Η κρίση μέχρι τώρα μας φανέρωσε δύο πράγματα.Πρώτον , ότι οι αιτίες της έχουν να κάνουν κυρίως με το κοινωνικό και πολιτικό μας σύστημα και ότι η χώρα δυστυχώς εξακολουθεί να κινείται με δομές και πρακτικές του περασμένου αιώνα.Δεύτερον, ότι οι ευθύνες και των ευρωπαϊκών ηγεσιών είναι βαρύτατες. Υπήρξαν άτολμες και καθυστέρησαν.
.
Γι αυτό πιστεύουμε, ότι είμαστε και θα είμαστε υποχρεωμένοι να δώσουμε οι ίδιοι λύση στο πρόβλημά μας. Με πολιτικό διάλογο, όπως αυτόν εδώ σήμερα, σχέδιο, ιδέες , πρόσωπα και ηγεσίες που θα προκύψουν, με μια νέα πολιτική, κινηματική και οργανωτική συλλογικότητα.
.
Τρία βασικά ερωτήματα για την ανασυγκρότηση του χώρου.
.
1)Είναι το ευρωπαϊκό περιβάλλον σήμερα πεδίο πολιτικών και ιδεολογικών αλλαγών και πόσο μας ενδιαφέρει ή μας επηρεάζει η συζήτηση αυτή;
.
Δεν υπάρχει νομίζω αμφιβολία ότι η ελληνική κρίση αποτέλεσε την αφορμή να φανερωθούν αδυναμίες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. O Στρος Καν είχε πει κάτι ενδιαφέρον : « Φαίνεται σήμερα ότι πρόκειται για μια κρίση χρέους. Πολύ περισσότερο είναι μια κρίσης ανάπτυξης. Πίσω από την κρίση ανάπτυξης υπάρχει μια κρίση ηγεσίας».
.
Κρίση, Ανάπτυξη, Ηγεσία. Θα προσέθετα μερικές ακόμα. Αλληλοβοήθεια και Κατανόηση, Αξίες και Κανόνες, Συνοχή, Αυτονομία. Όλες με κάποιο τρόπο συνδέονται μεταξύ τους και αποτελούν τα σημεία της νέας αντιπαράθεσης. Ιδεών και προσώπων,ακόμα και κρατών.
.
Η σοσιαλδημοκρατία χρειάζεται να ορίσει και να μιλήσει και πάλι για το ποιες αξίες προασπίζεται. Συνολικά ως σοσιαλδημοκράτες να αντιληφθούμε τις εγχώριες και παγκόσμιες αλλαγές και να επαναπροσδιορίσουμε ποιος είναι ο αδύναμος, ποιος χρειάζεται προστασία, πώς πετυχαίνουμε την κοινωνική συνοχή.
.
Να συζητήσουμε για αναπτυξιακές παρεμβάσεις μικρής ή μεγάλης κλίμακας. Πώς εντάσσουμε το τραπεζικό σύστημα και μηχανισμούς χρηματοδότησης σε αυτή τη διαδικασία. Να αντιμετωπίσουμε την ευρύτερη κρίση του Νότου και τα προβλήματά του, όπως αυτό της ανταγωνιστικότητας και να συντονίσουμε τις ενέργειες και τις πολιτικές μας για να μην γίνει ο Νότος της Ευρώπης Κίνα αφού υπάρχουν τέτοιες σκέψεις μιας και το περιβάλλον είναι σχετικά σταθερό, με γεωγραφική εγγύτητα στο δυτικό κόσμο και με ελεγχόμενη μίζα.
.
Η αλληλοβοήθεια και η κατανόηση στην ΕΕ είναι επιβεβλημένη. Οφείλει όμως να υπακούει σε κανόνες. Δεν μπορεί να είναι εκμετάλλευση του πιο αδύνατου από τον ισχυρότερο ούτε ο εμπαιγμός του πιο αναπτυγμένου από τον πιο αδύναμο. Για να είμαστε αυτοδύναμοι δεν μπορούμε να ακολουθούμε φοβικούς και δήθεν ανεξάρτητους δρόμους.
.
Και στα θέματα ηγεσίας, πλέον είναι ευδιάκριτο: Ποιοι θέλουν με ειλικρίνεια να προχωρήσει αποτελεσματικά η πολιτική και οικονομική διακυβέρνηση. Ποιοι δεν θέλουν την ενίσχυση των κεντρικών οργάνων, Ποιοι επιζητούν μεγαλύτερη δημοκρατικότητα και διαβούλευση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
.
