Το ευφυές αυτό φεμινιστικό σύνθημα ήταν απαραίτητο για την εποχή και εξέφραζε ιδανικά την ανάγκη της γυναίκας για χειραφέτηση. Γιατί τότε, η ανάγκη ήταν να ξεχωρίσει από τους δύο άντρες που εξουσίαζαν για αιώνες τη ζωή της. Όταν αυτό κατακτήθηκε -όσο κατακτήθηκε- τα συνθήματα και οι διεκδικήσεις προσαρμόστηκαν στις νέες ανάγκες. Να δείξουμε δηλαδή όχι ποιες δεν είμαστε, αλλά ποιες είμαστε. Και αυτό παλεύουμε ακόμα όλες μας, εδώ που τα λέμε.
Η Δημοκρατική Αριστερά, σαν θηλυκό κι αυτή, σήμερα δείχνει να έχει μείνει στην πρώτη φάση της χειραφέτησης. Σε αυτήν που διευκρινίζει με ποιον δεν είναι, σε ποιον δεν μοιάζει, ποιανού τη γραμμή δεν ακολουθεί. Τα καλέσματά μας είναι γεμάτα με αποκλεισμούς και αρνήσεις που μυρίζουν ετεροκαθορισμό. Δεν θέλουμε να συνεργαστούμε με αυτούς, αλλά δεν θέλουμε και με τους άλλους. Η ρητορική μας είναι γεμάτη «ούτε» και ξανά «ούτε», για να σιγουρευτούμε ότι δεν μας μπερδεύουν με κανέναν άλλον. Οι ανακοινώσεις μας ασκούν (στην καλύτερη περίπτωση) ισότιμη κριτική στην κυβέρνηση και στα αιτήματα των κάθε διεκδικούντων. Και για να είμαστε και σίγουροι ότι όλοι κατάλαβαν τι εννοούμε, φροντίζουμε πάντα να κλείνουμε και με ένα κάλεσμα για διάλογο, γιατί οι δύο μεριές «οφείλουν να συζητήσουν και να συμφωνήσουν».
Τελικά; Ο λόγος μας είναι γεμάτος «πρέπει να» και τρίτο ενικό. Χωρίς κανένα σκέτο «να» και πρώτο ενικό. Χωρίς τα υποκείμενα των πολιτικών που προτείνονται να είμαστε εμείς, αλλά οι ίδιες οι πολιτικές που κάποιοι, κάπου, κάπως «πρέπει να» εφαρμόσουν.
Αυτό δεν είναι μόνο ένδειξη στίγματος. Είναι και πισωγύρισμα για έναν χώρο που συνήθιζε να εμπνέει την κοινωνία και την κεντρική πολιτική σκηνή. Ο χώρος της ανανεωτικής αριστεράς, όσο μικρός και αν ήταν πάντα στην Ελλάδα, διέθετε έναν τόσο τολμηρό και ξεκάθαρο λόγο, γεμάτο προτάσεις και ιδέες, που τον ζήλευαν -και τον αντέγραφαν- ακόμα και οι χειρότεροι εχθροί του. Σε αντίθεση με την εκλογική του επιρροή, που δεν κατάφερε ποτέ να ξεπεράσει κάποια όρια, κανείς δεν αμφισβήτησε την τεράστια ιδεολογική του επιρροή. Οι ιδέες του Λεωνίδα Κύρκου ζύμωσαν μία ολόκληρη γενιά, μπόλιασαν μία ολόκληρη κοινωνία και με το μικρό εργοστάσιο παραγωγής πολιτικής κέρδισε τον σεβασμό φίλων και αντιπάλων. Οι τομές που πρότεινε ο χώρος της ανανεωτικής αριστεράς, παραμένουν ακόμα τολμηρές και απλησίαστες για κάποιους.
Είναι κάτι περισσότερο από απαίτηση της ιστορίας μας, του χώρου μας, της κοινωνίας, της εποχής και των ψηφοφόρων μας, να πάψουμε να ετεροπροσδιοριζόμαστε από «ούτε» και «δεν». Είναι κάτι περισσότερο από απαίτηση να δώσουμε το δικό μας στίγμα, που όντας τόσο ξεκάθαρο, δεν θα επιτρέπει σε κανέναν να μας μπερδεύει ή να μας ταυτίζει με άλλους. Και είναι κάτι περισσότερο από απαίτηση, γιατί ήδη το έχουμε κάνει. Με την πολιτική μας, τα συνθήματα και τον λόγο μας, πριν από τις δεύτερες εκλογές του Ιουνίου του 2012. Και φυσικά, με τη συμμετοχή μας μετά στην τρικομματική κυβέρνηση επί ένα χρόνο.
Ας το τολμήσουμε ξανά, λοιπόν. Θα είμαστε όλοι κερδισμένοι. Εκτός από έναν. Τον φόβο. Αυτόν που είχαν και οι γυναίκες που κατόρθωναν να απαγκιστρωθούν από τους άντρες – αφέντες και προστάτες τους. Ε, γιατί δεν είναι και εύκολο να επιβιώνεις μονάχη εκεί έξω. Ζόρικο πράγμα να πείθεις ότι είσαι ο εαυτός σου και ότι διαθέτεις τη δική σου πολύτιμη, ξεχωριστή προσωπικότητα. Ακόμα και αν είσαι δημοκρατική. Ακόμα και αν είσαι αριστερά.