Συναφής με το προηγούμενο θέμα των υπερβολικά λεπτομερών ρυθμίσεων είναι και η ανάγκη ανηγμένου πλαισίου λειτουργίας της Διοίκησης. Με την έννοια «ανηγμένο» εννοούμε αυτό που έχει υποστεί αναγωγή.
Νίκος Ταμπακίδης
Στο άρθρο 65, ο Νόμος 3852/10 (Πρόγραμμα Καλλικράτης) προβλέπει / προσδιορίζει 6 αρμοδιότητες για τα Δημοτικά Συμβούλια. Το όλο κείμενο για την πρώτη αρμοδιότητα του Δημοτικού Συμβουλίου είναι «Το δημοτικό συμβούλιο αποφασίζει για όλα τα θέματα που αφορούν το δήμο, εκτός από εκείνα που ανήκουν εκ του νόμου στην αρμοδιότητα του δημάρχου ή άλλου οργάνου του δήμου ή το ίδιο το δημοτικό συμβούλιο μεταβίβασε σε επιτροπή του». Οι αρμοδιότητες του ανώτατου συλλογικού Οργάνου του Δήμου διατυπώνονται σε πυκνά, γενικά κατευθυντήρια κείμενα. Έτσι πρέπει.
Από την άλλη, στους πρότυπους ΟΕΥ1 της ΕΕΤΑΑ2, μόνο για τη Διεύθυνση της Δημοτικής Αστυνομίας περιγράφονται 21 αρμοδιότητες γενικώς και 14 αρμοδιότητες για το «Τμήμα Επιχειρησιακού Σχεδιασμού» …(!) της Δημοτικής Αστυνομίας.
Η διαφορά στη διοικητική φιλοσοφία των δύο κειμένων είναι πολύ σημαντική. Στην περίπτωση του νόμου, ο νομοθέτης δηλώνει την αποστολή του Οργάνου, στη δεύτερη περίπτωση οι συντάκτες του Πρότυπου ΟΕΥ δίνουν μια λίστα με το τι θα κάνει…
Αυτή η τάση για λεπτομερή περιγραφή λειτουργίας αποτελεί, κατά κανόνα, αρνητική επιλογή καθώς βάζει ασφυκτικά λειτουργικά πλαίσια που εμποδίζουν τη δυνατότητα προσαρμογής του διοικητικού συστήματος σε μη προβλεφθείσες ή σε ταχέως μεταβαλλόμενες λειτουργικές καταστάσεις. Επί παραδείγματι, είναι γνωστό ότι οι μελέτες για την κατασκευή ενός έργου πρέπει, υποχρεωτικά, να βασίζονται σε μεθόδους υπολογισμού κόστους που δεν έχουν σχέση με τις πραγματικές συνθήκες της αγοράς. Το προβλεπόμενο από τη μελέτη ποσό, έστω 500.000€ μπαίνει στον προϋπολογισμό του έργου.
Όταν, λοιπόν, γίνει ο διαγωνισμός για την κατασκευή του έργου, έχουμε το φαινόμενο να υπάρχουν - ειδικά υπό τις παρούσες δύσκολες συνθήκες στον κλάδο των κατασκευών - προσφορές με έκπτωση που μπορεί να φτάσει και το 60%. Τι μπορεί να κάνει ο δήμος με τις 300.000€ που περίσσεψαν από την πρόβλεψη του προϋπολογισμού για το συγκεκριμένο έργο; Για αρκετό καιρό, τίποτα!!! Και όχι μόνο αυτό:
Θα πρέπει μετά από 10 βήματα! να έχει την έγκριση για την κατασκευή του έργου. Τι θα γίνει όμως με τις 300.000€ που περίσσεψαν από το προηγούμενο έργο;
Μετά από 12-14 βήματα θα δημοπρατηθεί το νέο έργο.
Βεβαίως, κάτι θα περισσέψει και από τη δημοπρασία του νέου έργου, οπότε θα επαναληθφεί η διαδικασία για την απορρόφηση των - ας πούμε - 180.000€ που περίσσεψαν από τη δημοπρασία του νέου έργου…
…για να πάμε σε νέα αναμόρφωση του Προϋπολογισμού!
