Από την αρχαιότητα η δημοκρατία είναι το πολίτευμα, στο οποίο η εξουσία πηγάζει από τον λαό, ασκείται από τον λαό και υπηρετεί τα συμφέροντα του λαού. Χαρακτηριστικό στοιχείο της δημοκρατικής λειτουργίας είναι, ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται από τους πολίτες με ψηφοφορίες, αφού προηγηθεί διάλογος (άμεση δημοκρατία) ή από τους αντιπροσώπους τους (αντιπροσωπευτική δημοκρατία), όπως γίνεται στις σύγχρονες κοινωνίες.
Προϋποθέσεις για την πραγμάτωση του δημοκρατικού πολιτεύματος είναι η σε βάθος αντικειμενική ενημέρωση των πολιτών για την πολυδιάστατη πραγματικότητα στην δυναμική προβολή της στο μέλλον, η ορθολογική προσέγγιση και ανάλυση της από τους πολίτες σε συνδυασμό με την συνειδητοποίηση των επιπτώσεων των πολιτικών προτάσεων για την κατεύθυνση της πορείας και ο ουσιαστικός διάλογος με σημείο αναφοράς την κοινωνική ευθύνη.
Για να πληρούνται αυτές οι προϋποθέσεις, πρέπει να κινείται με ανάλογη οπτική και κατεύθυνση και η δυναμική της εξέλιξης της πραγματικότητας τόσο στο επίπεδο της λειτουργίας των κοινωνικών συστημάτων όσο και στην κοινωνική δραστηριοποίηση του ατόμου.
Στο ατομικό πεδίο πληθαίνουν και διευρύνουν τα όρια επιβάρυνσης οι κοινωνικοί ρόλοι, που διεκπεραιώνει ο μεμονωμένος πολίτης, ενώ παράλληλα συρρικνώνεται ο ελεύθερος χρόνος.
Επίσης η σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα με την αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση των κοινωνιών, από τον οικονομικό μέχρι τον πολιτισμικό τομέα, είναι πολύ δύσκολα κατανοητή και ερμηνεύσιμη λόγω ανεπάρκειας χρόνου και έλλειψης των κατάλληλων μεθοδολογικών εργαλείων για την ανάλυση της, οπότε η πολιτική στάση και ενεργοποίηση του πολίτη δεν εδράζεται στην ορθολογική προσέγγιση της ταχύτατης δυναμικής της εξέλιξης τόσο στο εθνικό όσο και στο ευρωπαϊκό και πλανητικό επίπεδο.
Ενισχυτικά λειτουργεί και ο τρόπος αξιοποίησης της ψηφιακής τεχνολογίας στην μαζική εικονική ενημέρωση και στην επικοινωνία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στο πλαίσιο των οποίων διαμορφώνονται συνθήκες αποσπασματικής και έως ένα βαθμό πλασματικής αποτύπωσης της πραγματικότητας.
Παράλληλα η μεγάλη ταχύτητα της ροής του χρόνου με την παραγόμενη επιστημονική γνώση και τις τεχνολογικές της εφαρμογές σε συνδυασμό με τον υψηλό βαθμό αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης των κοινωνιών στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης ή της δημιουργίας υπερεθνικών μορφωμάτων (Ευρωπαϊκή Ένωση) καθιστούν πολύ δύσκολα διαχειρίσιμη (τουλάχιστον μέχρι τώρα) την πραγματικότητα τόσο στο πολιτικό πεδίο όσο και στο ατομικό ως προς την κατανόηση της και την διαμόρφωση γνώμης και στάσης.
Δυστυχώς η πολιτική δεν προηγείται ούτε συμπορεύεται επαρκώς με την δυναμική της εξέλιξης, αλλά την ακολουθεί χωρίς να ελέγχει τις παρενέργειες της. Ουσιαστικά «τρέχει πίσω από τις εξελίξεις» τόσο χρονικά όσο και ως προς το διαμορφωμένο περιεχόμενο τους (π.χ. κλιματική κρίση, πανδημίες).
