Μια από τις βασικές παραμέτρους της δυναμικής εξέλιξης των ανεπτυγμένων κοινωνιών είναι η ταχύτητα, με την οποία αξιοποιείται ο χρόνος, ο οποίος από το ένα μέρος γίνεται πιο πλούσιος σε προϋποθέσεις για την δραστηριότητα των κοινωνικών συστημάτων στο μέλλον,επειδή παράγονται συνεχώς νέα δεδομένα (π.χ. τεχνολογικά, γεωπολιτικά) και από το άλλο διαμορφώνει συνθήκες πολυπλοκότητας, οι οποίες επιβάλλουν την ύπαρξη μηχανισμών απλοποίησης της. Ειδάλλως δεν είναι δυνατός ο σχεδιασμός της πορείας προς το μέλλον και η λήψη δεσμευτικών αποφάσεων. Αυτές οι νέες συνθήκες επιδρούν όχι μόνο στη μορφή κοινωνικής οργάνωσης, αλλά διαμορφώνουν τις προϋποθέσεις και για αλλαγή του τρόπου σκέψης πολιτών και συλλογικών υποκειμένων, όπως είναι τα κόμματα και οι δομές της κοινωνίας πολιτών, καθώς και δημιουργίας νέων μηχανισμών ανάλυσης και σχεδίασης της πορείας προς το μέλλον με βάση την επιστημονική γνώση και τις τεχνολογικές της εφαρμογές. Βασικό σημείο αναφοράς αυτών των διεργασιών είναι η στενή αλληλεξάρτηση των επιμέρους κοινωνιών στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης κεφαλαίου και εργασίας και των επιπτώσεων της ανθρώπινης δραστηριότητας σε όλους ανεξαιρέτως. Τέτοιες είναι αυτές, που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή και την ανισόρροπη ανάπτυξη σε πλανητικό επίπεδο καθώς και την χωρίς όρια εκμετάλλευση λαών και φυσικών πόρων, που οδηγούν στην μαζική μετακίνηση πληθυσμών.

Στην Ελλάδα η κοινωνική δυναμική από το ένα μέρος έχει εσωστρεφή προσανατολισμό και από το άλλο η ταχύτητα και κατ’ επέκταση η πυκνότητα του χρόνου σε νέα δεδομένα είναι σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Φτάνει μάλιστα στο σημείο να αντιμετωπίζει δυσκολίες στη συμπόρευση της με τους εταίρους της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και γενικότερα στο χώρο των ανεπτυγμένων κοινωνιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν είναι τυχαίο, ότι το παρελθόν λειτουργεί ως νομιμοποιητικός παράγων για το παρόν και σε σημαντικό βαθμό για την πορεία στο μέλλον. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αδυναμία μετεξέλιξης της πλούσιας πολιτισμικής παράδοσης σε ένα σύγχρονο σύστημα πολιτισμικών αξιών, το οποίο προσαρμόζει την πολιτισμική ταυτότητα της κοινωνίας στις ανάγκες, που δημιουργεί η παγκοσμιοποίηση και η μαζική αξιοποίηση της τεχνολογίας στην καθημερινότητα της, χωρίς να χάνει την επαφή με το ιστορικό της παρελθόν. Γι` αυτό και η πολιτισμική δραστηριότητα, η οποία αναπτύσσεται στις δομές της κοινωνίας πολιτών (πολιτιστικοί σύλλογοι, εθνικοτοπικοί κ.λ.π.), έχει χαρακτηριστικά φολκλόρ. Ειδάλλως αναπαράγονται ξένα πρότυπα χωρίς επεξεργασία και προσαρμογή στα δεδομένα και στις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών.

Γι’ αυτό και η συνοχή μεταξύ των διαφόρων κοινωνικών ομάδων αποδυναμώνεται. Δεν είναι τυχαία η μεγάλη αποστασιοποίηση της νέας γενιάς από τον τρόπο αντιμετώπισης της πραγματικότητας από τις μεγαλύτερες ηλικίες. Τα πολιτισμικά πρότυπα αυτών των δύο κοινωνικών ομάδων αποξενώνονται όλο και περισσότερο μεταξύ τους.

