Δανία: Ένα σιωπηλό αλλά γεμάτο μηνύματα δημοψήφισμα

Χρήστος Λιόλιος 10 Ιουν 2022

Το απόγευμα της Τετάρτης 1ης Ιουνίου βρίσκομαι στην πλατεία δημαρχείου, λίγα μέτρα μακριά από το Τίβολι, στο κέντρο της Κοπεγχάγης. Στις κολώνες υπάρχουν, διακριτικά και με τάξη, αφίσες κομμάτων όπου καλούν τους κατοίκους της πόλης να ψηφίσουν «Ναι» ή «Όχι» στο δημοψήφισμα που πραγματοποιείται εκείνη την μέρα στη Δανία. Πουθενά μεγάφωνα και ηχεία με ενοχλητικές φωνές, ενοχλητικές μουσικές και ίσως ενοχλητικά συνθήματα. Τίποτα άλλο δεν φανερώνει ότι περίπου 4,2 εκατομμύρια Δανοί, πριν πάνε στην δουλειά τους, πριν πάρουν τα παιδιά τους από το σχολείο ή πριν βγουν για την απογευματινή τους μπύρα, μια μέρα με σπάνια λιακάδα, θα πρέπει να επιλέξουν για την ενεργότερη ή μη συμμετοχή της χώρας τους στην Κοινή Ευρωπαϊκή Πολιτική και Πολιτική Άμυνας της Ε.Ε.

Οι εξαιρέσεις του Μάαστριχτ

Το 1992 η Δανία -μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας από το 1973- είχε απορρίψει με δημοψήφισμα την Συνθήκη του Μάαστριχτ και είχε εξασφαλίσει μια σειρά από εξαιρέσεις (το λεγόμενο opt-out), όπως -μεταξύ άλλων- τη μη συμμετοχή σε στρατιωτικές αποστολές, την αποχή από την Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία (PESCO) και την μηδενική συνεισφορά στο Ευρωπαϊκό Αμυντικό Ταμείο. Στόχος εκείνων των εξαιρέσεων ήταν στο επαναληπτικό δημοψήφισμα για το Μάαστριχτ -που τελικά έγινε το 1993- οι Δανοί να πουν το «Ναι», προκειμένου να γίνει ένα ακόμα βήμα προς την Ενωμένη Ευρώπη. Αυτές ακριβώς τις εξαιρέσεις κλήθηκαν να αναθεωρήσουν οι κάτοικοι της σκανδιναβικής χώρας στο δημοψήφισμα της 1ης Ιουνίου και τελικά το έκαναν, με ένα συντριπτικό 66,87% σε μια διαδικασία με ικανοποιητική συμμετοχή (65,77%).

Η Σκανδιναβία σε νέα εποχή

Αιτία της ιστορικής στροφής ήταν η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η επιθετικότητα της Μόσχας στην ευρύτερη περιοχή της Βαλτικής. Εξάλλου, οι στενές σχέσεις της Δανίας με τις γειτονικές Σουηδία και Φινλανδία, που απειλούνται ανοιχτά από το Πούτιν επειδή τόλμησαν να ζητήσουν την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ, δεν θα μπορούσαν να αφήσουν ασυγκίνητη την μεγάλη πλειοψηφία των κομμάτων και των πολιτών. Χαρακτηριστικό ήταν το γεγονός ότι το «Ναι» συσπείρωσε ένα ευρύτατο φάσμα πολιτικών δυνάμεων που απλωνόταν από τους Σοσιαλδημοκράτες και την Πράσινη Αριστερά, έως την κεντροδεξιά και τους Φιλελεύθερους. Από την άλλη, το «Όχι» υποστηρίχθηκε από μία ετερόκλητη -και σίγουρα όχι πλειοψηφική όπως αποδείχθηκε- συμμαχία που συμπεριελάμβανε το ακροδεξιό Λαϊκό Κόμμα, τη Νέα Δεξιά, τους Νέους Συντηρητικούς αλλά και την αριστερή και αντιευρωπαϊκή Λίστα Ενότητας.

Οι προκλήσεις των Σοσιαλδημοκρατών

Έτσι τώρα, η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση της Μέτε Φρέντρικσεν καλείται να διαχειριστεί -εκτός από την άμυνα της χώρας απέναντι στην επιθετικότητα της Μόσχας- την πιο ενεργή παρουσία της Δανίας εντός της ΚΕΠΠΑ της Ε.Ε. αλλά και εντός ΝΑΤΟ, τηρώντας τις υποσχέσεις για σταδιακή αύξηση των αμυντικών δαπανών κατά 2% του ΑΕΠ μέχρι το 2033, ενώ για τα επόμενα δύο χρόνια έχει δεσμευθεί να εκταμιεύσει για αυτόν τον σκοπό το ποσό των 950 εκατομμυρίων ευρώ (7 δισ. κορώνες).