Ανησυχία για Brexit
Η ανησυχία για Brexit θα κυριαρχήσει τους επόμενους μήνες. Η απαισιοδοξία πολλών Βρετανών αντιστοιχεί στην οικονομική πρόγνωση του ανεξάρτητου ινστιτούτου OBR (Office for Budget Responsibility). Στην τελευταία του έκθεση τον Νοέμβριο του 2016 είχε υποβαθμίσει τις αναπτυξιακές προοπτικές της βρετανικής οικονομίας από την αρχική πρόβλεψη του 2,2% σε 1,4% για το 2017. Ο Τζέιμς Μακ Γκρόρι, στέλεχος της φιλοευρωπαϊκής οργάνωσης Open Britain επισημαίνει ότι όχι μόνο οι εκτιμήσεις του OBR αλλά κάθε αντίστοιχη εκτίμηση προβλέπει έναν δύσκολο χρόνο με λιγότερη ανάπτυξη, περισσότερο πληθωρισμό και μεγαλύτερα χρέη. Όπως υπογραμμίζει ο ίδιος, η σημαντικότερη βραχυπρόθεσμη επίπτωση είναι η κατάρρευση της λίρας, η οποία έχει πέσει τόσο χαμηλά έναντι του δολαρίου όσο δεν είχε πέσει τα τελευταία 30 και πλέον χρόνια.
Ωστόσο, υπάρχουν ειδικοί αναλυτές που αμφισβητούν τις προβλέψεις του OBR. Ο Ράιαν Μπουρν από τον Σύνδεσμο Οικονομολόγων τονίζει ότι η λίρα είναι ήδη ισχυρότερη από ό,τι ανέμενε ο OBR. Και η πρόγνωση του OBR για την ανάπτυξη λίγο μετά το δημοψήφισμα για το Μπρέξιτ αποδείχθηκε επίσης λανθασμένη.
Ο Τζέιμρ Σπρούλε από τον Σύνδεσμο Βρετανών Εργοδοτών εκτιμά ότι οι διαπραγματεύσεις για την έξοδο της Βρετανίας δεν θα προκαλέσουν ύφεση γιατί η ύφεση προκαλείται από πραγματικά αίτια όπως οι αυξήσεις τιμών ή επιτοκίων, όχι θεωρητικά σχήματα όπως το Άρθρο 50 ( για περιπτώσεις αποχώρησης χώρας-μέλους από την ΕΕ).
Ο τρόπος ενεργοποίησης του Άρθρου 50 βρίσκεται αυτή τη στιγμή στα χέρια του Ανώτατου Βρετανικού Δικαστηρίου, το οποίο αναμένεται να βγάλει την απόφαση του αυτό τον μήνα.
Πάντως και οι πλέον απαισιόδοξοι πιστεύουν ότι η Μεγάλη Βρετανία θα παραμείνει σημαντικός παίκτης στην παγκόσμια πολιτική σκηνή. Αναρωτιούνται όμως μήπως με το Μπρέξιτ έβαλαν τρικλοποδιά στους εαυτούς τους.
Λαϊκό Δικαστήριο, ζητά ο Γκρίλο
Ο άνθρωπος που έκανε το ψέμα σημαία του, όπως άλλωστε και οι περισσότεροι λαϊκιστές , ο ιταλός Μπέπε Γκρίλο πρότεινε πριν από λίγες μέρες να δημιουργηθεί ένα λαϊκό δικαστήριο από απλούς πολίτες που θα κρίνουν καθημερινά ποιες ειδήσεις , άρθρα και ρεπορτάζ είναι ψευδείς και ποιες αληθινές. Στην περίπτωση που το λαϊκό δικαστήριο κρίνει ότι ότι μια είδηση είναι ψευδής τότε ο αρθρογράφος με σκυμμένο το κεφάλι θα ζητάει δημοσίως συγγνώμη και την επόμενη μέρα θα δημοσιεύει στην πρώτη σελίδα ή θα μεταδίδει στην αρχή της εκπομπής του τη σωστή εκδοχή . Ακολουθεί δηλαδή το δρόμο που πρώτοι χάραξαν οι Φασίστες και ο Μουσουλίνι.
Θα ήταν για γέλια οι γελοιότητες του Μπέπε Γκρίλο αν δεν ήταν ο αρχηγός του μεγαλύτερου κόμματος της Ιταλίας , σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις και αν δεν ήταν τόσο πολύ πιθανό να κυβερνήσει την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης .
Και φυσικά αν δεν ήταν ο άνθρωπος που διασπείρει μέσω των κοινωνικών δικτύων ψέματα. Πρόσφατα δημοσίευσε στο μπλόγκ του μια φωτογραφία από ένα πλήθος που περίμενε να ακούσει τον Πάπα, λέγοντας ότι επρόκειτο για αντικυβερνητική διαδήλωση ενώ ιστοσελίδες και λογαριασμοί συνεργατών του δεν διστάζουν να διασπείρουν ψευδείς ειδήσεις .
Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων και ο ίδιος ο Μπέπε Γκρίλο έκανε στροφή και στο θέμα της Ρωσίας. Από ένθερμος πολέμιος του Βλαντιμίρ Πούτιν όταν δολοφονήθηκε η δημοσιογράφος Αννα Πολιτκοφσκαγια τώρα έχει γίνει ένθερμος υποστηρικτής του ρώσου προέδρου , μπαίνοντας στο κλαμπ των δυτικών πολιτικών που υποστηρίζουν τον ισχυρό άντρα της Ρωσίας.
Διπλωμάτες σε Ρώμη και Βρυξέλλες ανησυχούν και φοβούνται πως αν στις επόμενες εκλογές ο Γκρίλο βγεί νικητής τότε η ζωή στην Ιταλία θα γυρίσει χρόνια πίσω.