Επομένως , η απάντηση στο πρώτο ερώτημα είναι ΝΑΙ. Η περίοδος αυτή έδειξε ότι η σύμπλεξη των ευρωπαϊκών αποφάσεων και διαδικασιών με τις ελληνικές εξελίξεις είναι μεγάλη και ότι η οποία συζήτηση στην Ευρώπη μεταφέρεται, επιδρά και επικυριαρχεί στη χώρα. Ο πολιτικός χώρος που έχει ταυτιστεί με την αλλαγή, τον εκσυγχρονισμό, τον κοινωνικό φιλελευθερισμό πρέπει να έχει μάτια και αυτιά ανοιχτά σε αυτή τη συζήτηση.
.
2)Υπάρχει ρεαλιστική πρόταση για τη χώρα και αν ναι ποια είναι αυτή;
.
Κεκτημένα και διαπιστώσεις της περιόδου.
.
1.Η ελληνική κοινωνία, ή έστω ένα μέρος της, συνειδητοποίησε και πάλι την ανάγκη εκσυγχρονισμού της χώρας και το μέγεθος της υστέρησής της σε πολλά θέματα.
.
2.Για να συμπράξει η κοινωνία σε μια τόσο ριζική αλλαγή, χρειάζεται μια προοπτική που να την κινητοποιεί.
.
Είναι δύο κεκτημένα πάνω στα οποία πρέπει να οικοδομήθει ένας πολιτικός διάλογος που θα οδηγήσει σε ένα δύσκολο αλλά κοινωνικά δίκαιο και εφαρμόσιμο σχέδιο για να επανασυνδεθούμε πολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά με τις ευρωπαϊκές χώρες. Σχέδιο πολιτικό που θα συνταχθεί με τη βοήθεια ειδικών. Σχέδιο που θα συγκινήσει και θα πείσει τους πολίτες ότι δεν αγνοεί τα συμφέροντά τους. Σχέδιο που θα οδηγεί τη χώρα μπροστά.
.
Οι άξονες είναι αρκετοί ( δημοσιονομική προσαρμογή, φορολογική δικαιοσύνη, δημόσια διοίκηση κλπ) θα αναφερθώ, όμως, λόγω και του περιορισμένου χρόνου μόνο σε δύο.
.
Πρώτος βασικός άξονας είναι η διαμόρφωση ενός ειδικότερου προγράμματος για τον χειρισμό της κρίσης για να μπορούμε να βελτιώσουμε την κατάσταση. Πολιτικές για την ανάπτυξη, την απασχόληση και την προστασία των αδυνάτων πρέπει να είναι στην προτεραιότητά μας. Ενδεικτικά:
.
Τα όσα λέγονται για μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις είναι ακόμα μακρινά. Η απλοποίηση των διαδικασιών και η δημιουργία ενός ευνοϊκότερου επενδυτικού περιβάλλοντος είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Επενδύσεις, όμως, θα πραγματοποιηθούν όταν αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στην οικονομία και την πολιτική σταθερότητα. Μέχρι τότε πρέπει να δούμε τι θα κάνουμε και πώς θα επενδύσουμε στο ανθρώπινο κεφάλαιο.
.
Ανάπτυξη μικρής και μεσαίας κλίμακας. και στήριξη σε νέες κατευθύνσεις. Να λάβουμε υπόψη μας τις τάσεις στην κοινωνία ( επιστροφή στην ύπαιθρο) και εκεί να παρέμβει το κράτος συστηματικά και επικουρικά. Να δούμε τι κάνουμε και πώς θα υποστηρίξουμε αυτούς που έκλεισαν ή είναι έτοιμοι να κλείσουν την μικρή επιχείρηση στις γειτονιές μας αλλά και με αυτούς που ανοίγουν στη θέση αυτών που κλείνουν, για να μην κάνουν τα ίδια λάθη.
.
Να συνδέσουμε τις παραγωγικές με τις κοινωνικές ανάγκες και να κατευθύνουμε το μεγαλύτερο ποσοστό των νέων επιστημόνων και επαγγελματιών στους αναπτυξιακούς τομείς που η χώρα έχει αποφασίσει.
.
Να δούμε γιατί οι πρωτοπόρες και καινοτόμες χώρες δαπανούν το 65% των πόρων στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και 35% στην τριτοβάθμια ενώ εμείς το αντίστροφο
.