Ο πλανήτης παγκοσμιοποιείται με την συμβολή της ανθρώπινης δραστηριότητας και ιδιαιτέρως του οικονομικού και του πολιτικού συστήματος, αλλά η πολιτική διαχείριση της δυναμικής της εξέλιξης κινείται στα εθνικά όρια.
Αυτές οι συνθήκες ως προς την πολιτική λειτουργία ενισχύονται από την μαζοποίηση των κοινωνιών στα σύγχρονα μεγάλα αστικά κέντρα και την κυριαρχία της οπτικής της κοινωνίας του θεάματος και του μονοδιάστατου καταναλωτισμού στο αξιακό επίπεδο, σε συνδυασμό με τον ατομικισμό και την ταύτιση του νοήματος στην ζωή με την ατομική υλική ευημερία και την απόκτηση αναγνωρισιμότητας ανεξάρτητα από το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον στις πλανητικές τους διαστάσεις.
Ακόμη δεν έχει συνειδητοποιηθεί, ότι η πορεία των κοινωνιών προς το μέλλον είναι ενιαία. Για παράδειγμα το λιώσιμο των παγετώνων της δυτικής Ανταρκτικής στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής έχει παρενέργειες σε πλανητικό επίπεδο. Τα όρια της βιωνόμενης πραγματικότητας υπερβαίνουν την δραστηριοποίηση και τον χρόνο ζωής του ατόμου στις τοπικές κοινωνίες και έχουν παγκόσμιες διαστάσεις.
Η αντίστροφη μέτρηση άρχισε. Ήδη διαπιστώνονται ρωγμές πολλών χιλιομέτρων στο φυσικό φράγμα, που εμποδίζει τον μεγαλύτερο όγκο του νερού να φτάσει στην θάλασσα. Αιτία είναι η συνεχής άνοδος της θερμοκρασίας των θαλασσών, την οποία δρομολόγησε η ανθρώπινη δραστηριότητα σε παγκόσμιο επίπεδο, με διαφορετικό βαθμό ευθύνης βέβαια από κοινωνία σε κοινωνία. Όμως οι επιπτώσεις της ανόδου της στάθμης των θαλασσών θα έχουν πλανητικές διαστάσεις (π.χ. εξαφάνιση νησιωτικών χωρών με παρενέργειες την μαζική μετακίνηση πληθυσμών, την φτώχεια, την ανάπτυξη της ξενοφοβίας και του ρατσισμού κ.λ.π.).
Είναι εμφανές, ότι οι συνθήκες, που οριοθετούν την σύγχρονη πραγματικότητα, δεν συμβάλλουν στην συνειδητοποίηση της κοινωνικής ευθύνης του ατόμου για την πορεία τόσο της κοινωνίας αναφοράς του όσο και της παγκόσμιας κοινότητας και την βιωσιμότητα του ανθρώπου και της βιοποικιλότητας, ώστε να την εκφράζει και να την πραγματώνει στο πλαίσιο της δημοκρατικής λειτουργίας τόσο στο συστημικό (π.χ. οικονομικό, πολιτικό κ.λ.π.) όσο και στο ατομικό πεδίο.
Οι ανισορροπίες, που δημιουργούνται λόγω του υψηλού βαθμού πολυπλοκότητας και της μεγάλης ταχύτητας της εξέλιξης, πρέπει να αρθούν σε λειτουργικό χρόνο. Ειδάλλως η αρνητική πορεία δεν θα είναι αναστρέψιμη, ενώ η δημοκρατική λειτουργία δεν θα έχει ουσιαστικό περιεχόμενο. Θα συρρικνώνεται επικίνδυνα, αν οι πολίτες δεν γνωρίζουν σε βάθος την πολυδιάστατη και σύνθετη πραγματικότητα, που βιώνουν, αλλά κρίνουν και διαμορφώνουν πολιτική και κοινωνική στάση, χωρίς να έχουν γνώση των επιπτώσεων των επιλογών τους όχι μόνο στα στενά όρια της κοινωνίας αναφοράς τους αλλά στην παγκόσμια κοινότητα και στον πλανήτη (π.χ. εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου ή αποψίλωση δασών, όπως το τροπικό δάσος του Αμαζονίου στην Βραζιλία και κλιματική αλλαγή).