Ένα σχετικώς πρόσφατο διαχειριστικό πρόβλημα για Περιφέρειες και Δήμους δημιουργήθηκε από την μεταβολή του ΦΠΑ από 23% σε 24%! Όπου υπήρχε εγκεκριμένη μελέτη με ΦΠΑ 23% έπρεπε να αλλαχθεί σε 24% και αυτό σήμαινε διακοπή της ροής υλοποίησης των έργων, σήμαινε εισηγήσεις - για κάθε μελέτη - σε Οικονομικές Επιτροπές, εισηγήσεις σε Δημοτικά Συμβούλια, αποστολή των αποφάσεων για έγκριση στην Αποκεντρωμένη κλπ !!!
Παρόμοια χαοτική κατάσταση υπάρχει στους Προϋπολογισμούς των ΟΤΑ με τη δημιουργία εκατοντάδων κωδικών χωρίς λόγο. Υπάρχει δήμος στην Ανατολική Αττική (και δεν αποτελεί την εξαίρεση) όπου υπάρχουν:
- 4 διαφορετικοί κωδικοί για «αγορά γάλατος» (αγορά γάλατος για καθαρίστριες εσωτερικού χώρου, αγορά γάλατος για εργάτες κοιμητηρίου, αγορά γάλατος για συνοδούς απορριμματοφόρων κλπ ) !
- 5 διαφορετικοί κωδικοί για «αγορά ελαστικών»
- 16 κωδικοί για απόδοση εισφορών
- 12 κωδικοί για απόδοση κρατήσεων κλπ
Η απάντηση των υπηρεσιακών παραγόντων στην παρατήρηση γιατί υπάρχουν τόσο πολλοί κωδικοί είναι αφοπλιστική: Αυτό επιβάλλεται από το διπλογραφικό σύστημα για να μπορεί να γίνεται ανάλυση και ακριβής προσδιορισμός κόστους!
Έχουν δίκιο οι υπηρεσιακοί παράγοντες. Αλλά κάποιοι νομοθετούντες δεν κατάλαβαν ότι ο Προϋπολογισμός ενός δήμου είναι όχι μόνο διαχειριστικό, αλλά και βαθύτατα πολιτικό κείμενο, όπου οι αιρετοί δεσμεύονται για ορισμένες βασικές αναπτυξιακές κατευθύνσεις. Χρήσιμος και αναγκαίος ο ακριβής (όσο γίνεται) προσδιορισμός κόστους, αλλά μπορεί κάλλιστα να γίνει με εσωτερική λογιστική διαδικασία και όχι μέσω ενός πολιτικού κειμένου, που η μεταβολή του απαιτεί ενέργειες διαβούλευσης και σημαντικές εγκριτικές διαδικασίες.
Η παράθεση των παραπάνω παραδειγμάτων γίνεται για να αναδειχθεί η αναγκαιότητα να υπάρχουν ανηγμένοι προσδιορισμοί σε πολλά βασικά λειτουργικά στοιχεία των δήμων. Επί παραδείγματι:
Δεν έχει νόημα να θεωρούμε ότι εγκρίνεται μια μελέτη με προβλεπόμενο κόστος κατασκευής «200.000€ + 24%ΦΠΑ» και όχι με προβλεπόμενο κόστος κατασκευής «200.000€ +ΦΠΑ». Αυτή είναι η έννοια του ανηγμένου προσδιορισμού, όπου η οποιαδήποτε μεταβολή του ΦΠΑ δεν απαιτεί τη σειρά επανεγκρίσεων της μελέτης.
Η ανηγμένη προσέγγιση μπορεί να εφαρμοστεί στην περιγραφή αρμοδιοτήτων, στον προσδιορισμό δομών, στον προσδιορισμό στελέχωσης υπηρεσιών. Είναι μια απολύτως αναγκαία μεταρρύθμιση.
- ΟΕΥ: Οργανισμός Εσωτερικής Υπηρεσίας
- ΕΕΤΑΑ: Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης