή ζώνη χρησιμοποιείται ως το καθημερινό εργαλείο για διάλυση της κοινής γνώμης, ίσως και να πάει ένα έμμεσο μήνυμα στην Maria Holguin Cuellar- «μάταιη προσπάθεια». Αλλά η απεσταλμένη είναι πολύ χρήσιμο να έρθει για την τελευταία προσπάθεια- πριν από μιαν «πιθανή απόσυρση της Unficyp»