Όσοι λίγοι υποστηρίξαμε το μνημόνιο ως το μόνο υπαρκτό και εφικτό σχέδιο εξόδου της χώρας από την καθολική κρίση δεν παραβλέπαμε ότι η λιτότητα που αυτό επέβαλε θα ήταν επικίνδυνη για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Δεν παραβλέπαμε ότι η σμίκρυνση του κράτους θα συνέβαλε στην ανεργία και στην εσωτερική υποτίμηση, μιας και το κράτος είναι αυτό που κινεί την οικονομία στη σοβιετικότροπη πατρίδα. Γι’ αυτό και διακηρύξαμε με επιμονή ότι η λιτότητα πρέπει να είναι δίκαιη και να συνοδεύεται από μεταρρυθμίσεις ικανές να σπρώξουν το κάρο της ανάπτυξης.
Οι προηγούμενες κυβερνήσεις προσπάθησαν να πιάσουν τους έξωθεν επιβαλλόμενους δείκτες με οριζόντια μέτρα γιατί αφενός ήταν τεχνικά ευκολότερο και συντομότερο, αφετέρου έθιγαν λιγότερο τις συντεχνίες, δηλαδή την εκλογική τους βάση. Εδώ θα πρέπει να υπενθυμίσουμε την ευθύνη της ΔΗΜΑΡ η οποία λόγω των αριστερών αγκυλώσεων επέμενε να αρνείται το επίθετο δίκαιη μπροστά από τη λιτότητα. Παράλληλα, όλοι οι προηγούμενοι κυβερνώντες υποτίμησαν δραματικά τις μεταρρυθμίσεις παρόλο που και αυτοί έβλεπαν ότι χωρίς αυτές η ανάπτυξη θα ήταν αδύνατη. Στο κλίμα αυτό ήταν πολύ εύκολο για το ΣΥΡΙΖΑ και τις δυνάμεις του λαϊκισμού να πείσουν τους πολίτες ότι το μνημόνιο έφερε την κρίση και όχι το αντίστροφο. Τους πολίτες που βολεμένοι στο στρεβλό μοντέλο παραγωγής αλλά και λειτουργίας του κράτους φοβήθηκαν και την παραμικρή αλλαγή. Έτσι φάγαμε 4 χρόνια με ηγεμονεύουσα τη θεωρία ότι τίποτα δεν έπρεπε να αλλάξει και το μόνο που χρειαζόμασταν ήταν μια κυβέρνηση που θα έτριζε τα δόντια στους εταίρους και θα τους ανάγκαζε να μας δώσουν τα χρήματα ή να μας κουρέψουν το χρέος χωρίς εμείς να αλλάξουμε.
Σήμερα, οι μεταρρυθμιστικές δυνάμεις δεν έχουν ικανό ακροατήριο, αν και απλώνονται σε ένα ευρύ πολιτικό φάσμα με σημαντικότερη συχνότητα αυτή του ΠΟΤΑΜΙΟΥ. Όχι γιατί δεν λένε τα πράγματα με το όνομά τους. Αλλά γιατί οι φωνές τους δεν έχουν μεγάλη διεισδυτική ικανότητα σε έναν κόσμο με παγιωμένη νοοτροπία και δομικές ελλείψεις στην πολιτική και οικονομική Παιδεία. Η μόνη τους ελπίδα είναι οι Ευρωπαίοι εταίροι. Το γεγονός ότι η κυβέρνηση έχασε πολύ γρήγορα τα ψήγματα εμπιστοσύνης που τις έδειχναν αρχικά οι ευρωπαϊκοί θεσμοί καθίσταται σήμερα η μόνη ελπίδα μιας κάποιας θετικής προοπτικής. Μόνο αυτοί μέσω του ελέγχου της χρηματοδότησης μπορούν να επιβάλλουν μεταρρυθμίσεις τουλάχιστον σε όσους τομείς σχετίζονται με το πρωτογενές πλεόνασμα και την οικονομία. Και αυτό είναι μια εστία του σημερινού δράματος της χώρας. Τομείς όπως η Παιδεία, η Διαύγεια, η Δικαιοσύνη, η Ασφάλεια, η Τοπική Αυτοδιοίκηση ήδη ταλαιπωρούνται βάναυσα από μια ανερμάτιστη και καταστροφική Αριστερή πολιτική. Τελικά φτάνουμε να ελπίζουμε στην οικονομική δυσπραγία ώστε να γλιτώσουμε από τις καταστρεπτικές κυβερνητικές επιλογές που ενισχύουν αντί να αποδυναμώνουν το πελατειακό κράτος.
