Διαδικασίες αξιολόγησης στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση εξήγγειλε επιτέλους το Υπουργείο Παιδείας. Ήταν καιρός. Ελπίζουμε να προχωρήσουν και να οδηγήσουν σε αποτελέσματα.

.

Η κατάσταση, κυρίως στη Μέση εκπαίδευση, δεν ανταποκρίνεται στις μελλοντικές ανάγκες της χώρας. Έχουμε γράψει επανειλημμένα για τις ασθένειες του δημόσιου σχολείου, έχουμε κάνει προτάσεις. Η επιμόρφωση και η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, είναι διαδικασίες που θα έπρεπε να είναι ενταγμένες μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία, με στόχο τη συνεχή βελτίωση του εκπαιδευτικού αποτελέσματος. Προφανώς και η αξιολόγηση δεν είναι δυνατό να έχει χαρακτήρα τιμωρίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι εκπαιδευτικοί κάνουν καλά τη δουλειά τους. Ότι κάποιοι δεν πρέπει να βρεθούν άμεσα προ των ευθυνών τους. Αυτό όμως που μας ενδιαφέρει πρωτίστως είναι να αλλάξουν οι όροι λειτουργίας του δημόσιου σχολείου, να θεσμοποιηθούν μηχανισμοί συνεργασίας και αξιολόγησης μεταξύ των εκπαιδευτικών, να απογραφεί και να αυτοαξιολογηθεί η κάθε σχολική μονάδα. Με αυτόν τον τρόπο, ακόμα και οι συνάδελφοι που αδυνατούν ή αδιαφορούν, θα αναγκαστούν να ενταχθούν στο σύνολο, να δουλέψουν και να βελτιωθούν, αφού θα υπόκεινται σε συνεχή έλεγχο.

.

Στη συνέχεια, θα πρέπει να καταρτιστεί ένα αξιόπιστο θεσμικό πλαίσιο και να προχωρήσει και η εξωτερική αξιολόγηση από μια ανεξάρτητη αρχή, κάτι σαν την ΑΔΙΠ που υπάρχει στην ανώτατη εκπαίδευση. Έχουμε προτάσεις και θα τις καταθέσουμε εν καιρώ.

.

Να μην ξεχνάμε όμως ότι οι εκπαιδευτικοί αποτελούν τη βάση της πυραμίδας. Δουλεύουν κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, με ένα δεδομένο αναλυτικό πρόγραμμα και διδάσκουν κάποια συγκεκριμένα σχολικά βιβλία. Αυτά, ποιος θα τα αξιολογήσει και πότε; Ο κ. Αρβανιτόπουλος, σε πρόσφατη συνέντευξή του στην Καθημερινή της Κυριακής, υπονόησε ότι θα αξιολογηθούν όλα. Ελπίζουμε ότι κάτι τέτοιο θα γίνει με τη σοβαρότητα που του αρμόζει.

.

Ένα παράδειγμα, λίγο ειδικό, αλλά χαρακτηριστικό. Μια επιτροπή ειδημόνων (φαντάζομαι) αποφάσισε μετά από 30 χρόνια να ανακατανείμει την ύλη της Φυσικής γενικής Παιδείας της Α΄ και Β΄ Λυκείου. Δεν υπήρχε κανένας πραγματικός λόγος. Συμμάζεμα ήθελε. Η επιτροπή έδρασε την προηγούμενη χρονιά επί κυβέρνησης ΠαΣόκ ή Παπαδήμου, δεν το γνωρίζω. Τι έκανε; Ανακάτεψε τη μηχανική με τον ηλεκτρομαγνητισμό και τα μοίρασε και στις δύο τάξεις με έναν τρόπο ώστε να είναι αδύνατο να διδάξεις με στοιχειώδη σοβαρότητα τα αντικείμενα αυτά. Με λίγα λόγια, κατέστρεψε τη Φυσική του Λυκείου. Μια παγκόσμια πρωτοτυπία. Σε έναν κόσμο που όλα θα κινούνται από μπαταρίες και γεννήτριες, ο έλληνας απόφοιτος του Λυκείου θα αγνοεί τι κάνει μια μπαταρία μέσα σε ένα ηλεκτρικό κύκλωμα. Η επιτροπή αυτή περιμένει να αμειφθεί για το έργο της. Αυτούς ή αυτές, ποιος τους αξιολογεί;

.

.

Τι θέλω να πω: Η αξιολόγηση πρέπει να περιλαμβάνει τα πάντα και όχι μόνο τους εκπαιδευτικούς. Θα έλεγα ότι πρέπει να γίνει παράλληλα, σε κάθε επίπεδο. Οι μάχιμοι εκπαιδευτικοί πρέπει να λογοδοτούν, αλλά και να έχουν λόγο για όσα συμβαίνουν πιο ψηλά από αυτούς. Προσοχή, οι εκπαιδευτικοί και όχι οι συνδικαλιστές τους. Η αξιολόγηση είναι απαραίτητη για:

.

1. να έχουμε μια καθαρή και επίκαιρη εικόνα της κατάστασης του σχολείου μας,

.

