Διδάσκοντες και διδασκόμενοι

11 Οκτ 2012

Βρισκόμαστε περίπου στο 432-433 π.Χ.

.

Στην αρχαία Αθήνα, μόλις έχει χαράξει και ο Ιπποκράτης -όχι ο γνωστός, ένας άλλος, απλός νέος της εποχής- χτυπά με επιμονή την πόρτα του Σωκράτη, του γνωστού Σωκράτη.

.

-Δάσκαλε, του λέει, έρχομαι να σου ζητήσω μια μεγάλη χάρη.

.

«Δεν είναι λίγο πρωί για χάρες βρε παιδάκι μου…» σκέφτηκε ο Σωκράτης, αλλά δεν είπε τίποτα και άφησε τον Ιπποκράτη να συνεχίσει.

.

-Θέλω δάσκαλε να με βοηθήσεις να συναντήσω τον Πρωταγόρα και να έχω την ευκαιρία να ακούσω μαθήματά του.

.

Ο διάσημος σοφιστής Πρωταγόρας είχε πράγματι έρθει στην Αθήνα και πολλοί ήταν εκείνοι, ιδιαίτερα νέοι, που έσπευδαν να τον συναντήσουν και να ακούσουν τη διδασκαλία του. Στο δρόμο προς το σπίτι του Καλλία, όπου εφιλοξενείτο ο Πρωταγόρας, ο Σωκράτης κατάλαβε από τη συζήτηση με τον Ιπποκράτη, ότι ο νεαρός Αθηναίος δεν είχε την παραμικρή ιδέα για το τι πραγματικά είναι ένας σοφιστής, αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να τον οδηγήσει – χωρίς φυσικά να προσδοκά κάποια αμοιβή- κοντά στο μεγάλο δάσκαλο.

.

Είναι γνωστό σε όσους βρίσκουν κάποιο ενδιαφέρον στην αρχαιοελληνική φιλοσοφική σκέψη, ότι ο Πρωταγόρας δήλωνε ξεκάθαρα τις απόψεις του,  διεκδικώντας ρόλο και παιδαγωγού ανθρώπων. Είναι επίσης γνωστό ότι ο Πρωταγόρας κατηγορήθηκε στην αρχαία Αθήνα για αθεΐα και βιβλία του εκάηκαν δημοσίως στην αγορά, ενώ διέφυγε την εκτέλεση με τη μεσολάβηση του Περικλή, που τον έβαλε σ’ένα πλοίο για τη Σικελία, αλλά αυτό ναυάγησε και ο Πρωταγόρας πνίγηκε. Εικάζεται ότι στην καύση των βιβλίων του, ήταν επικεφαλής κάποιος Ψωμιάδης, μακρινός πρόγονος του τέως Νομάρχη, που όταν ήρθε η σειρά του μπήκε κι αυτός επικεφαλής της καύσης βιβλίων του Μίμη Ανδρουλάκη έξω από βιβλιοπωλείο της Θεσσαλονίκης, πολύ κοντά στην πλατεία Αριστοτέλους, εξ ου και η αδιαπραγμάτευτη απαίτηση πολλών λαϊκών αγωνιστών να προτιμούν (από τότε) τον καθαγιασμένο αυτό χώρο για τους προσωπικούς τους λαϊκούς αγώνες.

.

Τέλος, είναι γνωστό ότι ο Πρωταγόρας υπήρξε ο πρώτος δάσκαλος που δίδασκε έναντι αμοιβής και μάλιστα τα δίδακτρα ήταν ιδιαίτερα υψηλά, με αποτέλεσμα οι μαθητές του να είναι αποκλειστικά εύποροι νέοι της αρχαίας Αθήνας. Γι’ αυτό και για να καθιερωθεί στη χώρα μας η λαϊκή δωρεάν παιδεία, ψηφίσθηκε λίγο αργότερα το άρθρο 6 στο Σύνταγμά μας, που απαγορεύει τα μη κρατικά Πανεπιστήμια και κάθε σκέψη για καταβολή διδάκτρων.

.

Εκείνο που έχει πάντως τη μεγαλύτερη σημασία στη διδασκαλία του Πρωταγόρα, είναι ότι πρέσβευε πως η μόρφωση και η αρετή -που και αυτές πίστευε ότι διδάσκονται κυρίως μέσω της άσκησης- είναι μέσα για την πολιτική δράση. Αυτός λοιπόν ο πολύ μακρινός συμπολίτης μας, χρησιμοποιώντας τον μύθο, που καταλάβαινε ότι είναι πολύ καλό εκπαιδευτικό εργαλείο, σε αντίθεση με κάποιον Τσίπρα που πιστεύει ότι είναι πολύ καλό πολιτικό εργαλείο, δίδαξε τους εύπορους νέους των Αθηνών ότι «Ο Δίας φοβήθηκε πως οι άνθρωποι ως γένος θα εξαφανίζονταν, σκοτώνοντας ο ένας τον άλλον.»  Έστειλε λοιπόν στους ανθρώπους τον Ερμή και τους χάρισε την αιδώ και τη δικαιοσύνη, ώστε αυτές ν’ αποτελέσουν κοσμήματα για τις πόλεις και δεσμούς που να στεριώνουν τη φιλία: «Ζεύς ούν δείσας περί τω γένει ημών, μη απόλοιτο πάν, Ερμήν πέμπει άγοντα εις ανθρώπους αιδώ τε και δίκην ιν’ είεν πόλεων κόσμοι τε και δεσμοί φιλίας συνάγωγοι.»

.

Από τότε λοιπόν που η αιδώς και η δικαιοσύνη κόσμησαν για πρώτη φορά την ελληνική κοινωνία, το γένος σώθηκε από τον αφανισμό. Και κάποτε, γύρω στο 2010, άρχισε να κινδυνεύει ξανά, γιατί όπως υποστήριζαν αρκετοί,  αιδώς και δικαιοσύνη είχαν πάει διακοπές διαρκείας… Πάνω εκεί ξεκίνησε και η απεργία των δικαστικών, καθώς τελείωνε η απεργία των φαρμακοποιών, ενώ συνεχιζόταν η λευκή απεργία των δημοσίων υπαλλήλων και κάποιος Φωτόπουλος ζητούσε καταλήψεις παντού. Ο Δίας δεν φαινόταν πουθενά να βάλει χέρι σε μερικούς από αυτούς τους σύγχρονους αγωνιστές. Τότε ήταν που παρουσιάστηκε ο Μπαρμπαρούσης.