“Η Ευρώπη χωρίς την Ελλάδα δεν θα ήταν Ευρώπη”. Έτσι συνόψισε τη σημασία της ένταξης της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο τότε πρόεδρος της Γαλλίας Βαλερύ Ζισκάρ Ντ Εσταίν στην ομιλία του στην τελετή υπογραφής της Πράξης Προσχώρησης της χώρας στο Ζάπειο Μέγαρο στις 29 Μαΐου 1979. Και ο Κ. Καραμανλής, ο Έλληνας αρχιτέκτονας της ένταξης, έσκασε ένα πλατύ χαμόγελο (ο γράφων ήταν παρών στην τελετή στο αίθριο του Ζαππείου). Λίγα χρόνια νωρίτερα, τον Ιούλιο 1974 είχε άλλωστε γυρίσει στην Αθήνα με το προσωπικό αεροπλάνο του Γάλλου προέδρου για να αναλάβει τα ηνία της χώρας μετά τη λαίλαπα της στρατιωτικής δικτατορίας.
Ο θάνατος του Ζισκάρ Ντ Εσταίν σε ηλικία 94 ετών την περασμένη Τετάρτη από περιπλοκές από τον covid-19 από τον οποίο είχε προσβληθεί, σημαίνει την απώλεια του τελευταίου ίσως πράγματι Μεγάλου της Ευρωπαϊκής ενοποίησης με βαθειά αίσθηση της ιστορίας αλλά και της ιστορικότητας της Ευρώπης. Σημαίνει επίσης και την απώλεια ενός γνήσιου φίλου της Ελλάδας που χωρίς τον αποφασιστικό του ρόλο η Ελλάδα ίσως να μην είχε ενταχθεί (1.1.1981) στην Ευρωπαϊκή Ένωση (τότε ΕΟΚ), μόλις πέντε χρόνια μετά την υποβολή της αίτησης ένταξης (1975) από τον Κ. Καραμανλή. Ο Βαλερύ Ζισκάρ Ντ Εσταίν υπήρξε αυτός που έπεισε τον Χ. Σμιτ, καγκελάριο της Γερμανίας, να άρει τις ισχυρές επιφυλάξεις του και να στηρίξει την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων το 1976.
Ο Βαλερύ Ζισκάρ Ντ Εσταίν υπήρξε ένας από τους Ευρωπαίους ηγέτες που έζησαν προσωπικά το δράμα του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου έχοντας συμμετάσχει στη Γαλλική αντίσταση. Η τραγική εμπειρία και μνήμη του καταστροφικού αυτού πολέμου τροφοδοτούσε τη σκέψη του αλλά και την καρδιά του για την Ευρώπη. Για τη βαθύτερη ενοποίηση της Ευρώπης προκειμένου να μην επαναληφθούν οι τραγωδίες του παρελθόντος. Για τον Ντ Εσταίν όπως και άλλους Μεγάλους της εποχής η Ευρωπαϊκή ενοποίηση δεν ήταν απλώς ένα project. Ήταν πρωτίστως ένα βαθύ συναίσθημα.
Εκλέχτηκε πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας το 1974 σε ηλικία 48 ετών και ήταν τότε ο νεώτερος στην ιστορία (μέχρι την εκλογή του Ε.Μακρόν σε ηλικία 39 ετών το 2017). Και έθεσε δύο κύριους στρατηγικιούς στόχους για εκπλήρωση: (α) τον εκσυγχρονισμό προς μια φιλελεύθερη κατεύθυνση της Γαλλίας και (β) τη βαθύτερη Ευρωπαϊκή ενοποίηση. Έτσι στην επταετή του θητεία εργάστηκε για τη νοιοποίηση των αμβλώσεων και αντισυλληπτικών, άνοιξε το Ελυζέ στο μέσο πολίτη (κάθε Χριστούγεννα είχε μπρέκφαστ με τους καθαριστές του Μεγάρου), κ.α. Ωστόσο το μεγαλύτερο πάθος του ήταν η Ευρώπη. Έτσι, σε συνεργασία με τον καγκελάριο Χ. Σμιτ προχώρησαν το 1979 στη σύσταση του Ευρωπαϊκού Συναλλαγματικού Μηχανισμού (European Exchange Rate Mechanism – ERM) που αποτέλεσε το πρόπλασμα της οικονομικής και νομισματικής ένωσης (ΟΝΕ) και του ενιαίου νομίσματος, Ευρώ. Προώθησε επίσης την ιδέα της άμεσης ανάδειξης των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με τις πρώτες ευρωεκλογές να διεξάγονται το 1979. Υπήρξε επίσης ο “πατέρας” του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που άρχισε να λειτουργεί το 1975 (όπως και του G – 7). Το 1981 όμως ηττήθηκε στις εκλογές από έναν άλλο μεγάλο της Γαλλικής πολιτικής σκηνής, τον Φρανσουά Μιττεράν.
