Πάντα θεωρούσα ότι για να μεταρρυθμιστεί αυτή η χώρα χρειαζόταν να φάει ένα γερό χαστούκι. Πίστευα ότι θα αναγκαζόταν έτσι να συζητήσει όλα αυτά που επιμόνως και εμμονικά αρνείται να συζητήσει εδώ και δεκαετίες, την ίδια την πραγματικότητά της. Τελικά όμως διαψεύστηκα, φαίνεται ότι δεν αρκεί μια δεκαετής κρίση για να αποφασίσει να ξυπνήσει από το λήθαργο. Είναι δυστυχώς γεγονός ότι παρόλο που η κρίση συνεχίζει ακάθεκτη, συνεχίζουμε να αρνούμαστε να συζητήσουμε τόσο τους λόγους που μας έφεραν ως εδώ όσο και το πώς θα βγούμε από αυτήν. Φαίνεται ότι ενδόμυχα επιθυμούμε το κοινωνικό συμβόλαιο της μεταπολίτευσης.

Το αξιακό υπόβαθρο της μεταπολίτευσης

Αν συνοψίζαμε το αξιακό υπόβαθρο αυτού του συμβολαίου θα λέγαμε ότι βασίζεται στο ‘’ο καθένας για τη πάρτη του’’, ‘’όποιος καταφέρει και αρπάξει πρώτος’’.

Τα κόμματα ως κομβικοί παίκτες αυτού του συμβολαίου επικεντρώθηκαν σχεδόν αποκλειστικά στην αναπαραγωγή τους, στο πελατειακό κράτος, στην εξυπηρέτηση των ημετέρων, αδιαφορώντας γι’ αυτό που θα έπρεπε πρωτίστως να κάνουν, την προώθηση του οικονομικού και θεσμικού εκσυγχρονισμού της χώρας. Εξ ’ου και δεν δίσταζαν να προσφύγουν στο δανεισμό για να ικανοποιήσουν συντεχνιακές απαιτήσεις.

Οι οικονομικοί φορείς επένδυσαν στο εύκολο κέρδος μέσα από το σφικτό εναγκαλισμό τους με το κράτος αφήνοντας τις επενδύσεις στους εμπορεύσιμους κλάδους να περιμένουν.

Οι πολίτες και τα συνδικάτα στράφηκαν αποκλειστικά στη διεκδίκηση οικονομικών αιτημάτων. Θέλουμε αυξήσεις μισθών, θέλουμε συντάξεις, θέλουμε προσλήψεις στο δημόσιο και εννοείται ότι δεν θέλουμε να πληρώνουμε την εφορία.

Θέλουμε χρήμα και πόστα. Το ότι δεν μπορούμε να προχωρήσουμε με τους θεσμούς που έχουμε μας αφήνει παντελώς αδιάφορους.

Έτσι καταφέραμε το ακατόρθωτο

Και αφού κανείς δεν ενδιαφέρεται για οτιδήποτε άλλο καταφέραμε το ακατόρθωτο. Να παράξουμε μια χαοτική δόμηση και λειτουργία όλων των συστημάτων του κράτους (φορολογικό και ασφαλιστικό σύστημα, υγεία, παιδεία, δικαιοσύνη, δημόσια διοίκηση…), τα οποία δεν εξυπηρετούν κανέναν, ούτε την οικονομία, ούτε τους πολίτες, απλώς κατασπαταλούν τους πόρους. Φτιάξαμε ένα κράτος το οποίο όλοι κατηγορούμε ότι είναι αναποτελεσματικό, αντιπαραγωγικό, αναξιοκρατικό και ταυτόχρονα όταν αδυνατεί να ανταπεξέλθει στα ελάχιστα όλοι αναφωνούμε ‘’που είναι το κράτος’’. Και μαζί με αυτό μια γενικευμένη χαοτική συμπεριφορά και αντίληψη των πραγμάτων. Μια πλήρη ανικανότητα να συζητήσουμε το αυτονόητο, μια πλήρη άρνηση να δούμε τις προφανείς αντιφάσεις. Θέλουμε κοινωνικό κράτος αλλά δεν θέλουμε να πληρώνουμε το μερίδιο που μας ανήκει στην εφορία, θέλουμε ένα αποτελεσματικό κράτος αλλά χωρίς πραγματική αξιολόγηση, θέλουμε πτυχία αλλά όχι τη γνώση, θέλουμε να καταναλώνουμε εισαγόμενα προϊόντα και ας μην εξάγουμε, θέλουμε τις κοινοτικές επιδοτήσεις όχι όμως για παραγωγικές επενδύσεις. Γενικά μόνο θέλουμε.

