“Ουδέν κακόν αμιγές καλού”. Τελικά βρήκαμε τι είναι ο περίφημος “Ευρωπαϊκός τρόπος ζωής”. Η τιτλοφόρηση του χαρτοφυλακίου του Αντιπροέδρου της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μ. Σχινά ως “προστασία του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής” με το ασαφές και πολιτικά παρεξηγήσιμο περιεχόμενο άνοιξε μια πανευρωπαϊκή συζήτηση για το τι είναι τέλος πάντων αυτός ο “Ευρωπαϊκός τρόπος ζωής”. Η εν λόγω φράση είχε τελευταία χρησιμοποιηθεί κατά κόρον από ακροδεξιούς και εθνολαικιστές στην προσπάθειά τους να ενοχοποιήσουν πρόσφυγες και μετανάστες ως (δήθεν) υπονομευτές του Ευρωπαϊκού τρόπου ζωής! Και ως εκ τούτου η τιτλοφόρηση του χατοφυλακίου με αυτή την ονομασία προκάλεσε έντονες επικρίσεις που εν πολλοίς αδίκησαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά και το νέο Αντιπρόεδρο Μ. Σχινά. Παράλληλα όμως αναπτύχθηκε πανευρωπαϊκά μια γόνιμη πολιτική συζήτηση που κατά κάποιο τρόπο πιστοποίησε και την ύπαρξη της αναδυόμενης Ευρωπαϊκής πολιτικής σφαίρας, έστω και κάπως κατακερματισμένη και με τεράστιες εσωτερικές αντιφάσεις. Αλλά το κυριότερο είναι ότι μέσα απ’ αυτή τη συζήτηση φαίνεται ότι φθάσαμε (στο μέτρο που φθάσαμε) σε κάποια κοινή κατανόηση για το τι συνιστά τον Ευρωπαϊκό τρόπο ζωής.
΄Ετσι, παρά τις διαφορετικές πολιτιστικές και εθνικές ταυτότητες που συγκροτούν την Ένωση, ο Ευρωπαϊκός τρόπος ζωής θεωρήσαμε ότι ορίζεται από το περιεχόμενο του άρθ. 2 της Συνθήκης της Λισσαβώνας που αναφέρεται στις “αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου καθώς και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες…”. Αυτές οι αξίες περιγράφονται ως κοινές για όλες τις Ευρωπαϊκές κοινωνίες που χαρακτηρίζονται από τον πλουραλισμό, την απαγόρευση των διακρίσεων, την ανοχή, τη δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη και την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών. Πέρα απ’ αυτό τον κοινό τόπο ο καθένας είναι ελεύθερος να έχει τη δική του κατανόηση και ερμηνεία για τον Ευρωπαϊκό τρόπο ζωής – να περιλαμβάνει το Χριστιανισμό, Μουσουλμανισμό, Βουδισμό ή ότι άλλο νομίζει. Η διαφορετικότητα συνιστά επίσης χαρακτηριστικό του Ευρωπαϊκού τρόπου ζωής.
Το κεντρικό ωστόσο χαρακτηριστικό βρίσκεται στο σεβασμό του κράτους δικαίου. Και στο πεδίο αυτό (και μετά τις παραβιάσεις του από ορισμένα κράτη μέλη) προωθούνται μέτρα και διαδικασίες για τη διασφάλιση ότι όλες οι χώρες μέλη σέβονται το κράτος δικαίου, μέτρα αδιανόητα μέχρι σχετικά πρόσφατα. Συγκεκριμένα, η Επιτροπή προτείνει (και το Συμβούλιο φαίνεται να αποδέχεται) ένα γενικό σύστημα παρακολούθησης (monitoring) και πρόληψης τυχόν παραβίασεων των κανόνων του κράτους δικαίου στο σύνολο των κρατών μελών ανεξάρτητα από το εάν θα υπάρχουν συμπτώματα παραβίασης ή όχι. Και επιπλέον η Ένωση θα δημοσιεύει ετήσια έκθεση για την κατάσταση του κράτους δικαίου στην επικράτειά της. Πρόκειται για εξέλιξη που σηματοδοτεί την πολιτική ενηλικίωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πριν μόλις λίγα χρόνια θα εθεωρείτο βάναυση παραβίαση εθνικής κυριαρχίας ή “παρακολούθηση” κρατών μελών στο πεδίο αυτό.