Ο Κωνσταντίνος Ζούλας είναι γνωστός για τον ψύχραιμο και μετριοπαθή τρόπο με τον οποίο προσέγγιζε τα θέματά του όσο ήταν δημοσιογράφος, πριν δηλαδή αναλάβει πολιτική θέση, ως υπεύθυνος ενημέρωσης της ΝΔ και, μετά τις εκλογές, ως διευθυντής του γραφείου Τύπου του πρωθυπουργού και ο οποίος τώρα καλείται να αναλάβει τη θέση του Προέδρου της ΕΡΤ, δεχόμενος τα πυρά από την πλευρά του Συριζα, αλλά και επικριτικά σχόλια ανθρώπων που τον γνωρίζουν και τον εκτιμούν ως δημοσιογράφο, αλλά επικρίνουν την τοποθέτηση του λόγω της θέσης του στο γραφείο του πρωθυπουργού.
Το θέμα όμως δεν είναι αν ο δημοσιογράφος Κωνσταντίνος Ζούλας έχει ή όχι τα προσόντα να αναλάβει τη θέση του Προέδρου της ΕΡΤ – πριν από αυτόν, άλλωστε, γνωστοί δημοσιογράφοι και ορισμένοι από αυτούς με επιτυχία, είχαν αναλάβει αυτή τη θέση, γιατί όχι και ο Κωνσταντίνος που γνωρίζει και «από μέσα» την ΕΡΤ; Αλλωστε, οι πάντες κρίνονται από το έργο τους κι όχι από τις προθέσεις τους ή απ’ ότι μπορεί να λέει ο καθένας…
Το θέμα είναι αν ο διευθυντής του γραφείου Τύπου του πρωθυπουργού – κάθε πρωθυπουργού – είναι το κατάλληλο πρόσωπο για να αναλάβει την ευθύνη διοίκησης της δημόσιας τηλεόραση και τι σηματοδοτεί μια τέτοια ενέργεια, πολύ περισσότερο μάλιστα που είναι πολύ πρόσφατη και αρκετά έντονη η συζήτηση για το κατά πόσο συνιστούσε ασυμβίβαστο η ανάληψη της θέσης Προέδρου της Ανεξάρτητης Αρχής Ανταγωνισμού από την διευθύντρια του νομικού γραφείου του – προηγούμενου – πρωθυπουργού…
Ασφαλώς η ΕΡΤ δεν είναι Ανεξάρτητη Αρχή. Το ζητούμενο ωστόσο, διαχρονικά, είναι η ανεξαρτησία της απέναντι στην πολιτική εξουσία, τα κόμματα και τα πολιτικά πρόσωπα – όπως βέβαια και η ανεξαρτησία της απέναντι σε επιχειρηματικά συμφέροντα και πρόσωπα – και πώς επομένως θα διασφαλίζει τον δημόσιο χαρακτήρα που οφείλει να έχει.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι με το υπάρχον νομικό πλαίσιο, έργο και αυτό του Συριζα που σήμερα φωνάζει, πλην μη ακουόμενος, ο πρωθυπουργός δια του αρμόδιου υπουργού του μπορεί να τοποθετήσει όποιον θέλει, όπως άλλωστε γινόταν όλα αυτά τα χρόνια απ’ όλες τις κυβερνήσεις, με μια εξαίρεση, τη δημιουργία της ΝΕΡΙΤ, στην περίπτωση της οποίας θα επανέλθω πιο κάτω.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τον νόμο 4324 του 2015, που αντικατέστησε το νόμο 4173 του 2013, ο διορισμός του Προέδρου και του Διευθύνοντος Συμβούλου της ΕΡΤ γίνεται με δημόσια πρόσκληση που απευθύνει ο «αρμόδιος για θέματα Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης Υπουργός Επικρατείας», ο οποίος, μετά την κατάθεση των δηλώσεων ενδιαφέροντος, υποβάλει εισήγηση στην Επιτροπή Διαφάνειας και Θεσμών, ενώπιον της οποίας παρουσιάζονται όσοι ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση και η οποία διατυπώνει εν τέλει τη γνώμη της για την καταλληλότητα των προτεινόμενων προς διορισμό (άρθρο 49Α παρ. ιιι του Κανονισμού της Βουλής).
Τη γνώμη της, επομένως, διατυπώνει η Επιτροπή, η οποία δεν είναι δεσμευτική για το υπουργό και την κυβέρνηση.
Με αυτή τη διαδικασία τοποθέτησε η κυβέρνηση Συριζα/Ανελ τις διοικήσεις της ΕΡΤ από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε και άλλαξε το νόμο του ’13 της κυβέρνησης Σαμαρά για την ΝΕΡΙΤ.