Να συζητήσουμε αν πρέπει να δώσουμε έμφαση στην τεχνική εκπαίδευση και να δούμε γιατί οι χώρες που έχουν τα μικρότερα ποσοστά ανεργίας στους νέους, κατευθύνουν το 70% των μαθητών στην τεχνική εκπαίδευση.
.
Γιατί το Βέλγιο με πληθυσμό ίδιο με εμάς έχει τους μισούς διδάκτορες και κατά πόσο οι διδάκτορες πρέπει να κατευθύνονται και στον ιδιωτικό τομέα όπου μπορούν να ενισχύσουν τη νέα επιχειρηματικότητα και απασχόληση.
.
Να αξιολογήσουμε το γεγονός ότι χωρίς να υπολογίσουμε όσους σπουδάζουν στο εξωτερικό, οι σπουδαστές και φοιτητές της χώρας είναι περίπου τα ? της προ-παραγωγική γενιάς και αν αυτό το μοντέλο πλέον το θέλουμε.
.
Η ανάπτυξη, έστω μικρής κλίμακας, μπορεί να φέρει δουλειές και να ενισχύσουμε τους αδυνάμους, άνεργοι, υποαπασχολούμενοι. Αδύναμος είναι πλέον ο οποιοσδήποτε έχει ανάγκη ανεξαρτήτως κοινωνικού στρώματος. Η σύνθεση του φτωχού πληθυσμού έχει αλλάξει σημαντικά.
.
.
Πρέπει να σκύψουμε σοβαρά στο θέμα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης για όλους τους ανέργους αλλά και ελεύθερους επαγγελματικές που δεν μπορούν να πληρώσουν τις εισφορές τους.. Τουλάχιστον 2εκ άνθρωποι αυτή τη στιγμή δεν έχουν πρόσβαση σε παροχές υγείας. Είναι θέμα που επείγει.
.
Και όταν υπάρχει εξάπλωση φτώχειας τα αγαθά που υπονομεύονται και πλήττονται πρώτα είναι αυτά της δημόσιας υγείας και εκπαίδευσης. Ο πυρήνας δηλαδή της σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής.
.
Επομένως, να συζητήσουμε και να καταλήξουμε: Πώς ,ειδικά τώρα, αντιμετωπίζουμε την ανισότητα που υπονομεύει την αλληλεγγύη;
.
Πώς θα αποτρέψουμε την περαιτέρω υποβάθμιση δημοσίων υπηρεσιών, αγαθών και θεσμών, των χώρων συνάντησης πολιτών με διαφορετική κοινωνική προέλευση;
.
Δεύτερος άξονας είναι η αντιμετώπιση των πολλών αιτιών της υστέρησης της ελληνικής κοινωνίας. Δηλαδή, Νοοτροπίες και Συμπεριφορές μέσα από μια Πολιτισμική Ανατροπή. Ναι, μπορούμε να συζητήσουμε πλέον ανοιχτά και με τα διδάγματα πολύ πρόσφατα, για το ποιοι είμαστε, που θέλουμε να ανήκουμε, τι αναθεωρούμε, τι αφήνουμε και τι επιδιώκουμε, Έχουμε πλέον καταγεγραμμένη μια πυκνή ιστορία προσπαθειών, πρωτοβουλιών, επιτυχιών και αποτυχιών που μας επιβάλλει να απαντήσουμε στα ερωτήματα αυτά με ειλικρίνεια,αυτοκριτική και αλήθεια, βλέποντας την αδυναμία μιας κοινωνίας που δεν έγινε τελικά ποτέ αυτοδύναμη και δεν συμφιλιώθηκε ποτέ με τον εαυτό της.
.
Η παιδεία και μόνο αυτή μπορεί να διαχέει μια αξιακή κολτούρα σε όλο και πιο πολλούς. Μια παιδεία που δεν περιορίζεται στο χώρο της εκπαίδευσης αλλά έχει να κάνει με τους διαμορφωτές κοινής γνώμης, τα νέα κοινωνικά κινήματα, τις κινήσεις πολιτών και βέβαια το πολιτικό παράδειγμα ,με ό,τι αλλαγές αυτό συνεπάγεται στο πολιτικό σύστημα και τον Καταστατικό Χάρτη της χώρας.
.
Επομένως , ναι υπάρχει ρεαλιστική λύση . Δύσκολη αλλά εφαρμόσιμη.
.