Αντικαταστήσαμε το ‘’ότι είναι καλό για τη χώρα είναι καλό και για μας’’ με το ‘’ότι είναι καλό για μένα είναι καλό και για τη χώρα’’. Εξ’ ου και δεν βλέπουμε το κράτος ως τον εγγυητή του συλλογικού καλού αλλά ως κάτι το οποίο μας χρωστά κάτι, ή από το οποίο μπορούμε να πάρουμε κάτι. Στα κόμματα χρωστά την αναπαραγωγή τους, στους οικονομικούς φορείς κρατικές ενισχύσεις, στους αγρότες επιδοτήσεις και στους πολίτες συντάξεις, προσλήψεις και επιδόματα.

Εγκλωβισμός στο άλογο

Ορισμένες φορές, αυτή η χώρα, σου δίνει την αίσθηση ότι διεξάγει μια συνολική αντίσταση στη λογική. Καταναλώνουμε ατέλειωτες ώρες στα δελτία των ειδήσεων  για να σχολιάσουμε ασήμαντα πράγματα. Συζητήσεις επί συζητήσεων, ίντριγκες, συνωμοσιολογίες, χωρίς να κατορθώνουμε να καταλήξουμε σε κάποιο συμπέρασμα, αναπαράγοντας απίστευτα επιχειρήματα τα οποία χλευάζουν τη λογική σκέψη. Το παράδοξο κατέστη κανονικότητα. Εγκλωβισμένοι τώρα μέσα στη κρίση συνεχίζουμε να μιλάμε για τα ίδια πράγματα με τον ίδιο τρόπο και να παθιαζόμαστε για συζητήσεις οι οποίες μας εγκλωβίζουν ακόμη περισσότερο.