Με πιθανότατη μια συμφωνία υπό πολύ δυσμενέστερους όρους και σκληρότερο μνημόνιο είναι απορίας άξιο σε ποια βάση θα συσπειρωθούν οι πολίτες που θα εγκαταλείπουν το ΣΥΡΙΖΑ καθώς οι νέες δύσκολες μέρες θα έρχονται. Γιατί είναι πολύ πιθανόν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ να διαλέξουν τον αντιμνημονιακό δρόμο προκειμένου να βρουν μια διέξοδο προς την εξουσία και πάλι. Να είναι αυτές που θα εκτρέφουν αύριο τον αντιευρωπαϊσμό, αυτές που θα πάρουν το ρόλο του ΣΥΡΙΖΑ. Ειδικά αν στα κόμματα αυτά επικρατήσουν οι λαϊκιστές. Τελικά, η εγκατάσταση ενός φαύλους πολιτικού κύκλου είναι το πιθανότερο σενάριο για τα επόμενα χρόνια με ασταθές πολιτικό κλίμα, χαμηλό ποσοστό επενδύσεων, υψηλή ανεργία, αναιμική ανάπτυξη και συνεχείς τριβές με τους δανειστές. Ο αριστερός και δεξιός λαϊκισμός αναδεικνύονται σήμερα στο σημαντικότερο πρόβλημα της χώρας, αυτοί καθορίζουν, δυστυχώς, τις εξελίξεις. Η Ευρώπη δεν θέλει να μας αφήσει να καταστραφούμε και ορθώς, αλλά η «σωτηρία» μας είναι και η μήτρα των μελλοντικών δεινών μας.
Η πρόταση δημιουργίας ενός φιλοευρωπαϊκού μετώπου δεν έχει σκοπό να αναστήσει τη λαϊκή δεξιά. Κάθε άλλο. Κάποιος όμως πρέπει να αντιμετωπίσει τη λαίλαπα της ανοησίας που κυριεύει τον τόπο. Δεν αρκεί όμως για να μας βγάλει από την κρίση. Μάλλον, χρειαζόμαστε μια νέα πολιτική δύναμη. Το ΠΟΤΑΜΙ θα πρέπει να γίνει ο πυρήνας συγκρυστάλλωσης δεξιών, κεντρώων και αριστερών μεταρρυθμιστικών δυνάμεων. Να μετεξελιχθεί σε ένα πολυσυλλεκτικό, στιβαρό κόμμα ώστε να διεισδύσει βαθιά στο χώρο της ΝΔ, του κέντρου αλλά και της σκεπτόμενης Αριστεράς και να διεκδικήσει την εξουσία στο άμεσο μέλλον. Λέγοντας επίμονα μόνο την αλήθεια και προτάσσοντας πολιτικές που θα στοχεύουν στην καθολική αλλαγή της χώρα. Το νέο κόμμα θα πρέπει να συσπειρώσει στις τάξεις του παλιούς και νέους πολιτικούς απ’ όλους τους χώρους που θα συμφωνούν σε ένα λιγότερο left και περισσότερο liberal μοντέλο κράτους και κοινωνίας. Δεν αρκεί να καταγγέλλουμε το παλιό πολιτικό σύστημα. Χρειάζεται να δομήσουμε ένα νέο σε υγιείς βάσεις. Διαφορετικά, θα παρακολουθούμε την έκπτωση, κατακερματισμένοι και αδύναμοι λέγοντας τα αυτονόητα. Σε λίγο, η ανάγκη αυτή δεν θα είναι απλά ορατή. Θα είναι ο μονόδρομος της σωτηρίας.