Το πολιτικό σύστημα έχει σημαντικό μερίδιο ευθύνης για την κοινωνική εσωστρέφεια, η οποία απομακρύνει την ελληνική κοινωνία από την αναγκαία διαπολιτισμική προσέγγιση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Αρκεί να λάβουμε υπόψη το κλίμα, που καλλιεργείται από αρκετά κόμματα σε σχέση με τους εταίρους της Ελλάδας. Οι χαρακτηρισμοί, που κυριαρχούν, είναι αποκαλυπτικοί, όπως αποικιοκράτες, εγκληματίες και άλλοι ανάλογου περιεχομένου. Αυτή η αρνητική στάση προκαλεί ερωτηματικά στους Έλληνες πολίτες ακόμη και για την προοπτική και την χρησιμότητα του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, ενώ δεν οδηγεί στην αναγκαία σύγκλιση και απόκτηση κοινωνικής δυναμικής, η οποία θα επιταχύνει τον εκσυγχρονισμό των κοινωνικών συστημάτων, με στόχο την ταχύτερη ροή του χρόνου, όπως γίνεται στο ανεπτυγμένο κομμάτι της Ευρώπης. Δεν αρκεί να λαμβάνονται αποφάσεις σε πολιτικό επίπεδο, όταν αντιφάσκουν με την καλλιεργούμενη αρνητική εικόνα σε σχέση με τους πολίτες των υπολοίπων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η σύγκλιση δεν συντελείται στο επίπεδο λήψης αποφάσεων, αλλά στο επίπεδο της διαμόρφωσης συλλογικής συνείδησης σε ορατό χρονικό διάστημα. Σε αντίθετη περίπτωση οι παγκόσμιες γεωπολιτικές εξελίξεις θα διαμορφώσουν αρνητικές συνθήκες όχι μόνο για την προοπτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως υπερεθνικού μορφώματος, αλλά και της Ελλάδας, η οποία είναι περιφερειακή χώρα με πλήθος προβλημάτων και πολύ αργή κίνηση για τον εκσυγχρονισμό των δομών της. Σε αυτή την περίπτωση ο χαμένος χρόνος δεν θα μπορεί να αναπληρωθεί.

Επίσης το μοντέλο οργάνωσης των κοινωνικών συστημάτων (δημόσια διοίκηση, ασφαλιστικό σύστημα, τομέας υγείας κ.λ.π.) δεν απλουστεύει, απεναντίας προσθέτει γραφειοκρατική δομική πολυπλοκότητα στην ροή της διεκπεραίωσης των λειτουργικών τους δραστηριοτήτων, ενώ δεν λαμβάνει υπόψη την γενικότερη ευρωπαϊκή και πλανητική πραγματικότητα με αποτέλεσμα την αδυναμία ανάπτυξης ταχύτητας και παραγωγής νέων οργανωτικών δεδομένων, τα οποία διευκολύνουν τις συναλλαγές με τους πολίτες. Ο χώρος της δημόσιας διοίκησης αποτελεί ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η συγκεντρωτική λογική, η οποία διαπερνά τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, λειτουργεί ανασταλτικά σε σχέση με την γρήγορη εξυπηρέτηση των πολιτών και την απλοποίηση της πολυπλοκότητας, η οποία προκύπτει από την συσσώρευση περιττών ενεργειών, που επιβαρύνουν τόσο τους δημοσίους υπαλλήλους όσο και τους πολίτες. Και όλη αυτή η επιβάρυνση και το χάσιμο πολύτιμου χρόνου οφείλονται στο συγκεντρωτικό μοντέλο οργάνωσης της δημόσιας διοίκησης, ώστε να διασφαλίζεται ο έλεγχος από το πολιτικό προσωπικό, που προϊσταται στις διάφορες κρατικές μονάδες (Υπουργεία, Γενικές Γραμματείες κ.λ.π.) και να ευδοκιμεί η πελατειακή λογική. Ακόμη και η αξιολόγηση των εργαζομένων δεν κρίνει την απόδοση τους στη διεκπεραίωση της εργασίας με στόχο την διασφάλιση του κοινωνικού συμφέροντος. Βασική επιδίωξη είναι η επιβολή του κομματικού ελέγχου. Η μη αποκέντρωση ευθύνης έχει πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις όμως, διότι δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την διαμόρφωση ευθυνόφοβων εργαζομένων, οι οποίοι δεν παίρνουν πρωτοβουλίες, αλλά ενεργούν μόνο εκτελεστικά. Και αυτό επιβραδύνει την διεκπεραίωση των εργασιών.

