Ανάμεσα στα πολλά που συζητούνται για το βρετανικό δημοψήφισμα είναι το «ηλικιακό ρήγμα». Όπως και στο ελληνικό δημοψήφισμα ένα χρόνο πριν, οι νέοι και οι ηλικιωμένοι έδειξαν σαφή διαφοροποίηση στο πως αντιμετωπίζουν το «μέλλον». Αυτό είναι φυσικό θα πουν πολλοί. Ας δούμε τί, ακριβώς, είναι «φυσικό», αν, πραγματικά, η συμπεριφορά Νέων και Ηλικιωμένων σε Ελλάδα και Βρετανία μοιάζει και τί αυτό σημαίνει.
Πρώτα σε σχέση με το «ρίσκο» και τη διάθεση για «αλλαγή», κύριο γνώρισμα της νεότητας και βασική προϋπόθεση για μία πετυχημένη κοινωνία. Οι νέοι είναι φυσικό να προτιμούν ότι εξασφαλίζει περισσότερες ευκαιρίες και μεγαλύτερους ορίζοντες, ακόμη και αν αυτό απαιτεί «ρήξη» με το παρελθόν. Οι νέοι αγαπούν και δεν φοβούνται το μέλλον αν αυτό τους εξασφαλίζει ότι και όσα ονειρεύονται. Και αυτό βρίσκεται στην εναλλακτική που τους εξασφαλίζει ευρύτερους ορίζοντες, ελευθερία επιλογών και κινήσεων, εκπαιδευτικών, επαγγελματικών και προσωπικών.
Μετά υπάρχει και η ψήφος που δηλώνει προσκόλληση στο παρελθόν και στην ιστορία της χώρας. Σεβαστή, αλλά όχι, απαραίτητα, συμβατή με την πρόοδο. Οι ηλικιωμένοι έχουν δικαίωμα σε όσα αυτοί δημιούργησαν, εφ’ όσον, φυσικά η αποκτηθείσα σοφία τους επιτρέπει να παραδεχθούν και τα όποια λάθη τους. Ενίοτε, μάλιστα η σοφία των ηλικιωμένων μπορεί να είναι ανάχωμα στην υποβάθμιση, τον οπορτουνισμό και στην οπισθοχώρηση των αξιών. Ας μην ξεχνάμε ότι η όποια «αλλαγή» δεν σημαίνει, απαραίτητα και «πρόοδο».
Η σύγκριση δύο Δημοψηφισμάτων με το ίδιο βασικό ερώτημα, σε δύο λαούς σε διάστημα μόλις ενός χρόνου, είναι ενδεικτική αλλά, ελπίζω, και διδακτική. Στην Ελλάδα, όπως και στη Βρετανία, ψηφίσαμε αν θέλουμε να ανήκουμε στην Ενωμένη Ευρώπη, έστω και αν το δικό μας «ερώτημα» ήταν κίβδηλο. Το δικό μας «ΟΧΙ» ήταν το Βρετανικό «ΕΞΩ» με μία διαφορά. Στην Ελλάδα, το ΟΧΙ σήμαινε προσκόλληση στην ελληνική πραγματικότητα που είχε ήδη προδιαγράψει η πρόσφατη εμπειρία μας με το ΣΥΡΙΖΑ. Για όποιον αμφιβάλλει, θυμίζω την μετά από ένα χρόνο επιβεβαίωση από τον πλέον αρμόδιο, τον κ. Κυρίτση, με την αξέχαστη περιφρονητική αναφορά του σε «ΜενουμΕυρωπαίους» του ΝΑΙ. Στην Ελλάδα ψηφίσαμε καθολικά ΟΧΙ στην Ευρώπη και ΝΑΙ στο ΣΥΡΙΖΑ. Το ότι μας βγήκε «ΝΑΙ με ΣΥΡΙΖΑ», είναι άλλο πράγμα, αλλά δεν είναι παράξενο.
Το «ΟΧΙ στην Ευρώπη» για την Ελλάδα σήμαινε και τη σιγουριά του Κράτους–παραμάνα. Όπως ήταν φυσικό, συγκέντρωσε και το 45% των άνω των 65, που, μεταξύ μας, δεν είχαν «κακοπάθει» από τα «πακέτα της ΕΟΚ. Σήμαινε, όμως και συνθηκολόγηση στο χαμηλότερο δυνατό παρονομαστή, στο «να πεθάνει η κατσίκα του γείτονα», τους κλειστούς ορίζοντες της «ελληνικής πραγματικότητας». Αυτό ψήφισε το 85% των νέων 18-24 και το 72,3% των 25-34. Στην Ελλάδα, η πιο φιλοευρωπαϊκή ψήφος ήταν των πιο Ηλικιωμένων. Η πιο οπισθοδρομική αντί-ευρωπαϊκή ψήφος ήταν των νεότερων και όσο νεότεροι τόσο χειρότερα.
Στη Βρετανία, αντίθετα, το 75% των νέων ψήφισε για τον ανοικτό ορίζοντα της Ευρώπης, ενώ το 61% , των ηλικιωμένων προτίμησε τα «κεκτημένα» της Βρετανίας των ονείρων τους. Και αν στην Ελλάδα, κεκτημένο των ηλικιωμένων ήταν μία σύνταξη, για την οποία, μάλιστα, πολλοί δεν πλήρωσαν, στη Βρετανία κεκτημένο ήταν η Αυτοκρατορία όπου «ο Ήλιος δεν έδυε ποτέ». Στην Ελλάδα, «Όχι στην Ευρώπη» ψήφισαν οι νέοι της «ήσσονος προσπάθειας» που έμαθαν από τους γονείς τους. Στη Βρετανία το ίδιο μεγάλο ποσοστό των νέων ψήφισε «Ναι στην περιπέτεια των ανοικτών οριζόντων».