* Ίσως ο τίτλος να θεωρείται βέβηλος. Τι σχέση μπορεί να είχε ένας “αυθεντικός διανοούμενος” με “παιγνίδια” διακυβέρνησης; Ο ίδιος, άλλωστε, όταν ρωτήθηκε στην τελευταία του συνέντευξη “ένιωσες ποτέ ότι ασκείς εξουσία;” απάντησε κατηγορηματικά “ όχι, γιατί ακριβώς δεν νομίζω ότι θέλησα να εξουσιάσω”.
Κι όμως υπήρξε μια στιγμή που ο Δ. Μαρωνίτης παρολίγο να συν-καθορίσει το μέλλον του τόπου στον κρίσιμο και ζωτικό τομέα της Παιδείας. Αυτός ο “θεματοφύλακας του πανεπιστημίου των ομάδων που ονειρεύτηκε μαζί με άλλους στις αρχές της μεταπολίτευσης”, όπως υπενθύμισε στον αποχαιρετισμό του ο Ευ. Βενιζέλος.
Είναι αρχές του 1980. Ο ν. 815 που είχε ψηφισθεί επί πρωθυπουργίας Καραμανλή και υπουργίας Βαρβιτσιώτη και ο οποίος συντηρούσε τον αρχαϊκό θεσμό της καθηγητικής έδρας, έχει καταργηθεί, έπειτα από το κύμα των φοιτητικών καταλήψεων στα τέλη του 79 (δε θέλω σχόλια επ’ αυτού, άλλη ώρα). Ο Υπουργός Παιδείας αλλάζει, αναλαμβάνει ο Αθ. Ταλιαδούρος, λίγο μετά θα αναλάβει την πρωθυπουργία ο Γ. Ράλλης.
Τον Ιανουάριο του 80 συστήνεται, λοιπόν, Ομάδα Εργασίας με αντικείμενο την εκπόνηση νέου νόμου-πλαίσιο για τα Α.Ε.Ι. Κι εδώ “κολλάει” ο τίτλος τούτης της ανάρτησης αλλά και ο πληθυντικός αριθμός. Ανάμεσα στους έξη καθηγητές της Ομάδας Εργασίας είναι ο Δημήτρης Μαρωνίτης και ο Σάκης Καράγιωργας (δείτε το και σε σχέση με την κοινοποίηση του άρθρου του Γιώργου Καρελιά στο protagon για τους Δασκάλους που αντιστάθηκαν) ενώ πρόεδρός της είναι ο Μιχάλης Σταθόπουλος.
Στη Σπουδάζουσα του Ρήγα χαρά μεγάλη. Θεωρήσαμε πως η σύνθεση της Ομάδας αποτελούσε μια μεγάλη ευκαιρία για την κατάργηση της έδρας, τον εκδημοκρατισμό του Πανεπιστημίου και τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου θεσμικού πλαισίου. Βοηθούσε και η συγκυρία η οποία ήταν ιδανική για παραχωρήσεις από κυβερνητικής πλευράς, καθώς οδεύαμε σε προεκλογική περίοδο,.
Στην Ομάδα Εργασίας συμμετείχαν, επίσης, δύο μέλη από το Κ.Σ. του ΕΔΠ και τρία από το Κ.Σ. της ΕΦΕΕ. Από εμάς στο πλαίσιο του καταμερισμού των ρόλων (Γραμματέας Σπουδάζουσας εγώ, «κοινοβουλευτικός» εκείνος) συμμετείχε ο Νίκος Φίλης (και πάλι δε θέλω σχόλια, αν εξαιρέσεις τον «παραγοντισμό» που κυλαγε μαζί με το… αίμα στις φλέβες του, μια χαρά ήταν τότε, δυο χρόνια αργότερα έκανε την αιφνίδια στροφή).
Ο αρχικός ενθουσιασμός μας, λοιπόν, στο άκουσμα της σύνθεσης της Ομάδας αποδείχθηκε έως και μετριοπαθής. Το έργο της προχώραγε με γοργούς ρυθμούς και εξαιρετικά αποτελέσματα. Θυμάμαι ακόμα όσα συνεχώς μαθαίναμε για το ρόλο του Δ. Μαρωνίτη και του Σ. Καράγιωργα σ’ αυτήν. Για το κύρος που απολάμβαναν, για τις πεντακάθαρες απόψεις τους για τις πετυχημένες συνθετικές τους προσπάθειες.