Γνώρισα και συνεργάστηκα στενά με τον Βαλερύ Ζισκάρ Ντ Εσταίν στην περίοδο 2002-2003 όταν ήταν Πρόεδρος και εγώ αν. μέλος της Συνέλευσης για την επεξεργασία του Ευρωπαϊκού Συντάγματος. Τον Ιούνιο του 2003, στις παραμονές του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που πραγματοποιήθηκε στη Χαλκιδική συνόδευσα τον τότε πρωθυπουργό Κ. Σημίτη στην επίσκεψή του στον Βαλερύ Ζισκάρ Ντ? Εσταίν στο σπίτι του στο Παρίσι. Αφού ολοκληρώθηκε το τυπικό μέρος τη συζήτησης γύρω από το σχέδιο του Ευρωπαϊκού Συντάγματος που ο Ζισκάρ Ντ? Εσταίν θα παρουσίαζε επισήμως στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, επωφελήθηκα να του θέσω ορισμένα ερωτήματα πάνω στο γιατί είχε τόσο ένθερμα υποστηρίξει την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η αντίδραση του Ζισκάρ Ντ? Εσταίν υπήρξε ιδιαίτερα αποκαλυπτική αλλά και εξόχως ενδιαφέρουσα για τον τρόπο που η τότε Ευρωπαϊκή ηγεσία έβλεπε την Ελλάδα. Αφού αναφέρθηκε στους στενούς δεσμούς φιλίας με τον αείμνηστο Κ. Καραμανλή και το ρόλο που έπαιξαν οι φιλικοί αυτοί δεσμοί για το θέμα, τόνισε ότι υποστήριξε την Ελληνική ένταξη καθώς θεωρούσε ότι «είχε ένα γραμμάτιο να πληρώσει στον Πλάτωνα», ότι θεωρούσε ότι η Ευρώπη χωρίς τη χώρα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη στους κόλπους της δε ν θα μπορούσε να θεωρηθεί ολοκληρωμένη. «Αλλά αγαπητέ μου», υπογράμμισε με έμφαση, «νόμιζα κάπως αφελώς και ίσως με μια κάπως ρομαντική διάθεση ότι με την ένταξη της Ελλάδας θα έμπαιναν στο Συμβούλιο της Ένωσης ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, ο Περικλής και οι άλλοι σοφοί Έλληνες ή εν πάση περιπτώσει μια κάποια παραλλαγή αυτών. Αλλά δυστυχώς αντί του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη βρεθήκαμε τις περισσότερες φορές μπροστά σε εντελώς πρωτόγνωρες καταστάσεις. Άνθρωποι που δεν είχαν ούτε τη σοφία ούτε τον ορθολογισμό της ελληνικής σκέψης και, το κυριότερο, δεν ήθελαν να καταλάβουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η Ευρώπη». «Χαίρομαι», κατέληξε, «που με τον Κ. Σημίτη επιστρέφει ο ελληνικός ορθολογισμός.Ο Κώστας είναι ένας μεγάλος Ευρωπαίος ».
Ήταν τότε οι πολύ καλές ημέρες της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση που δυστυχώς δεν διήρκεσαν για πολύ όχι γιατί «δεν εμφανίσθηκαν στο Συμβούλιο ο σύγχρονος Πλάτωνας και Αριστοτέλης». Αυτό εκ των πραγμάτων ήταν αφελής ρομαντισμός. Αλλά κυρίως γιατί στο μεγαλύτερο μέρος τους οι ηγεσίες της χώρας «δεν θέλησαν να καταλάβουν τον τρόπο λειτουργίας της Ευρώπης. Βέβαια υπάρχουν και άλλοι Ευρωπαίοι που δεν κατανοούν το πώς λειτουργεί το σύστημα, αλλά αυτοί δεν έχουν πίσω τους ούτε Πλάτωνα ούτε Αριστοτέλη...
Πηγή: www.tanea.gr