Μια από τις πολλές και σημαντικές παρακαταθήκες που άφησε στη χώρα η διακυβέρνηση του Κώστα Σημίτη είναι και η ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων. Η προοπτική αυτή αποτυπώθηκε επίσημα στο «Θεματολόγιο (Agenda) της Θεσσαλονίκης» η οποία υιοθετήθηκε κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Προεδρίας της ΕΕ, το 2003. Η προοπτική ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε. αποτελεί έκτοτε στρατηγική επιλογή της Ελλάδας η οποία δεν αμφισβητήθηκε από τις κυβερνήσεις που ακολούθησαν. Αντίθετα υπηρετήθηκε, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, με διμερείς συμφωνίες προσανατολισμένες στη διευθέτηση των διαφορών με στόχο την ένταξη των δυτικών Βαλκανίων στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα, στον ουρανό των σχέσεων της χώρας μας με τους βόρειους γείτονές της έχουν αρχίσει να συσσωρεύονται γκρίζα σύννεφα. Η δυσοίωνη αρχή έγινε με την υπαναχώρηση της Αλβανίας από τη συμφωνία οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών του 2009, ο καθορισμός των οποίων παραπέμφθηκε τελικά στο δικαστήριο της Χάγης. Η πρόσφατη καταδίκη και φυλάκιση του εκλεγμένου δημάρχου Χειμάρρας Φρέντι Μπελέρη έχει επιβαρύνει το κλίμα ανάμεσα στις δύο χώρες το οποίο οξύνθηκε στη συνέχεια ακόμα περισσότερο από προβληματικές κινήσεις των δύο πρωθυπουργών όπως η ένταξη του Μπελέρη στο ευρωψηφοδέλτιο της ΝΔ και η αλβανική φιέστα που οργανώθηκε από τον Έντι Ράμα στην Αθήνα.
Η νίκη των εθνικιστών στη Βόρεια Μακεδονία είχε ως αποτέλεσμα η νέα ηγεσία της χώρας να αρνηθεί να αποδεχθεί τη νέα, σύμφωνα με το Σύνταγμα, ονομασία. Ήταν μια λίγο-πολύ αναμενόμενη αρνητική εξέλιξη με βάση την πάγια θέση του VMRO αλλά και την αδυναμία της ελληνικής κυβέρνησης να προχωρήσει περισσότερο από μια τυπική αποδοχή της συμφωνίας, στη βάση της αρχής περί «συνέχειας του κράτους». Το αδιέξοδο μοιάζει αναπόφευκτο αφού η συνέχιση της αδιαλλαξίας σχετικά με την ονομασία - παρά τις διεθνείς πιέσεις - θα ενεργοποιήσει αυτομάτως το ελληνικό βέτο στην ευρωπαϊκή προοπτική,της γείτονος χώρας. Ταυτόχρονα η επιμονή στην πιστή εφαρμογή της συμφωνίας των Πρεσπών είναι μονόδρομος για την ελληνική πλευρά.
Ο Τούρκος Πρόεδρος συνεχίζει να χρησιμοποιεί, με τη γνωστή ρητορική του διγλωσσία, την τακτική του καρότου και του μαστίγιου στις σχέσεις με τη χώρα μας. Τα «ήρεμα νερά» της τελευταίας περιόδου δεν τον αποτρέπουν από το να εκφράζει ανοιχτά τα επεκτατικά του οράματα. Για τον λόγο αυτό δεν δικαιολογούνται αυταπάτες ως προς τα όρια του διαλόγου ο οποίος ωστόσο, πρέπει να συνεχιστεί παρά τις περί του αντιθέτου παροτρύνσεις δυνάμεων εντός και εκτός της Νέας Δημοκρατίας. Είναι ανάγκη να παραμένουν ανοιχτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας και να αποδεικνύεται η προσήλωση της Ελλάδας στις αρχές του Διεθνούς Δικαίου. Έτσι μόνο θα παραμένει, έστω και μισάνοιχτο, το παράθυρο της Χάγης για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών.
Ας μην υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η «γαλάζια πατρίδα» του Ερντογάν συμπεριλαμβάνει και τις βαλκανικές του φιλοδοξίες στην περίπτωση που κάποιες χώρες θα «κουραστούν» να περιμένουν έξω από την πόρτα της Ευρώπης. Άλλωστε είναι γνωστό ότι οι σχέσεις της Τουρκίας τόσο με την Αλβανία όσο και με την Βόρεια Μακεδονία αναβαθμίζονται συνεχώς. Είναι ένας παράγοντας που ίσως συμβάλλει στη σκλήρυνση της στάσης των ηγεσιών των δύο χωρών και πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπ’ όψιν από την πολιτική ηγεσία της χώρας μας. Η επιμονή στην εκπλήρωση των προϋποθέσεων για την ένταξη των δυτικών Βαλκανίων δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως άλλοθι για τη ματαίωσή της.
Οι ευρωεκλογές του Ιουνίου θα είναι ίσως οι πιο κρίσιμες αυτού του αιώνα. Η άνοδος των ακροδεξιών, εθνικιστικών και λαϊκιστικών δυνάμεων σε πολλές χώρες-μέλη της ΕΕ απειλούν να διαταράξουν τον φιλοευρωπαϊκό συσχετισμό στην Ευρωβουλή, υπέρ των ευρωσκεπτικιστών. Ο κίνδυνος αυτός αγγίζει και τη χώρα μας. Σε μια περίοδο που μαίνονται στην περιοχή μας δύο πόλεμοι χωρίς ημερομηνία λήξης, έχει μεγάλη σημασία να αναδειχθούν ισχυρές από την κάλπη εκείνες οι δυνάμεις οι οποίες δεν ψάχνουν αφορμή για να συγκρουστούν αλλά ευκαιρίες για να οικοδομήσουν σχέσεις εμπιστοσύνης και καλής γειτονίας, προς όφελος της ασφάλειας και της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών.
Το άρθρο δημοσιεύεται στην Καθημερινή της Κυριακής 26/05/2024
Πηγή: www.kathimerini.gr