Ο νέος Πρόεδρος του Γιούρογκρουπ, της πιο σημαντικής στην πράξη υποομάδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι Ολλανδός: δεν είναι ούτε καλό ούτε κακό, απλώς γεγονός, αν και, μάλλον όχι τυχαία, η χώρα καταγωγής του είναι από τις λίγες που απέμειναν με βαθμολογία ΑΑΑ. Είναι και σοσιαλδημοκράτης: αυτό θα μπορούσε να είναι καλό, τουλάχιστον υπό την οπτική αυτής εδώ της ιστοσελίδας, αν με την πολιτική ιδιότητα δεν ήταν άρρηκτα δεμένη και η εθνική ταυτότητα -Ολλανδός σοσιαλδημοκράτης. Τώρα τα πράγματα περιπλέκονται.
Τυχαίνει να γνωρίζω λίγο το πρόσωπο από τα ηρωικά ευρωπαϊκά χρόνια. Σε μια διάσκεψη περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ασφάλειας, στο Άμστερνταμ, είχα συναντήσει το νεαρό εργατικό ήδη βουλευτή (εργατικό και με τις δύο έννοιες της προσωπικής και της κομματικής ιδιότητας), πουλέν του τότε Προέδρου των Ολλανδών Εργατικών Βάουτερ Μπος. Ο Μπος θυμίζω ότι ήταν ο σαραντάρης-χωρίς-γραβάτα-δυναμικός-γιάπης που επρόκειτο να σαρώσει στις εκλογές, αλλά τελικά τρέχοντας μόνος ήρθε δεύτερος. Ακόμα κρισιμότερα, ήταν ο «αριστερός» πολιτικός ηγέτης που ποτέ δεν έλεγε τη λέξη «Αριστερά», ούτε καν «σοσιαλισμός», που, την εποχή που μαινόταν στην άλλοτε πρότυπη χώρα του η ισλαμοφοβία και ο ρατσισμός (εποχή ανάμεσα στις δύο δολοφονίες του Πιμ Φαρτάουν και του Τέο Βαν Γκογκ, που άλλαξαν το πρόσωπο της Ολλανδίας) έβαζε, το άκουσα με τα αυτιά μου, την «ασφάλεια» πριν από το «σεβασμό στη διαφορά», τον οποίο όριζε εξάλλου περισσότερο ως υποχρέωση των «διαφορετικών» παρά του κράτους υποδοχής τους. Ο Μπος, και μέσω της επιρροής του φαντάζομαι και ο Ντάισελμπλουμ, ανήκουν στην κατηγορία των «ρεαλιστών προοδευτικών», για τους οποίους η βασική πρόοδος είναι η άνοδος στην εξουσία. Την οποία οι συγκεκριμένοι πρόσφατα πέτυχαν συνασπιζόμενοι με την Κεντροδεξιά. Και οι οποίοι, όχι μόνοι τους αλλά ίσως παραπάνω από κάποιους άλλους, συνέβαλαν στην ιδεολογική, και άρα και πολιτική και κοινωνική, έκπτωση της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας.
Αυτόν τον άνθρωπο, που δεν έχει μάλιστα διόλου ευρωπαϊκή εμπειρία, διάλεξαν οι συνάδελφοί του, δηλαδή η κυρία Μέρκελ και ο κύριος Σόιμπλε, για να διαδεχθεί τη σοφή αλεπού που λεγόταν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Δεν λέω ότι ο Γερούν Ντάισελμπλουμ δεν έχει προσόντα ή θα αποτύχει: είναι νέος, είναι συμπαθής, είναι ήπιος, μιλά καλά αγγλικά και είμαι βέβαιος ότι θα τηρεί τις σωστές αποστάσεις από όλες τις κακοτοπιές. Αυτό που λέω είναι ότι, όχι ασφαλώς για πρώτη φορά, η επιλογή για μια κρίσιμη θέση γίνεται με κριτήριο τον όσο το δυνατόν μεγαλύτερο περιορισμό των δυσάρεστων εκπλήξεων και όχι την πολιτική δυναμική. Λέω κυρίως ότι, όλο και πιο ανοιχτά, η ετικέτα «σοσιαλδημοκράτης» χρησιμοποιείται ως δήθεν απόδειξη (θυμηθείτε τη βαρόνη Άστον) ότι η κυρίαρχη κεντροδεξιά είναι υπεράνω κομματικών γραμμών, ενώ στην πραγματικότητα περνά τις θέσεις της μέσα από πρόσωπα που δεν ανήκουν οργανικά σε αυτήν αλλά υιοθετούν την κοσμοθεωρία της. Αλίμονο: ο δημοκρατικός σοσιαλισμός από δύναμη αλλαγής γίνεται όλο και πιο θεσμικά μοχλός ανακύκλωσης.
Ο νέος αξιωματούχος θα κριθεί, φυσικά, από τις πράξεις του. Στη λιτή, υπερβολικά λιτή, προγραμματική ανακοίνωση προς τους συναδέλφους του (κατόπιν ειδικού αιτήματος του Γάλλου Υπουργού Μοσκοβισί, που θα πρέπει να αισθάνεται πολύ μόνος στο Γιούργογκρουπ), είπε ότι στόχος της προεδρίας του θα είναι «να περάσει η Ευρώπη από τη φάση της διαχείρισης κρίσης στο σχεδιασμό των μεσοπρόθεσμων πολιτικών, με έμφαση στον περιορισμό των διαρθρωτικών (και όχι των ονοματικών) ελλειμμάτων». Στα γερμανικά το πρόγραμμα αυτό θα ακουγόταν ακόμα πιο αξιόπιστο.
O Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγματολόγος, πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς