Ο τίτλος του Σχολιακίου μου σε κάποια στιγμή γίνεται επίμονη σκέψη, όταν ο χρόνος που κυλάει δημιουργεί ερωτήματα ως προς τη… σούμα που κάνει ο καθείς για τα πεπραγμένα της ζωής του. Ξέρω, ξέρω… Θα μου πείτε, μα τι σχέση έχω εγώ ο υπογράφων, με τέτοιες σκέψεις, πως και καλά δεν είναι της στιγμής, άστα για αργότερα, μη βιάζεσαι και άλλα τέτοια ενθαρρυντικά, που επιχειρούν να ισορροπήσουν την αγωνία μου για ένα μέλλον που δεν ελέγχει κανείς…

Μην ανησυχείτε. Δεν έχει να κάνει με κάτι κακό, με απομνημονεύματα, με κληροδοτήσεις, δεν είναι ένα μελόδραμα για ευσυγκίνητους. Όμως, ο κάθε άνθρωπος φτάνει σε ένα σημείο που τον βάζει σε σκέψεις για πράγματα που έκανε, που εκτίμησε με λάθος ή σωστό τρόπο, επιλογές που έπρεπε ή δεν έπρεπε να πράξει, συμβιβασμούς που τον εξέθεσαν ή όχι, συνεργασίες που πέτυχαν ή απέτυχαν, φιλίες που ήταν δημιουργικές ή αποτυχημένες, σχέσεις που έφθειραν ή που έχτισαν όμορφα τον συναισθηματικό μας κόσμο, η σχέση μας με το χρήμα, με την κατανάλωση, με την πολιτική, τις κομματικές διαδρομές που ακολουθήσαμε, με τον αυτοπροσδιορισμό μας, με το βιβλίο, με τον δίσκο, με την πνευματικότητα, με την κοινωνική αλληλεγγύη, με τις μόδες, με τις τηλεθεάσεις, το θέαμα, τις ακροαματικότητες, το lifestyle, τέλος, με όλα όσα μας περιβάλλουν, μας επηρεάζουν και μας οριοθετούν. Όλα αυτά και άλλα πολλά, μας βάζουν κάποια στιγμή (τη στιγμή που ο καθένας μας επιλέγει) να σκεφτούμε, αν το πέρασμά μας από τη ζωή είναι χρήσιμο ή άχρηστο.

Είναι δύσκολο βέβαια να αυτοεκτιμήσεις την προσωπική σου διαδρομή. Εδώ έχεις να παλέψεις με τις εμμονές σου, με τα αμέτρητα διλήμματα, με το dna, την προσωπική κουλτούρα, τις ρίζες και την ηθική βάση που ακολούθησες στη ζωή σου, τα όρια που η συνείδηση, η κοινωνία και η δημοκρατία σού επιβάλλουν…

Πώς μπορείς να κρίνεις αν στάθηκες χρήσιμος ή άχρηστος; Προσωπικά, πολλές φορές έχω χαρακτηρίσει τον Μάνο Χατζιδάκι ως τον πιο χρήσιμο πολίτη της μεταπολεμικής περιόδου. Για να το θεμελιώσω αυτό, αναφέρομαι στη διαχρονικότητα της μουσικής του, τον πεζό ποιητικό του λόγο, τις φιλικές του σχέσεις με τόσους πνευματικούς ανθρώπους, την εκτίμηση που είχε από τον ευρύτερο κοινωνικό χώρο, την ικανότητά του να μπαίνει στην ουσία των γεγονότων, τη στιβαρή παρεμβατική του δημοσιότητα, τις ευκαιρίες που μας έδωσε να σκεφτούμε διαφορετικά, την αποχή του από τους λαϊκισμούς της εποχής του, σ’ αυτά να προσθέσουμε και ότι στόλισε την Ελλάδα και τις εποχές με τόσα τραγούδια…

Από την άλλη όχθη, ο επίσης συμπολίτης μας, το λαμόγιο, ο εν ψυχή χρυσαυγίτης, ο νοικοκυραίος του δόγματος «Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια», που καταδυναστεύει όμως την οικογένειά του και όχι μόνο, ο υποστηριχτής τού μαύρου χρήματος και ο θιασώτης τού άκρατου λαϊκισμού, ο υπάκουος υπήκοος ενός διαπλεκόμενου Συστήματος! Ε, πού θα τον τοποθετήσουμε αυτόν άραγε;

Προτείνω, όλοι να μπαίνουμε κάθε τόσο σε αυτές τις κρίσεις αυτογνωσίας. Δεν είναι επίλογος ζωής, αλλά προσπάθεια αυτοκριτικής εξέτασης και αξιολόγησης του αυτοπροσδιορισμού μας και αυτό είναι κάτι που χρειαζόμαστε όλοι, καθημερινά, πάντα…