Η συζήτηση γίνεται κάπως έτσι

• Δέκα χρόνια τώρα στην κρίση και δεν λέμε να βγούμε.
• Φταίει ο καπιταλισμός και οι πολιτικές λιτότητας της Ευρώπης.
• Εντάξει, εμείς όμως δεν πρέπει να κάνουμε κάτι;
• Τι να κάνουμε, πρέπει να ανατρέψουμε αυτές τις πολιτικές.
• Οκ. Μέχρι να ανατρέψουμε τον παγκόσμιο καπιταλισμό, τον νεοφιλελευθερισμό το σύστημα και ότι άλλο θέλεις, μήπως πρέπει να δούμε πως θα ενδυναμώσουμε την οικονομία μας, πως θα προσελκύσουμε ξένες επενδύσεις; Πως αλλιώς θα μειώσουμε την ανεργία;
• Τι ξένες επενδύσεις και πράσινα άλογα. Αυτοί θέλουν να μας χρεωκοπήσουν για να έρθουν μετά και να τα αγοράσουν όλα μπιρ παρά. Καλά, δεν βλέπεις πέρα από τη μύτη σου.
• Ποιοι είναι ‘’αυτοί’’;
• Άστα αυτά, κάνεις πως δεν καταλαβαίνεις. Το σημαντικό είναι να δώσουμε λεφτά στο κόσμο που πεινάει.
• Ξέρεις το σημαντικό δεν είναι να δίνουμε λεφτά, αλλά θέσεις εργασίας. Ούτως ή άλλως έτσι όπως τα κάναμε τα πράγματα δεν υπάρχουν μάλλον άλλα λεφτά για να μοιράσουμε, φαίνεται ότι τα φάγαμε.
• Δεν τα φάγαμε εμείς, οι άλλοι τα φάγανε.
• Ποιοι άλλοι;
• Καλά, πλάκα μου κάνεις; Οι προηγούμενοι τα φάγανε. Φέρτε πίσω τα κλεμμένα.
• Ποια κλεμμένα εννοείς; Τις συντάξεις π.χ. στις άγαμες θυγατέρες, στους πενηντάρηδες, τα επιδόματα στους ανοιχτομάτηδες τυφλούς, ποια από όλα;
• Κάνεις το ξύπνιο βλέπω. Αυτά που φάγανε οι μεγάλοι. Εμείς οι μικροί δεν φάγαμε κάτι.
• Εντάξει. Ακόμη και έτσι όμως αυτά που φάγανε οι μεγάλοι είναι πολύ λιγότερα σε σχέση με όλα αυτά που δώσαμε για την διόγκωση του κράτους, τις άχρηστες προσλήψεις, τις πρόωρες και τις γενναιόδωρες συντάξεις και πάει λέγοντας. Γνωρίζεις ότι την 15ετια 2000-2014 το κράτος επιχορήγησε τις συντάξεις με 169 δις. Δηλαδή κάτι παραπάνω από το μισό δημόσιο χρέος;
• Τι στατιστικά μου τσαμπουνάς, εδώ ο κόσμος δεν έχει να φάει.
• Είναι αλήθεια ότι ο κόσμος έχει μεγάλο πρόβλημα. Όμως το πρόβλημα δεν λύνεται μοιράζοντας λεφτά που δεν υπάρχουν. Πρέπει να επανακινήσουμε την οικονομία μας, πρέπει να δούμε πως θα κάνουμε επενδύσεις, πως θα παράγουμε καλύτερα προϊόντα, πως θα αυξήσουμε τις εξαγωγές μας. Για να μοιράσουμε πλούτο πρέπει πρώτα να τον παράξουμε. Αυτά πρέπει να συζητήσουμε.
• Και που είναι το κράτος για να τα κάνει όλα αυτά;
• Τις επενδύσεις θα τις κάνει κυρίως ο ιδιωτικός τομέας. Το κράτος όμως μπορεί να βοηθήσει. Μπορεί π.χ. να φτιάξει ένα δίκαιο και σταθερό φορολογικό σύστημα, μπορεί να δώσει κίνητρα, να βελτιώσει το δικαστικό σύστημα, τη δημόσια διοίκηση. Μήπως λοιπόν να φτιάξουμε ένα καλύτερο κράτος, πιο έξυπνο, πιο αξιοκρατικό. Μήπως να βάλουμε τους καλύτερους στην κορυφή και τους άχρηστους από κάτω, μήπως να αποκομματικοποιήσουμε το κράτος;
• Άσε ρε φίλε τι μας λες τώρα, οι θέσεις ευθύνης είναι πολιτικές, πως θα κάνει ένα κόμμα την πολιτική του;
• Αγαπητέ δεν σε πιάνω πουθενά. Θέλουμε ή δεν θέλουμε ένα αποτελεσματικό κράτος; Τι σημαίνει οι θέσεις είναι πολιτικές; Γιατί επαναλαμβάνεις τα παραμύθια που λένε τα κόμματα. Δεν βλέπεις ότι πρέπει να μεταρρυθμίσουμε τους θεσμούς μας, ότι πρέπει να καταπολεμήσουμε την αναξιοκρατία, την φοροδιαφυγή, να μεταρρυθμίσουμε το δικαστικό σύστημα, την διοίκηση γενικότερα, να φτιάξουμε επιτέλους ένα κανονικό κράτος, εκεί βρίσκεται η λύση, τι δεν καταλαβαίνεις;
• Εγώ δεν καταλαβαίνω ή εσύ μας πουλάς εξυπνακισμούς.
• Εντάξει. Έλεγα να σου θέσω και ένα ερώτημα για την Ευρώπη, αλλά μάλλον την έχεις έτοιμη την απάντηση, ‘’αυτοί κοιτάνε το συμφέρον τους’’, ενώ εμείς δεν κοιτάζουμε το δικό μας, ‘’δεν τους νοιάζει για μας’’ κι’ ας μας δώσανε από το 1980 μέχρι σήμερα σχεδόν 250 δις κοινοτικές χρηματοδοτήσεις, οπότε άστο καλύτερα. Για δε τα κόμματα ας μην μιλήσουμε καθόλου. Λοιπόν τα λέμε.