Και όλοι θυμόμαστε (;) την ντροπιαστική δοκιμασία στην οποία είχαν υποβληθεί οι τότε υποψήφιοι Διονύσης Τσακνής και Λάμπης Ταγματάρχης, με κυρίαρχο το ερώτημα που πιεστικά τους υπέβαλλε η τότε Πρόεδρος της Βουλής, Ζωή Κωνσταντοπούλου:
– Κι εσείς τι κάνατε όταν έπεσε το μαύρο στην ΕΡΤ;
Αυτή η διαδικασία, χωρίς φυσικά εκείνους τους εξευτελισμούς, ενώπιον της Επιτροπής της Βουλής θα ακολουθηθεί και για τους Κωνσταντίνο Ζούλα και Γιώργο Γαμπρίτσο, ο οποίος προορίζεται για τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου της ΕΡΤ και η επιτροπή δια της πλειοψηφίας που διαθέτει θα εισηγηθεί θετικά και ο αρμόδιος υπουργός θα προχωρήσει στον διορισμό τους.
Ετσι έχει το τυπικό μέρος.
Το ερώτημα όμως της ανεξαρτησία της ΕΡΤ παραμένει και όχι γιατί η ανεξαρτησία της υπονομεύεται από την έως χθες ιδιότητα του Κ. Ζούλα στη διεύθυνση του γραφείου Τύπου του πρωθυπουργού.
Αντίθετα, πιστεύω ότι αυτή ακριβώς η ιδιότητα είναι που θα προφυλάξει τον καλό συνάδελφο από την παγίδα να λειτουργήσει με την ιδιότητα του εκπροσώπου Τύπου του πρωθυπουργού και ως Πρόεδρος της ΕΡΤ.
Και προσωπικά δεν έχω καμία αμφιβολία, ότι ο πρωθυπουργός γνώριζε πολύ καλά τις αντιδράσεις που θα συναντούσε η πρότασή του και ίσως αυτή την αντίδραση να ήθελε να προκαλέσει για να τη διαψεύσει η νέα κατάσταση που θα δημιουργήσει στη δημόσια τηλεόραση η νέα ηγεσία της.
Αλλωστε, η κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει η ΕΡΤ στα χρόνια της διακυβέρνησης Συριζα/Ανελ ως κυβερνητικό – κομματικό όργανο προπαγάνδας ήταν τέτοια, ώστε τώρα αρκεί απλώς να ανταποκριθεί με στοιχειώδη κριτήρια δημοσιογραφικής αντικειμενικότητας στον τομέα της ενημέρωσης, για να χαιρετιστεί το αποτέλεσμα ως επανάσταση.
Θα πρόκειται για την επανάσταση του αυτονόητου, την οποία και ο Κωνσταντίνος Ζούλας μπορεί – και σίγουρα, θέλει – να κάνει και υπάρχουν στην ΕΡΤ επαγγελματίες δημοσιογράφοι που και αυτοί θέλουν και σίγουρα μπορούν να το κάνουν. Γνωστές και αρκετά πρόσφατες είναι άλλωστε οι σοβαρές καταγγελίες που έχουν κάνει εκπρόσωποι τόσο των δημοσιογράφων όσο και των λοιπών εργαζομένων για την κατάσταση που είχαν επιβάλει οι πραγματικοί εγκάθετοι του Συριζα και τον διωγμό που αντιμετώπιζαν όταν απλώς ήθελαν να κάνουν τη δουλειά τους
Και σίγουρα, μόνο εύκολη δεν θα είναι η δουλειά που θα πρέπει να κάνει η νέα διοίκηση της ΕΡΤ για να την επαναφέρει σε ένα στοιχειωδώς κανονικό ρυθμό λειτουργίας.
Θα επαναλάβω όμως για μια ακόμη φορά, ότι το πρόβλημα που αντιμετωπίζει διαχρονικά η ΕΡΤ δεν λύνεται με τις όποιες καλές προθέσεις και προσπάθειες τόσο της ηγεσίας της όσο και των εργαζομένων της. Γιατί και στο παρελθόν υπήρξαν σοβαρές προσπάθειες που βρήκαν και μεγάλη ανταπόκριση στην κοινή γνώμη, για να έρθει όχι απλώς μια κυβερνητική αλλαγή, αλλά ακόμη και μια αντικατάσταση του «αρμόδιου υπουργού» για να επιστρέψει ο ραδιοτηλεοπτικός φορέας στη γνωστή παλιά κατάσταση της ασφυκτικής «εποπτείας».
Η λύση υπάρχει, είναι γνωστή και έχει εφαρμοστεί, έστω και όχι πλήρως, στην προ της λαίλαπας του Συριζα, περίοδο, μετά το «μαύρο», με τη λειτουργία της ΝΕΡΙΤ, που τόσο έχει διαβληθεί – και όχι μόνο από τον Συριζα…
Πρόκειται για το νόμο 4173/2013, ο οποίος μάλιστα φέρει και την υπογραφή του σημερινού πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, ως υπουργός τότε Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, νόμο τον οποίο είχε επεξεργαστεί επιτροπή υπό τον καθηγητή Νίκο Αλιβιζάτο και ο οποίος αφαιρούσε από την αρμοδιότητα του εκάστοτε «αρμόδιου υπουργού» τον διορισμό της διοίκησης του Δημόσιου πλέον Ραδιοτηλεοπτικού φορέα και ανέθετε την ευθύνη επιλογής της σε ένα ανεξάρτητο όργανο, το Εποπτικό Συμβούλιο που για πρώτη φορά καθιερωνόταν.