Οκτώ μήνες κράτησε το έργο της Ομάδας εργασίας με πάνω από 60 συνεδριάσεις. Και κάπου εκεί, στο τέλος του καλοκαιριού και των εργασιών της, ήρθε η προσχηματική αποχώρηση, στην 60η συνεδρίασή της νομίζω, του Προέδρου του Κ.Σ. του ΕΔΠ Δ. Κλάδη (μετέπειτα –επί ΠΑΣΟΚ- Γ.Γ. του Υπουργείου Παιδείας και εκ των συντακτών του νόμου-πλαίσιο του 82). Άστραψε και βρόντηξε ο Σ. Καράγιωργας με αλλεπάληλα άρθρα για τον κορπορατισμό ορισμένων του Ε.Δ.Π. Η ΕΦΕΕ ακόμα κρατούσε, καθώς, η ΚΝΕ ακολουθούσε τη δική μας γραμμή και κατήγγειλε τη Ν. ΠΑΣΟΚ, που αίφνης ζήτησε κι αυτή αποχώρηση, για εκλογικίστικη τακτική κι ότι μεταθέτει όλες τις λύσεις στις επικείμενες βουλευτικές εκλογές.
Δεν άντεξε, όμως, κι αυτή για πολύ ακόμα. Το φθινόπωρο της ήρθε η γραμμή από το… κόμμα, το «έστριψε», καταγγέλοντας το Ρήγα για… ρεφορμιστικές αυταπάτες και υπερψήφισε την αποχώρηση και της ΕΦΕΕ από την Ομάδα Εργασίας.
Το έργο της Ομάδας είχε, βέβαια, ολοκληρωθεί και ήταν εξαίρετο. Όμως ο Γ. Ράλλης –ενθυμούμενος τις κινητοποιήσεις του 79- είχε ξεκαθαρίσει πως ο νόμος πλαίσιο θα προωθηθεί αν έχει και τη συναίνεση της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Έτσι μια μεγάλη ευκαιρία για τα ελληνικά πανεπιστήμια χάθηκε. Οι… «μαρωνίτηδες» δεν εισακούστηκαν.
Υ.Γ. 1 Αντ’ αυτών το νόμο-πλαίσιο του ΠΑΣΟΚ το 82 έγραψαν ο Γ. Πανούσης και ο Δ. Κλάδης (!)
Υ.Γ. 2 Αξίζει κανείς να δει εκ των υστέρων τις διαφορές μεταξύ του πορίσματος της Ομάδας Εργασίας του 80 με το νόμο του 82, σε θέματα όπως η φοιτητική συμμετοχή, η ένταξη του Ε.Δ.Π. στον ενιαίο φορέα διδασκόντων, το άσυλο κ.ο.κ. Θα καταλάβει πως η φράση «μια μεγάλη ευκαιρία χάθηκε» και λίγα λέει, αν αναλογιστούμε τα όσα συνέβησαν έκτοτε στα ελληνικά πανεπιστήμια.
Υ.Γ. 3 Οι δυνάμεις του Δημοκρατικού Αγώνα και της Δημοκρατικής Ενότητας υπέστησαν μεγάλη επίθεση στη βάση όσων εξιστορήθηκαν προηγουμένως για «δεξιά πολιτική», «ουρά της δεξιάς», «ρεφορμιστικές αυταπάτες» και άλλα συναφή. Από τις συσπειρώσεις και τους αριστεριστές αλλά και από την ΠΑΣΠ και τη (μεταμεληθείσα) Πανσπουδαστική. Δεν άλλαξαν, όμως, ούτε στιγμή τη στάση που κράτησαν, αντίθετα την υπερασπίσθηκαν επιθετικά. Και ανταμείφθηκαν σ’ όλες τις μετέπειτα φοιτητικές εκλογές με αποκορύφωμα την άνοδό τους κατά 50% στις εκλογές του 82.
Υ.Γ. 4 Ο μακαρίτης –πλέον- Τριαντάφυλλος Δραβαλλιάρης, επικεφαλής τότε της Πανσπουδαστικής ξέρω πως διαφωνούσε σφόδρα με τη γραμμή που του επιβλήθηκε από το… κόμμα. Με τον, επίσης, μακαρίτη Γιάννη Τσαμουργκέλη δε φρόντισα ποτέ να συζητήσω εκ των υστέρων. Είμαι, όμως, σίγουρος πως ακόμα κι αν δε διαφωνούσε τότε, με δεδομένες τις απόψεις του, είχε καταλάβει το λάθος εκ των υστέρων.
Υ.Γ. 5 Τα συμπεράσματα απ’ όλα τα προηγούμενα δικά σας.
* Ανάρτηση στην προσωπική σελίδα στο FB του αρθρογράφου