3) Τρίτο και τελευταίο ερώτημα. Ποιοι και πώς μπορούν να οραματιστούν ρεαλιστικά, να γεννήσουν λύσεις πρακτικές, να σχεδιάσουν εμπνευσμένα , και να υπηρετήσουν αποτελεσματικά ένα τέτοιο σχέδιο.
.
Ο Νίκος Θέμελης είχε πει σε μια από τις τελευταίες ομιλίες του « Οι καιροί μας καλούν σε αναμετρήσεις. Δεν μας λείπουν οι ιδέες ούτε οι άνθρωποι. Λείπει η σπάνια συγκυρία όπου όλοι μαζί θα πέσουν ενσυνείδητα και ομόψυχα σε μια προσπάθεια να κινητοποιήσουν την κοινωνία.»
.
Φίλες και φίλοι,
.
Πιστεύουμε ότι από το χώρο της προόδου θα ξεπηδήσουν και οι ιδέες και οι άνθρωποι. Είναι ο χώρος που στηρίχθηκε στην κεντρική γενιά σε όλες τις ιστορικές του φάσεις, και ειδικά στις στιγμές εκείνες που χρειάστηκε μια φυγή προς τα εμπρός ενώ τώρα φαίνεται να έχει αποκοπεί από μια γενιά που συμπιέζεται από τις συνέπειες της χρεοκοπίας, ενώ θέλουμε να δημιουργήσουμε. Της πρώτης μεταπολεμικά γενιάς που δεν ζει με την προσδοκία μιας καλύτερης πραγματικότητας. Υπάρχει πολιτικό και γενεακό χάσμα.
.
Νομίζω ότι όλοι θέλουμε μια διευρυμένη πολιτική κοινότητα αρχών και δράσεων, ώστε να είμαστε παρόντες στη δημόσια συζήτηση, να διευρύνουμε τη συναντίληψη και συνεργασία και με άλλους χώρους ή ενώσεις πολιτών.
.
Δεν απορρίπτουμε συλλήβδην το παρελθόν. Ούτε πρόσωπα ούτε πολιτικές. Δεν θεωρώ ότι είμαστε σε θέση να προτείνουμε ή να υποδείξουμε σε οργανωμένα κόμματα να (αυτό-)διαλυθούν , να ανασυγκροτηθούν ή ο,τιδήποτε άλλο. Δεν πιστεύουμε ότι με μηχανιστικές προσεγγίσεις ή προσωπικές διευθετήσεις θα δημιουργηθούν νέες συλλογικότητες.
.
Χρειάζονται υπερβάσεις, συνεννόηση, ειλικρίνεια και υπομονή. Να αναζητήσουμε και να διαπιστώσουμε αν αυτά που λέμε και θεωρούμε ότι μας ενώνουν αφορούν τον πολύ κόσμο. Αν η κοινωνία έχει ξεπεράσει ακόμα την οργή και το θυμό που έχει απέναντι στην ευρύτερη παράταξη.
.
Να μιλήσουμε με περισσότερους για να γίνουμε περισσότεροι. Να μιλήσουμε με τους καλύτερους για να γίνουμε καλύτεροι. Να μιλήσουμε με όσους είναι δεν είναι στο προσκήνιο της πολιτικής και οικονομικής ζωής και να τους φέρουμε Μπροστά. Άξιους πολίτες. Να πείσουμε και να μας εμπιστευθούν.
.
Είμαστε πεπεισμένοι ότι ένα σχέδιο για το αύριο δεν μπορεί να στηρίζεται σε μια μηδενιστική προσέγγιση του σήμερα και του χθες. Διαφορετικά, δεν θα είναι εφαρμόσιμο. Η συνολική απόρριψη της πολιτικής βολεύει αυτούς που επιδιώκουν τη βαθύτερη διαίρεση .
.
Είμαστε εξίσου πεπεισμένοι, όμως, ότι το υπάρχον πολιτικό δυναμικό της χώρας, με τις εξαιρέσεις του, δεν μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την ανάκαμψη της Ελλάδας. Η αλλαγή θα έρθει, τα νέα πρόσωπα θα αναδειχθούν, αν επεξεργαστούμε προτάσεις και πιστέψουμε στη δύναμη των ιδεών, που μας ενώνουν και μας εμπνέουν.
.
.
.
.
* Εισήγηση στην κοινή εκδήλωση 6 κινήσεων με θέμα «Ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία και ανασυγκρότηση της κεντροαριστεράς»
.
Ο Θανάσης Κοντογεώργης είναι δικηγόρος, μέλος του Μπροστά και αντιπρόεδρος ΟΠΕΚ