«Βυθίσατε το Χόρα»: Πώς ένα fake news έγραψε Ιστορία

Γιάννης Λασκαράκης 01 Ιουλ 2020

              Τον τελευταίο καιρό γίνονται συχνά  αναφορές στο «βυθίσατε το «Χόρα», φράση που αποδίδεται στον  Ανδρέα Παπανδρέου κατά τη διάρκεια ομιλίας του στην Αλεξανδρούπολη.  Πράγματι  τον Αύγουστο του 1976 ο Ανδρέας επισκέφθηκε την Αλεξανδρούπολη εν μέσω της κρίσης που προκαλούσαν οι έρευνες από το τουρκικό ερευνητικό πλοίο «Χόρα» στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Τον Παπανδρέου συνόδευαν , μεταξύ άλλων στελεχών,  ο Κώστας Σημίτης και ο Βασίλης Ιντζές. Ο Ανδρέας κυριαρχούσε ήδη στο πολιτικό προσκήνιο, αν και στις εκλογές του 1974 το ΠΑΣΟΚ είχε λάβει μόλις 13,6 % και είχε αναδειχθεί σε τρίτο κόμμα, πίσω από την Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Μαύρου που είχε λάβει 20,4%.

Τότε ήμουν Γραμματέας της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ Έβρου. Είχαμε οργανώσει μια μεγάλη συνεστίαση στον αύλειο χώρο του  ξενοδοχείου Μοτέλ Αστήρ, γύρω από την πισίνα. Τον χώρο είχαν κατακλύσει και χιλιάδες πολίτες που ήρθαν να ακούσουν όρθιοι τον ανερχόμενο ηγέτη του σοσιαλιστικού χώρου. Καθόμουν στο τραπέζι του πάνελ δίπλα στον Παπανδρέου και είχα δεξιά μου τον Κώστα Σημίτη. Αριστερά του Ανδρέα  καθόταν ο Βασίλης Ιντζές. Σηκώθηκα να  προλογίσω τον Πρόεδρο. Με τα μυαλά που κουβαλούσα στη ηλικία των 32 ετών, κατηγόρησα τον τότε Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή για αδράνεια και ζήτησα να αντιδράσει στις τουρκικές προκλήσεις δυναμικά, ακόμη και με τη βύθιση του ερευνητικού πλοίου.  Στην ομιλία του ο  Ανδρέας αφού αναφέρθηκε στον ρόλο των Αμερικανών στην περιοχή και στον ψυχρό πόλεμο που διεξάγονταν ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, ζήτησε τη διάλυση των δυο συνασπισμών διότι ήταν επικίνδυνοι για την παγκόσμια ειρήνη.  Στη συνέχεια αναφέρθηκε στην κρίση με την Τουρκία. Απαντώντας έμμεσα στην προσφώνησή μου, είπε κατά λέξη: «Δεν θα έλεγα να βυθίσουμε το Χόρα, αλλά θα μπορούσαμε να το συλλάβουμε». Την επόμενη ο τύπος σύσσωμος έγραψε ότι ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ είπε «βυθίσατε το Χόρα».

Ο Ανδρέας δεν «διόρθωσε» τα δημοσιεύματα. Απεναντίας τα αναπαρήγαγε. Η εξήγηση που δίνω τώρα είναι ότι  του άρεσε η ανταπόκριση της κοινής γνώμης στην προτροπή για τη βύθιση του πλοίου , σε αντίθεση με  την ήπια στάση του Καραμανλή. Έπρεπε να αντιμετωπίσει και τις εφημερίδες  που πρόσκεινταν στη Ν.Δ.  και του έκαναν σκληρή κριτική , κατηγορώντας τον για δημαγωγία και ανευθυνότητα. Παραφράζοντας μάλιστα την φράση του , έγραφαν «βυθίσατε τη χώρα». Ο ίδιος ο Καραμανλής τις πρώτες ώρες έδειξε την ενόχλησή του, παρ? ολο  που κυκλοφόρησαν αργότερα οι ανεπιβεβαίωτες από τον ίδιο φήμες ότι η δήλωσε έγινε εν γνώσει του.     Πρέπει να τονίσω ότι ο Ανδρέας , παρά τη σκληρή φρασεολογία του ήταν ένας ειρηνόφιλος ηγέτης.

Μετά από οκτώ  χρόνια , ως Πρωθυπουργός, θα πάρει  μέρος στην πρωτοβουλία των έξι ηγετών για την ειρήνη και το διεθνή αφοπλισμό.  Οι ηγέτες της Ινδίας (Ίντιρα Γκάντι,), της Σουηδίας (Όλαφ Πάλμε), της  Αργεντινής (Ραούλ Αλφονσίν) , του Μεξικού (Μιγκέλ Ντελα Μαντρίντ) της  Τανζανίας (Τζούλιους Νιερέρε) και της Ελλάδος,  συνεργάσθηκαν με κεντρικό στόχο το σταμάτημα των ξέφρενων εξοπλισμών και την καταστροφή των   πυρηνικών όπλων.  Θα ήταν αδιανόητο επομένως να ζητήσει την βύθιση ενός ερευνητικού πλοίου και να προκαλέσει τον θάνατο επιστημόνων και τεχνικών. Αυτά όμως είναι τα πραγματικά γεγονότα  που συνέβησαν ένα Αυγουστιάτικο βράδυ στην Αλεξανδρούπολη, έστω και αν  χαλάνε  το «πατριωτικό αφήγημα» ορισμένων φίλων από το λεγόμενο «πατριωτικό ΠΑΣΟΚ»