Πολλά έχουν γραφεί για την κίνηση των πέντε δημάρχων της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας, του Βόλου και των Ιωαννίνων υπέρ της διαμόρφωσης ενός ενιαίου κεντροαριστερού πόλου. Θα μπορούσε κανείς να προσθέσει εδώ και άλλους δημάρχους με παρόμοιες αντιλήψεις και έργο, όπως, ενδεικτικά, αναφέρω τον δήμαρχο Ελευσίνας Γιώργο Τσουκαλά. Αυτή η κίνηση δεν πρέπει να χαθεί στους διαδρόμους προεκλογικών χειρισμών, αλλά να μετατραπεί σε εργαστήρι για τη δημιουργία ενός σοσιαλδημοκρατικού πόλου, που δεν θα είναι ένας συνασπισμός παραγόντων εκτός κοινωνίας. Αν, παλαιότερα, τα συνδικάτα ήσαν ο πυλώνας για τη συγκρότηση της Σοσιαλδημοκρατίας, σήμερα ο πυλώνας, ειδικά στην Ελλάδα, είναι η δράση στις τοπικές κοινωνίες.
Δεν γνωρίζω λεπτομερώς το έργο όλων των παραπάνω δημάρχων. Γνωρίζω όμως καλά ότι όλοι τους έχουν προτεραιότητα την άσκηση κοινωνικής πολιτικής αντί ελεημοσύνης (στις οποίες ο χρυσαυγιτισμός είναι μανούλα). Και είμαι σίγουρα σε θέση να αναφερθώ ιδιαίτερα στη δουλειά του δημάρχου Αθηναίων Γιώργου Καμίνη – που αποτελεί πρόταση μετάβασης από την κοινωνία της ελεημοσύνης στην κοινωνία της αλληλεγγύης.
Η Αυτοδιοίκηση καλείται σήμερα να ασκήσει μια πολύ πιο σημαντική λειτουργία, από αυτή της διοικητικής μονάδας σε τοπικό επίπεδο. Οφείλει να μετατραπεί σε σημείο στήριξης μιας καταρρέουσας σε καθημερινή βάση κοινωνίας. Ο δήμαρχος Αθηναίων αποτελεί ζωντανό παράδειγμα μιας αντίληψης η οποία διακρίνει στην Αυτοδιοίκηση έναν θεσμό κοινωνικής αλληλεγγύης. Προξενεί απορία ότι ακριβώς αυτή η πλευρά του έργου του όχι μόνο δεν έχει τύχει ιδιαίτερης προβολής, αλλά και δεν έχει χρησιμοποιηθεί ως υπόδειγμα στις προτάσεις που κατατίθενται στο όνομα της Κεντροαριστεράς για το τι σημαίνει μη κρατική κοινωνική πολιτική.
Ο Κόμβος Αλληλοβοήθειας των Πολιτών, που στον έναν χρόνο λειτουργίας του έχει στηρίξει 13.500 ανθρώπους (από αυτούς οι 3.000 παιδιά), το πρόγραμμα Βοήθεια στην Οικογένεια που εστιάζει στην υλική και ψυχολογική στήριξη νεόπτωχων οικογενειών, το Κοινωνικό Παντοπωλείο, αλλά και το πρόγραμμα καταγραφής και βοήθειας προς τους ανέργους «Από τον δρόμο στην επανένταξη» είναι λίγα από τα παραδείγματα της κοινωνίας της αλληλεγγύης που προωθεί σήμερα ο Δήμος Αθηναίων.
Είναι προφανές, βεβαίως, ότι στο πλαίσιο της επιβληθείσας στη χώρα εξωπραγματικής δημοσιονομικής πειθαρχίας και διαρκούς λιτότητας, καμία σοβαρή κοινωνική πολιτική δεν μπορεί να σχεδιαστεί και να εφαρμοστεί από το κράτος. Σ? αυτήν την περίπτωση τέτοιες δημοτικές πρωτοβουλίες δεν ανακουφίζουν απλώς, είναι η πρόταση για άμεση κάλυψη των κοινωνικά ασθενέστερων.
Είναι αυτονόητο ότι τέτοιες προσπάθειες δεν μπορούν από μόνες τους να υποκαταστήσουν την ανάγκη ύπαρξης και λειτουργίας κράτους παροχής κοινωνικών υπηρεσιών. Δείχνουν όμως τον δρόμο προς μια σημαντική πλευρά του μελλοντικού σοσιαλδημοκρατικού μοντέλου. Αυτό θα είναι ένα μοντέλο στο οποίο το κοινωνικό κράτος θα συμβάλλει στη μείωση των ανισοτήτων, ενώ η Τοπική Αυτοδιοίκηση ως φορέας κοινωνικής αλληλεγγύης θα προωθεί μιαν άλλη αντίληψη για τη σχέση τοπικής κοινωνίας και αγοράς.
Ας επιστρέψουμε όμως στον ρόλο του δημάρχου Αθηναίων. Αν τα μείζονα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία είναι αφενός η κατάρρευση κάθε κοινωνικού ιστού, αφετέρου η άνοδος του ναζιστικού κινδύνου, αν δεχτούμε ότι η αγενής και φασιστική κοινωνία απειλεί την ευγενή και δημοκρατική κοινωνία, τα αριστερά κόμματα του συνταγματικού τόξου θα έπρεπε να είχαν ήδη συσπειρωθεί γύρω από τον σημερινό δήμαρχο Αθηναίων. Γιατί αυτός είναι το πρότυπο του αγώνα της ανοικτής κοινωνίας κατά της κοινωνίας του μίσους. Την ίδια στιγμή, η ΝΔ οφείλει να καταθέσει μια επίσης δημοκρατική και φιλελεύθερων αρχών υποψηφιότητα. Δύο προτάσεις που θα αποτελούν την απάντηση του συνταγματικού τόξου σε όποιες ναζιστικές υποψηφιότητες.
Ο τρόπος με τον οποίο ο Γιώργος Καμίνης αντιμετώπισε τη Χρυσή Αυγή χρησιμοποιώντας τον νόμο κατά της βίας δείχνει τον δρόμο προς την ευρύτερη αντιμετώπιση του φαινομένου. Οι εξελίξεις με τις συλλήψεις των χρυσαυγιτών το επιβεβαιώνουν. Σ? αυτήν τη συγκυρία, το συνταγματικό τόξο θα ήταν λογικό να στηρίξει ανθρώπους οι οποίοι με παρρησία στέκονται απέναντι στους υμνητές του Χίτλερ.
Ο Γιώργος Σιακαντάρης είναι κοινωνιολόγος – συγγραφέας