Τρία γεγονότα του Σεπτεμβρίου συνέβαλαν να καθαρίσει κάπως ο ορίζοντας των διαδοχικών κρίσεων που πλήττουν την Ευρώπη εδώ και χρόνια . Ας τα δούμε περιληπτικά

1. Brexit. Μετά το δημοψήφισμα και την ενεργοποίηση του άρθρου 50 για την έξοδο της Μ. Βρετανίας από την Ε.Ε., φαίνεται ότι οι δυο πλευρές συνειδητοποίησαν, ότι οι οικονομικές, κοινωνικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις θα είναι σοβαρές. Έτσι, και ενώ η ημερομηνία εξόδου απέχει λίγους μήνες, η μεν Μ. Βρετανία υπέβαλε ένα σχέδιο συναινετικής εξόδου με διετή παράταση της παραμονής στην εσωτερική αγορά, η δε Ε.Ε. μαλάκωσε τους τόνους σχετικά με την μορφή που θα έχουν οι εμπορικές σχέσεις της με το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι διαφορές παραμένουν μεγάλες σχετικά με τα ζητήματα του ρόλου του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου στην επίλυση των διαφορών, του ρόλου της Ε. Επιτροπής ως εξουσιοδοτημένης αρχής για τις διμερείς διαπραγματεύσεις για τις εμπορικές συμφωνίες, και τα ιρλανδικά σύνορα. Ο γόρδιος δεσμός της πίεσης του χρόνου θα λυθεί, φαίνεται, δια της καθυστερήσεως. Δηλαδή θα υπάρξει μια πολιτική συμφωνία για παράταση για διαπραγματεύσεις μετά τον Μάρτιο σε ότι έχει να κάνει με τις λεπτομέρειες εφαρμογής της ‘’μαλακής εξόδου’’.
2. Η ισχυρή πλειοψηφία των ευρωβουλευτών προχώρησε στην παραπομπή της Ουγγαρίας για παραβιάσεις των θεμελιωδών αξιών της φιλελεύθερης Δημοκρατίας. Η συνέχεια δεν θα είναι ενδεχομένως ριζοσπαστική στο Συμβούλιο απαγορεύοντας την συμμετοχή της χώρας του Ορμπάν στις ψηφοφορίες, αλλά άνοιξε τον δρόμο για συμμαχίες στην επόμενη Ευρωβουλή, ώστε να περιοριστεί η πολιτική ισχύς των ανερχόμενων λαϊκιστικών δυνάμεων.
3. Η ανάπτυξη στην Ε.Ε. συνεχίζεται, έστω και ασθενική γι δέκατη συνεχή χρονιά. Αλλά..

Με αφορμή τα δέκα χρόνια της κρίσης που προκάλεσε η πτώχευση της Lehman Brothers, οι σκόρπιες φωνές που ακούγαμε τους τελευταίους μήνες για επικείμενη νέα κρίση μεταβλήθηκαν σε χορωδία. Η νέα κρίση είτε προέλθη από την δεκαετή κυκλικότητα της οικονομίας, είτε από το γεγονός ότι τελειώνει η αλόγιστη παροχή ζεστού χρήματος με την εφαρμογή της ποσοτικής χαλάρωσης, κλπ είναι προ των πυλών. Αυτά τα δέκα χρόνια ο δανεισμός κρατών και επιχειρήσεων ξεπέρασε κάθε λογική και συνεπώς κάποια από τις φούσκες που δημιουργήθηκαν θα σκάσει. Οι πιο αισιόδοξοι προβλέπουν ότι θα είναι μεν μεγάλης έντασης, αλλά οι επιπτώσεις της θα είναι λιγότερο διαβρωτικές από την προηγούμενη. Άλλοι πάλι συνηγορούν στο ότι θα είναι μεγαλύτερης ισχύος. Και οι μεν και οι δε με λογικά επιχειρήματα. Όπως, ‘’το χρήμα που δανειστήκαμε κατευθύνθηκε και πάλι στους πολλά έχοντες’’. Ότι, ‘’ο εμπορικός πόλεμος θα είναι η αιτία’’. Ή ότι η κρίση των αναδυομένων εξάγεται στα πλούσια κράτη’’ και ‘’οι τράπεζες είναι ισχυρότερες από ποτέ και δεν παίζουν το παιχνίδι καθαρά’’.

Το ερώτημα είναι πότε θα σκάσει η ‘’φούσκα’’ και ποια θα είναι αυτή.

Ορισμένα σκόρπια γεγονότα υποδεικνύουν ότι η κρίση θα προέλθη και πάλι από τις Τράπεζες. Ας δούμε μερικά από αυτά.

1. Με τον εμπορικό πόλεμο που άρχισαν οι Ηνωμένες Πολιτείες με όλη την υφήλιο και η αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων το δολάριο έγινε πανίσχυρο ως καταφύγιο. Αυτό είχε ως άμεση συνέπεια την φυγή κεφαλαίων από τις αναδυόμενες, την πτώση των νομισμάτων τους και την αύξηση της αξίας του χρέους τους σε δολάρια. Αργεντινή, Τουρκία, Βραζιλία, Ρωσία κλπ βρίσκονται σε οικονομικό αδιέξοδο.
2. Η Ευρώπη βρίσκεται και αυτή μέσω των Τραπεζών τους σε δύσκολη θέση. Επενδυμένα κεφάλαια και δάνεια κινδυνεύουν χαθούν ή να χάσουν σημαντικό μέρος της αξίας τους.
3. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός όπου οι Ευρωπαϊκές Τράπεζες άκουσαν από επίσημα χείλη ότι είναι ‘’αδύναμες’’ και ότι ταχύτατα πρέπει να κοιτάξουν συγχωνεύσεις, αναδιαρθρώσεις κλπ.
4. Μόλις πριν λίγες ημέρες για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, το βαρύ πυροβολικό της Γερμανικής οικονομίας εκτοπίστηκα από τον δείκτη των 50 blue chips! Ο νέος Διευθύνων Σύμβουλος αντί για δομικές αλλαγές, προσέφερε τρία χρόνια ζημιές.
5. Η όλη εικόνα βάζει σε κίνδυνο την ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης.

Το σημαίνουν όλα αυτά για την χώρα των καθυστερήσεων  της διοικητικής ανεπάρκειας και της ασταθούς πολιτικής κατάστασης,  είναι πλέον ορατά. Η αναχρηματοδότηση των δανείων από τις αγορές χωρίς την κάλυψη της πιστωτικής γραμμής και η λειτουργία των Τραπεζών της είναι ήδη προβληματικές. Αν το κακό συμβεί όπως προβλέπουν κάποιοι στον διεθνή ορίζοντα, τότε η δική μας θέση θα είναι απελπιστική. Τα πολιτικά κόμματα, οι διοικήσεις των τραπεζών και οι κοινωνικοί εταίροι, ίσως ήρθε η ώρα να κάτσουν σε ένα τραπέζι. Συναισθανόμενοι τους κινδύνους και το εθνικό τους καθήκον.

Ας ελπίσουμε ότι τίποτε από όλα αυτά δεν θα συμβεί, κι έτσι αμέριμνοι να συνεχίσουμε την πορεία που γνωρίζουμε. Εκλογές, διχασμός, συγκρούσεις και σπίλωση αντιπάλων και δικών μας. Εξ άλλου αυτό μας αρέσει κι αυτό είναι το βασικό στην μικρή ζωή που μας αντιστοιχεί. Να περνάμε καλά.

ΤΟ ΒΗΜΑ