Η σημασία που είχε αυτή η πρόβλεψη τονίζεται στην Εισηγητική Εκθεση του νόμου – που επίσης φέρει την υπογραφή του Κυριάκου Μητσοτάκη – στην οποία χαρακτηρίζεται ως «σημαντικότερη καινοτομία» του σχεδίου νόμου, καθώς, όπως τονίζεται:
«Αποβλέπει στη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της εταιρίας από κάθε κυβερνητικής ή άλλης παρέµβασης και µεριµνά για τη λειτουργία της σύµφωνα µε το δηµόσιο συµφέρον»…
Το τι ακριβώς έκανε το Εποπτικό Συμβούλιο και πώς διασφάλιζε την ανεξαρτησία της εταιρίας από κάθε κυβερνητική ή άλλη παρέμβαση περιγράφεται αναλυτικά στο άρθρο 8 του νόμου.
Πρώτον, η επιλογή των ίδιων των μελών του Εποπτικού Συμβουλίου ανατίθεται σε εξειδικευμένους ελληνικούς και διεθνείς φορείς επιλογής προσωπικού, μέσα από δημόσια πρόσκληση ενδιαφέροντος
Μετά τη συγκρότησή του, το Εποπτικό Συμβούλιο είναι το οποίο, εκτός των άλλων – όπως την κατάρτιση πενταετούς επιχειρησιακού σχεδίου, τον έλεγχο εκτέλεσης του προϋπολογισμού κλπ – έχει πλέον και την ευθύνη να κινήσει τις διαδικασίες για τη συγκρότηση της διοίκησης του Οργανισμού. Και τελικά, δεν είναι αυτό που κάνει την επιλογή!
* Με δημόσια πρόσκληση καλεί εξειδικευμένους φορείς του ιδιωτικού ή του δημοσίου τομέα, με διεθνή εμπειρία σε θέματα επιλογής στελεχιακού δυναμικού, να υποβάλουν προσφορές για την ανάθεση της επιλογής του Διευθύνοντος Συμβούλου και των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου, μετά την ανάδειξη των επικρατέστερων υποψηφίων συγκροτείται Φορέας Επιλογής ο οποίος και είναι τελικά αυτός ο οποίος θα προχωρήσει σε ανοιχτές προσκλήσεις ενδιαφέροντος για τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου (ο νόμος δεν προοέβλεπε θέση Προέδρου) και των μελών του Δ.Σ., θα αξιολογήσει τις υποψηφιότητες και θα υποδείξει στο Εποπτικό Συμβούλιο για μεν τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου τις τρεις υποψηφιότητες που συγκέντρωσαν τις υψηλότερες βαθμολογίες και για το ΔΣ τις οκτώ υποψηφιότητες με τις υψηλότερες βαθμολογίες και τελικά το Εποπτικό Συμβούλιο, αφού ακροαστεί τους υποψήφιους θα προχωρήσει στον διορισμό του Διευθύνοντος Συμβούλου και τεσσάρων μελών του Διοικητικού Συμβουλίου.
Περίπλοκη ασφαλώς και χρονοβόρα διαδικασία, η οποία όμως τελικά πράγματι διασφαλίζει την ανεξαρτησία της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης «από κάθε μορφή κυβερνητικής ή άλλης παρέμβασης, μεριμνά για τη λειτουργία της σύμφωνα με το δημόσιο συμφέρον και διαμορφώνει τη στρατηγική και την αναπτυξιακή πολιτική της», όπως προέβλεπε ο νόμος.
Σίγουρα, η κυβέρνηση δεν μπορεί να προχωρήσει με αυτές τις διαδικασίες, ακόμη κι αν αλλάξει αμέσως το νόμο του Συριζα για την ΕΡΤ…
Θα προχωρήσει με τις επιλογές που έχει κάνει και ασφαλώς θα κριθεί γι’ αυτές, όπως θα κριθούν και οι επιλεγέντες από το έργο τους.
Θα δείξει όμως τις πραγματικές προθέσεις της αν προχωρήσει σε αλλαγή του ισχύοντος νόμου λαμβάνοντας υπόψη τις προβλέψεις εκείνης της Επιτροπής Αλιβιζάτου και συνιστώντας μια νέα, αντίστοιχη εκείνης επιτροπή, η οποία σε σύντομο χρονικό διάστημα να υποβάλει τις προτάσεις της για το πώς πρέπει να λειτουργεί ένας σύγχρονος, ακηδεμόνευτος Δημόσιος Ραδιοτηλεοπτικός φορέας.
Το θέλει; Δεν έχει παρά να πάρει στα χέρια του ο κ. Μητσοτάκης την Εισηγητική Έκθεση που έχει και τη δική του υπογραφή κι ας προχωρήσει.
Εδώ θα είμαστε.