Οι γιορτές και οι παρελάσεις για την 25η Μαρτίου πέρασαν, θα τα ξαναθυμηθούμε στις 28 Οκτωβρίου και ίσως λέμε τα ίδια πράγματα. Μέχρι τότε καταγράφω εικόνες και σκέψεις που έμειναν από τον «Πρώτη Φορά Αριστερά» εορτασμό:

– Το κείμενο του Υπουργού Παιδείας με αφορμή την επέτειο που στην πράξη χάθηκε στους ρυθμούς των ταμπούρλων και της «εθνικοπατριωτικής έξαρσης.» (1)

– Τους στρατιώτες στο Σύνταγμα να μοιράζουν σημαιάκια στο Λαό! – Αυτό άραγε είναι το όραμα της Αριστεράς για τους πολίτες που στρατεύονται; (2)

– Τον σύντροφο Λαφαζάνη, του Αριστερού Ρεύματος παρακαλώ, να λικνίζεται στους ήχους των στρατιωτικών εμβατηρίων και να δηλώνει ότι δώσανε λέει το σύγχρονο μήνυμα της γιορτής με τα διαγγέλματα που βγάλανε. – Πόσο άνετη και θελκτική μπορεί να είναι μια υπουργική καρέκλα; (3)

– Τη συλλογική αλαλία των συντρόφων της «βάσης» (sic) και την προσπάθειά τους να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα ποστάροντας μια φωτογραφία ενός μαύρου σημαιοφόρου, που παρεμπιπτόντως δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει τα τελευταία χρόνια… (4)

…και βυθίζομαι πάλι στην ιστορία προσπαθώντας να βρω κομμένα νήματα και εξηγήσεις, τις πραγματικές ιδεολογικές συγκρούσεις για το 1821 και όχι τα τσιτάτα του Καραϊσκάκη που επαναλαμβάνονται διαχρονικά ως δείγμα εθνικής μαγκιάς παίρνοντας αφορμή από ένα κείμενο του Ιού που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών στις 29 Μαρτίου 2015. (5)

Επισημαίνει στην κατακλείδα του:

«…τη συλλογική εικόνα του κόσμου της Αριστεράς για το 1821 θα διαμορφώσει ωστόσο μεταπολεμικά ο εκδοτικός οργασμός που παρατηρείται στον χώρο της «δημόσιας Ιστορίας», με κοινή συνισταμένη την αγιοποίηση του στρατιωτικού σκέλους της επανάστασης και την καταγγελία των πολιτικών φορέων του (αγγλόφιλου) φιλελευθερισμού. Την ολοκληρωτική, μ’ άλλα λόγια, αντιστροφή του σχήματος που είχαν επεξεργαστεί ο Σκληρός κι ο Κορδάτος μισόν αιώνα νωρίτερα.

Ο ίδιος ο Κορδάτος επανεξέδωσε το 1946 το -κλασικό πλέον- σύγγραμμά του, προσθέτοντας ένα κεφάλαιο για «τη συμβολή των αγροτολαϊκών μαζών στον εθνικό αγώνα» στο οποίο αναθεωρούσε διακριτικά τα αρχικά πορίσματά του. Αντιπροσωπευτικότερα δείγματα της νέας οπτικής υπήρξαν «Το προδομένο Εικοσιένα» του Κώστα Βαλέτα (1946), ο «Καραϊσκάκης» του Δημήτρη Φωτιάδη (1956) και το δημοφιλές αλλά ελάχιστα αξιόπιστο «Το 21 και η αλήθεια» του Γιάννη Σκαρίμπα (1971). Ενδεχομένως λόγω του όγκου του ο αξιόλογος τετράτομος «Εσωτερικός Αγώνας» του Τάκη Σταματόπουλου (1957-75) επηρέασε πολύ λιγότερο τις σχετικές ζυμώσεις.

Στους αντίποδες αυτής της συλλογιστικής ένα άλλο ρεύμα θ’ αναζητήσει ξανά, από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 και δώθε, τις ευρωπαϊκές ρίζες της εθνεγερσίας στο ρεύμα του Διαφωτισμού που προηγήθηκε της ένοπλης εξέγερσης. Λιγότερο δημοφιλές στη λαϊκή βάση της Αριστεράς, καθώς ερχόταν σε αντίθεση με τα μεταπολεμικά αντιδυτικά στερεότυπα, το ρεύμα αυτό έμελλε να γειωθεί σε ευρύτερους κύκλους μόνο μετά το 1992 και τις ανακλαστικές αντιδράσεις που προκάλεσε η αναβίωση του παραδοσιακού, δεξιόστροφου εθνικισμού γύρω από το Μακεδονικό. Ακόμη και τότε ωστόσο το ’21 ελάχιστα απασχόλησε τους αναθεωρητές ιστορικούς που ανέλαβαν να τα βάλουν με τα κυρίαρχα «πατριωτικά» στερεότυπα…»

(1) http://goo.gl/nmqsXu
(2) http://goo.gl/Az4XWU
(3) http://goo.gl/1PPqgZ
(4) http://goo.gl/wpLwBA
(5) http://goo.gl/l60iy7