Ακόμη και στον τομέα στελέχωσης των θέσεων ευθύνης στη δημόσια διοίκηση κυριαρχούν, κριτήρια, τα οποία δεν στοχεύουν στην ποιοτική αναβάθμιση και την αποδοτικότητα των λειτουργιών στους διάφορους τομείς δραστηριοποίησης του δημοσίου, αλλά στην διασφάλιση του ελέγχου από τις πολιτικές ηγεσίες. Το πολιτικό σύστημα έχει αναγορεύσει τον εαυτό του σε επικυρίαρχη οντότητα στο σύστημα της δημόσιας διοίκησης και μέσω αυτής υπηρετεί στόχους οικονομικών και πολιτικών ελίτ, χωρίς να εκφράζει με τις αποφάσεις του την παράμετρο της κοινωνικής δικαιοσύνης. Δυστυχώς μέχρι τώρα κινήθηκαν με αυτή τη λογική όλες οι κυβερνήσεις. Το αποτέλεσμα είναι να μην επιταχύνονται οι ρυθμοί των εργασιών στο δημόσιο, ούτε να απλουστεύονται οι πολύπλοκες διαδικασίες και οι κανόνες, που ενεργοποιούνται στις σχέσεις του και στις συναλλαγές με τους πολίτες. Αυτές οι συνθήκες έχουν και άλλες αρνητικές παρενέργειες, οι οποίες οδηγούν στην ευδοκίμηση της διαφθοράς (μίζες για παράδειγμα), προκειμένου ο συναλλασσόμενος με το δημόσιο να «κάνει χωρίς χάσιμο χρόνου τη δουλειά του».

Συμπερασματικά, όταν η διαχείριση του χρόνου στα διάφορα κοινωνικά συστήματα δεν συμβαδίζει με τη δυναμική, την οποία οφείλει να έχει με στόχο την λειτουργικότητα του μοντέλου κοινωνικής οργάνωσης και την αξιοποίηση όλων των τεχνολογικών δυνατοτήτων, τότε σε βάθος χρόνου η κοινωνία θα αντιμετωπίσει πολύ μεγάλα προβλήματα. Δεν θα μπορεί να ακολουθήσει την πορεία του ανεπτυγμένου κόσμου και θα περιέλθει σε κατάσταση παρακμής. Οι επιπτώσεις θα είναι δυσάρεστες σε ό,τι αφορά την ποιότητα ζωής και την ευημερία, ενώ η χώρα θα αρχίσει να απομακρύνεται από το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Και αυτό δεν θα προέλθει μόνο από το εσωτερικό με την ανάπτυξη ευρωσκεπτικιστικών τάσεων, αλλά θα διαμορφωθεί αρνητικό κλίμα και στους ευρωπαίους εταίρους. Οι συνθήκες και οι διακρατικές σχέσεις χαρακτηρίζονται από πολύ ισχυρό πραγματισμό, ο οποίος προϋποθέτει την βούληση συμπόρευσης των κοινωνιών προς το μέλλον με ταχύτητες πολύ πιο υψηλές από αυτές, που ισχύουν στην ελληνική πραγματικότητα. Τα περιθώρια για ακόμη μεγαλύτερο χάσιμο χρόνου έχουν εξαντληθεί. Ο κοινωνικός μετασχηματισμός στην Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει πολύ πιο γρήγορα και να διασφαλίζει την προοπτική της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.