Υπάρχουν όμως παγκοσμίως πολλοί νοσταλγοί του εθνικισμού.
Πούτιν , Ερντογάν , Σι και φυσικά Τραμπ είναι οι ηγέτες που θέλουν με κάθε τρόπο να αναβιώσουν τον εθνικισμό.
Ο Πούτιν λέει ότι θέλει να κάνει ξανά τη Ρωσία μεγάλη , ο κινέζος πρόεδρος Σι Γινπινγκ μιλάει για την αναγέννηση της Κίνας και του κινεζικού λαού , ο Ερντογάν εμπνέεται από το μεγαλείο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας . Και ο Τράμπ αντιγράφοντας των αγαπημένο του ρώσο πρόεδρο λέει πως θέλει να κάνει και πάλι την Αμερική μεγάλη.
Και όπως επισημαίνει ο Γκιντεόν Ράχμαν τόσο στη Ρωσία όσο και στην Κίνα αλλά και στην Τουρκία η προσπάθεια ολικής επαναφοράς του εθνικού μεγαλείου συνοδεύεται από την κρατική προπαγάνδα για εξωτερικούς και εσωτερικούς εχθρούς που πρέπει να εξολοθρευτούν.
Τα πράγματα είναι πιο δύσκολα βέβαια για τον κ. Τραμπ γιατί οι ισχυροί θεσμοί και η ελευθερία του λόγου και του τύπου στις Ηνωμένες Πολιτείες θα του κάνουν τη ζωή δύσκολη και δεν θα μπορέσει εύκολα να φιμώσει την αντιπολίτευση . Κάνει όμως άλλα πράγματα όπως είναι η συμφωνία με την αυτοκινητοβιομηχανία Φορντ που προβλέπει να μην μεταφέρει το εργοστάσιο της στο Μεξικό αλλά να επενδύσει 700 εκατομμύρια στο Μίσιγκαν δημιουργώντας 700 νέες αμερικανικές θέσεις εργασίας .
Η πεποίθηση όμως ότι οι δημοκρατίες έχουν ανοσία και δεν μπορούν να επηρεαστούν από τη νοσταλγία για τον εθνικισμό είναι εντελώς λανθασμένη . Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στην Ιαπωνία , στην Ινδία , την Ουγγαρία και τη Βρετανία για να το διαπιστώσουμε αυτό.
Ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας έχει ξεκινήσει μια καμπάνια αναβίωσης του εθνικισμού και ο ινδός ομόλογος του ηγείται ενός ινδουιστικού κινήματος που προσπαθεί ταυτόχρονα να εκσυγχρονίσει την Ινδία και να επαναφέρει την περηφάνια για το ένδοξο παρελθόν των Ινδών. Και ο ακροδεξιός εθνικιστής Ορμπαν αναπολεί τα εδάφη που έχασε η Ουγγαρία μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.
Και έχουμε και το Μπρέξιτ που οφείλεται σε ένα μεγάλο μέρος και στη νοσταλγία για την χαμένη λάμψη της βρετανικής αυτοκρατορίας .
Ο Γκιντεόν Ράχμαν επισημαίνει πως αν και οι περισσότερες δυτικές δημοκρατίες δεν έχουν κολλήσει ακόμα το μικρόβιο του εθνικισμού , αυτό δεν πρέπει να μας καθησυχάζει γιατί η Γαλλία ήδη κινείται σε τεντωμένο σχοινί όπως και η Ολλανδία .
Και σε πολλές ακόμα χώρες οι ηγέτες μιλούν για αναβίωση του ένδοξου παρελθόντος και όχι για το χτίσιμο μιας γέφυρας προς το μέλλον όπως συνήθιζε να λέει ο Μπιλ Κλίντον.
Εκτός όμως από την παγκοσμιοποίηση και την οικονομική κρίση του 2008 τι άλλο έφταιξε και φτάσαμε ως εδώ;
Ο Ράχμαν εκτιμά ότι μεγάλο ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι η οικονομική και πολιτική δύναμη μετατοπίστηκε από τη Δύση στην Ασία. Η αίσθηση ότι Ευρωπαίοι και Αμερικανοί χάνουν τα πρωτεία έδωσε τη δυνατότητα στον Τραμπ να υποσχεθεί ότι εκείνος μπορεί να κάνει ξανά την Αμερική μεγάλη. Και την ίδια στιγμή δυνάμεις όπως η Ινδία και η Κίνα που άρχισαν να αναπτύσσονται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς ένιωσαν ότι μπορεί να ξαναγίνουν σπουδαίες μετά την πτώση του δυτικού ιμπεριαλισμού.
Η πιθανότητα σύγκρουσης των διάφορων εθνικισμών μεταξύ τους είναι πιθανή . Αναλυτές ήδη μιλούν για σύγκρουση Κίνας – ΗΠΑ μόλις αναλάβει ο Τραμπ τα ηνία.
Συνήθως δε οι εθνικιστές μιλούν για τα λάθη μόνο των ξένων και δεν κάνουν καμία αναφορά στα δικά τους . Ποιος θα μιλήσει στη Ρωσία για τα εγκλήματα του Στάλιν ή στην Κίνα για το τι έκανε ο Μάο;
Την τελευταία φορά που αναβιώσαν τα εθνικιστικά κινήματα ήταν το 1930 όταν ο Μουσουλίνι μιλούσε για την παντοδυναμία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ο Χίτλερ για τους Τεύτονες ιππότες στην μεσαιωνική Ευρώπη.
Η ιστορία πράγματι μπορεί να λειτουργήσει ως έμπνευση αλλά και ως προειδοποίηση .