Θα μπορέσει η Ευρώπη να αντιμετωπίσει τις τουρκικές προκλήσεις, την ώρα που πλήττεται από την πανδημία;
Ελλάδα. Τα κρούσματα του Covid-19 πληθαίνουν καθημερινά. Έκτακτα μέτρα έχουν παρθεί σε διάφορες περιοχές της χώρας ανάλογα με τους δείκτες επικινδυνότητας, ενώ και νέα λαμβάνονται. Ανάμεσά τους η Αττική, η Κοζάνη, η Καστοριά, Ιωάννινα, Τρίκαλα, Καρδίτσα, Θεσσαλονίκη, Σέρρες…Η ιδέα ενός δεύτερου lockdown φαντάζει καταστροφική αν σκεφτεί κανείς τις επιπτώσεις για την οικονομία.
Ευρώπη. Νέα αυστηρότερα μέτρα λαμβάνουν η μία μετά την άλλη οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Στη Γαλλία, ο συνολικός αριθμός των κρουσμάτων έχει ξεπεράσει το ένα εκατομμύριο και ήδη προχώρησε σε lockdown. Στις Βρυξέλλες, τα στοιχεία δείχνουν διπλασιασμό κρουσμάτων κάθε 9 μέρες σύμφωνα με τους ειδικούς. Η Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ παροτρύνει τους κατοίκους να περιορίσουν τις κοινωνικές τους επαφές και τα ταξίδια τους στο ελάχιστο όπως επίσης ζητά το κλείσιμο μπαρ και εστιατορίων, καθώς καταγράφεται σταθερή αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων (το Ινστιτούτο Κοχ κάνει λόγο για 10.003 θανάτους). Είναι γεγονός ότι μέχρι σήμερα, η Ευρώπη καταγράφει το 22% των παγκόσμιων θανάτων (Reuters), και επιπλέον καταγράφει περισσότερα ημερήσια κρούσματα από την Ινδία, τη Βραζιλία και τις ΗΠΑ μαζί.
Η Ευρώπη έρχεται αντιμέτωπη με έναν από τους χειρότερούς της εφιάλτες την ώρα που έχει να αντιμετωπίσει θέματα όπως: οι σχέσεις με την Τουρκία, ο εμφύλιος πόλεμος στη Λιβύη, η μετανάστευση, η πράσινη συμφωνία (Green Deal). Υποστηρίζεται ότι το θέμα προσέγγισης της Τουρκίας είναι για την εξωτερική πολιτική της ΕΕ η μεγαλύτερη πρόκληση και όχι άδικα. Το ζητούμενο είναι η σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο με βασική αρχή τον σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και προώθηση των σχέσεων καλής γειτονίας. Ο διάλογος ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία εξακολουθεί να παραμένει ένα πολύ δύσκολο ζητούμενο με αρκετά εμπόδια, παρ?όλες τις διπλωματικές προσπάθειες της Γερμανίας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι είναι από τη φύση του ένα «ευαίσθητο» θέμα που απαιτεί προσεκτικό χειρισμό και από τις δύο πλευρές, καθώς πραγματεύεται τα κυριαρχικά δικαιώματα. Η Τουρκία υποστηρίζει ότι ο διερευνητικός διάλογος πρέπει να γίνει εφ? όλης της ύλης θίγοντας έτσι το ζήτημα της αποστρατικοποίησης των ελληνικών νησιών του Αιγαίου, διευρύνοντας την agenda, σε αντίθεση με την ελληνική πλευρά που υποστηρίζει την οριοθέτηση μόνο των θαλάσσιων ζωνών. Το θέμα είναι όχι μόνο αν θα καταλήξουν κάπου οι διερευνητικές επαφές, αλλά κατά πόσο επιθυμούν οι δύο πλευρές να αναζητήσουν λύσεις στα προβλήματα.
Όσο για τις νέες επιθέσεις του Ταγίπ Ερντογάν κατά του Εμμανουέλ Μακρόν, έπειτα από τις ενέργειες του Γάλλου Προέδρου, κατηγορώντας τον για αντιμουσουλμανική προπαγάνδα και ανηθικότητα, οι διπλωματικές σχέσεις Άγκυρας – Παρισιού το τελευταίο διάστημα είναι στο χείλος πλήρους διακοπής. Μάλιστα, η δημοσίευση του σκίτσου του Ταγίπ Ερντογάν με χιουμοριστικό τρόπο στην Charlie Hebdo όπως επίσης και τα σκίτσα του Μωάμεθ που έδειξε ο Σάμουελ Πατί σε μαθητές του, αποτέλεσαν τον καταλυτικό παράγοντα για το ξέσπασμα και την οργή της τουρκικής Κυβέρνησης. Το αποτέλεσμα ποιο είναι; Ο Ερντογάν να γίνεται ολοένα και πιο αιχμηρός με τις δηλώσεις του ρίχνοντας «λάδι στη φωτιά» και να απομακρύνεται αξιακά από την Ένωση. Γι? άλλη μια φορά η Ευρώπη καλείται να πάρει θέση. Υποστηρίζει τη θέση της Γαλλίας (όντας μια από τις 27 χώρες-μέλη), τονίζοντας ότι θα αξιολογηθεί η συμπεριφορά της Τουρκίας πριν από το τέλος του έτους σύμφωνα με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η Γερμανία από την πλευρά της στηρίζει τη Γαλλία στέλνοντας μήνυμα αλληλεγγύης προς τον Γάλλο Πρόεδρο, ως δείγμα κοινών αξιών. Για να αντιμετωπιστούν οι τρέχουσες προκλήσεις, θα πρέπει η Ευρώπη να μείνει ενωμένη, προασπίζοντας τις αξίες και τα ιδανικά της μέσω της δημοκρατίας στην έκφραση, τη σκέψη και το λόγο.
Κατά την εκτίμησή μου, αν συνεχίσει ο Ερντογάν να έχει την ίδια προκλητική συμπεριφορά και επιθετική στάση απέναντι στην Ευρώπη αναπαράγοντας τον φαύλο κύκλο αντιδράσεων που έχει δημιουργήσει, δεν πρόκειται να πετύχει τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής σύνδεσης με την Ευρώπη που επιδιώκει, γεγονός που θα έχει αρνητικές συνέπειες για την τουρκική οικονομία που παραπαίει. Είναι, λοιπόν, προτιμότερο να αναλογιστεί τι πρόκειται να χάσει αν έρθει σε πλήρη ρήξη με την Ευρώπη, τόσο από οικονομική όσο και από πολιτική άποψη.
Γενικότερα, η όξυνση της πανδημίας καθιστά εξαιρετικά δύσκολη για την ΕΕ την αντιμετώπιση των εξωτερικών απειλών, περιλαμβανομένης και αυτής από την Τουρκία.