Ο χρυσαυγίτης δεν είναι μία δαιμονική ύπαρξη, που έρχεται από την κόλαση. Δυστυχώς για όλους μας, χρυσαυγίτης είναι ο «άνθρωπος της διπλανής πόρτας». Που πάει να πει πως ακόμη και ο συνήθης άνθρωπος, ο στοργικός πατέρας, ο καλός και τυπικός γείτονας, μπορούν να επιδεικνύουν παράλληλα κτηνώδεις συμπεριφορές.

Το αν το ίδιο άτομο είναι δυνατόν να έχει δύο εκ διαμέτρου αντίθετες συμπεριφορές, είναι ζήτημα που έχει την ψυχοδυναμική και ψυχιατρική του ερμηνεία (π.χ. διαταραχή πολλαπλής προσωπικότητας, που βεβαίως είναι αρμοδιότητας άλλων γραφίδων). Έχει όμως λυθεί και «ιστορικά». Και αυτό μας ενδιαφέρει εδώ:

Ο Robert Lifton, ο οποίος μελέτησε τη συμπεριφορά των γιατρών των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης, μετά την επίσκεψή του στον κρατούμενο τότε Μέγκελε, τα είπε όλα με μία φράση του: «… Ήταν άνθρωπος. Όχι δαίμονας και αυτό είναι το πρόβλημά μας…». (Βλ. το κλασικό στη διεθνή βιβλιογραφία έργο της Μίκας Χαρίτου-Φατούρου, «Ο Βασανιστής ως όργανο της Κρατικής Εξουσίας».  Για να μην αναφερθούμε στην  «Έκθεση για την Κοινοτοπία του κακού» της Χάνα Άρεντ).

Όταν έλεγε λοιπόν ο Robert Lifton ότι «..αυτό είναι το πρόβλημά μας…», εννοούσε ότι ο ναζί – ο χρυσαυγίτης για εμάς εδώ – δεν ήταν το τέρας της κολάσεως με δύο κεφάλια, τέσσερα χέρια ή πέντε πόδια, κάτι που θα βόλευε όλους μας, αφού έτσι δεν θα μοιάζαμε με το τέρας. Αντίθετα, διαπίστωνε έκπληκτος ότι ο ναζί ήταν μία εκδοχή του καθημερινού ανθρώπου. Όπως δηλαδή τον περιέγραψε αργότερα και η Χάνα Άρεντ.

Που πάει να πει πως δεν υπάρχουν «φυλές ναζί» και «φυλές δημοκρατών», ώστε να δημιουργούνται στεγανά. Κι αυτό είναι πάλι το δικό μας πρόβλημα σήμερα. Διότι προκύπτει ότι ο καθένας είναι δυνατόν να καταληφθεί από το χρυσαυγίτικο παραλήρημα,  μια και αυτό ανταποκρίνεται στα ακατέργαστα ένστικτά μας.

Και ερχόμαστε στην «πολιτική» εκδήλωση του ναζιστικού παραληρήματος: Το πρόβλημα των ναζί δεν είναι ότι υπάρχει και άλλη άποψη, διαφορετική από τη δική τους. Το πρόβλημά τους είναι ότι υπάρχουν άνθρωποι που σκέφτονται διαφορετικά. Γι’ αυτό και στόχος των ναζί, δεν είναι τόσο η διαφορετική άποψη, όσο ο εκάστοτε φορέας της. Ο οποίος μάλιστα ανακηρύσσεται σε εχθρό, άρα σε στόχο για εξόντωση.

Δεν είναι τυχαίο ότι δεν μπαίνουν καν στον κόπο να απαντούν σε συγκεκριμένα θέματα που τίθενται, αλλά αντίθετα, είτε βιαιοπραγούν, είτε απειλούν για θάψιμο κάτω από τη γη, είτε επιδίδονται σε δίκες προθέσεων. (Ξέρουμε ποιος είσαι, ξέρουμε γιατί τα λες, ποιο σκοπό έχεις, ποιος σε έβαλε, με ποιόν έχεις φωτογραφηθεί, πρόσεξε γιατί ξέρουμε πού μένεις… κ.ο.κ.). Με τον τρόπο αυτό πλήττουν προσωπικά τον φορέα της αντίθετης άποψης, υποκαθιστώντας τον διάλογο, είτε με τη φυσική βία, είτε με την ηθική εξόντωση, είτε με την τρομοκρατία.

Μάλιστα, οι «καταγγελίες» που αποβλέπουν στην ηθική εξόντωση του «εχθρού», συνήθως διατυπώνονται υπαινικτικά. Κι αυτό, για να έχουν την δαιμονική πειστικότητα, που είχε ο υπαινικτικός λόγος του Χίτλερ και του Μουσολίνι, όπως εύστοχα επισήμανε ο Primo Levi. Κι όταν δεν διατυπώνουν υπαινικτικά τις «καταγγελίες» τους, μετέρχονται κάτι χειρότερο: Για την βασιμότητά τους, επικαλούνται ως «απόδειξη» τις ίδιες τις καταγγελίες τους! Έτσι ώστε, χωρίς τη μεσολάβηση κάποιας λογικής διεργασίας, να «καρφώνονται σαν πρόκες» στην κοινή συνείδηση.

Και επειδή τα παραδείγματα φωτίζουν την πραγματικότητα, ένα πρόσφατο παράδειγμα: Όταν ο χρυσαυγίτης μιλάει για «βοθροκάναλα», για την βασιμότητα του χαρακτηρισμού, παραπέμπει στον ίδιο τον χαρακτηρισμό του!  Δηλαδή, είναι «βοθροκάναλα», επειδή τα χαρακτηρίζει «βοθροκάναλα»…..

Άρα, χρυσαυγίτης είναι ο καθένας μας, που με τη στάση του ταυτίζεται με την κοινοτοπία του κακού. Με άλλα λόγια, αυτός που δημόσια εξαγγέλλει ότι πρέπει να θάψει ανθρώπους τρία μέτρα κάτω από τη γη, είναι τυπική περίπτωση χρυσαυγίτη. Αυτός που δεν αντικρούει απόψεις, αλλά προσβάλλει προσωπικά δημοσιογράφους (π.χ. αποδίδει τις απόψεις τους ή ακόμη χειρότερα, τις ερωτήσεις τους στην «αγάπη για το χρήμα» ή στο ότι είναι «Θεραπαινίδες και λιβανιστήρια των παράνομων καναλαρχών»), είναι χρυσαυγίτης. Κι ας δηλώνει πανηγυρικά ότι είναι δημοκράτης. Κι ας είναι ακόμη και υπουργός. Όπως χρυσαυγίτης θα είναι ο κάθε Παναγιώταρος, έστω και αν δηλώσει δημοκράτης. Έστω κι αν γίνει αύριο υπουργός των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.