2. να συζητάμε οργανωμένα και σε όλα τα επίπεδα πάνω στην εικόνα αυτή, και,

.

3. να επεξεργαζόμαστε και να εφαρμόζουμε αλλαγές, με στόχο τη συνεχή βελτίωση.

.

.

Συνεπώς:

.

-Να αξιολογήσουμε το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της κάθε βαθμίδας. Τις υποχρεώσεις των μαθητών, τα όρια και τη δικαιολόγηση των απουσιών, τον τρόπο εξέτασης και βαθμολόγησης.

.

-Να αξιολογήσουμε τα αναλυτικά προγράμματα, που συνήθως δεν εκτελούνται γιατί είναι υπερβολικά μεγάλα, καθώς και τα αντικείμενα που διδάσκονται.

.

-Να αξιολογήσουμε τα σχολικά βιβλία, πολλά εκ των οποίων είναι είτε παρωχημένα, είτε ανεπαρκή, είτε πολύ εκτεταμένα.

.

-Να αξιολογήσουμε την υλικοτεχνική υποδομή, που σε πολλές περιπτώσεις γίνεται εμπόδιο για μια σύγχρονη διδασκαλία.

.

-Να αξιολογήσουμε τους τρόπους διδασκαλίας, ειδικά σε μια εποχή που η χρήση των πολυμέσων αλλάζει κατά πολύ το διδακτικό παιχνίδι μέσα στην τάξη.

.

-Να αξιολογήσουμε τα διάφορα προγράμματα, πολιτιστικά, περιβαλλοντικά κ.λπ. και να εξετάσουμε γιατί πολλά από αυτά εκφυλίστηκαν.

.

-Να αξιολογήσουμε τα προγράμματα μη τυπικής εκπαίδευσης, (ΚΕΚ, ΙΕΚ κ.λπ.).

.

-Να αξιολογήσουμε τα προγράμματα επιμόρφωσης, στο βωμό των οποίων σπαταλήθηκαν στο παρελθόν χιλιάδες ευρώ, με μόνο αρνητικά αποτελέσματα.

.

-Να αξιολογήσουμε τους σχολικούς συμβούλους και να δούμε μήπως ο θεσμός είναι πλέον ένα τούνελ προς μια άτυπη αργομισθία.

.

-Να αξιολογήσουμε τους διευθυντές των σχολικών μονάδων και κυρίως τον αμφιλεγόμενο τρόπο με τον οποίο αυτοί επιλέγονται.

.

-Να αξιολογήσουμε την περίφημη οργανικότητα και τα κριτήρια με τα οποία τοποθετούνται οι εκπαιδευτικοί στα διάφορα σχολεία.

.

-Να αξιολογήσουμε όλο το σύστημα διοίκησης της εκπαίδευσης.

.

.

Δεν θα λύσουμε κανένα πρόβλημα αν μείνουμε μόνο στους εκπαιδευτικούς. Η Παιδεία κάθε χώρας διαπερνάται σε κάθε εποχή από ένα κοινό πολιτικο-ιδεολογικό νήμα, το οποίο, στη δική μας περίπτωση, έχει κοπεί σε πολλά σημεία και έχει συγκολληθεί πρόχειρα και με πατέντες. Στην ουσία, δεν υπάρχει νήμα, η παιδεία μας κινείται στα τυφλά. Το σχολείο μας λειτουργεί με τα μοντέλα του 1960 και δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες της σύγχρονης Ελλάδας.

.

.

Θα πρέπει να απαντήσουμε πρώτα στα βασικά ερωτήματα:

.

Ποια είναι τα διεθνή και ευρωπαϊκά δεδομένα; Θέλουμε κάθε χρόνο 80.000 νέους επιστήμονες; Υπάρχει σχέδιο για τεχνολογική ανάπτυξη της χώρας και σε ποιο επίπεδο; Μπορούμε να συντηρούμε 42 ΑΕΙ και ΤΕΙ, τα επόμενα 20 χρόνια, με δεδομένη την οικονομική κατάσταση της χώρας;

.

Μετά, πρέπει να απαντήσουμε στα ερωτήματα, τι θέλουμε να κάνει η κάθε βαθμίδα εκπαίδευσης; Τι ζητάμε από το Γυμνάσιο, από το Γενικό ή από το Τεχνολογικό Λύκειο; Πώς πρέπει να συνδέονται οι τυπικές και οι άτυπες μορφές εκπαίδευσης; Και μετά να δούμε πώς αναβαθμίζουμε την εκπαίδευση που παρέχεται στις διάφορες βαθμίδες, με ποιο τρόπο αξιολογούμε τους μαθητές, πώς γίνεται η επιλογή για την Ανώτατη εκπαίδευση… κ.λπ.

.

Οι νόμοι για τους δύο τύπους Λυκείων, που ετοιμάζονται να έρθουν και πάλι στην επικαιρότητα, φτιάχτηκαν από την προηγούμενη κυβέρνηση χωρίς να απαντηθούν τα προηγούμενα ερωτήματα. Έχουν θετικά στοιχεία, αλλά σύντομα θα οδηγήσουν την εκπαίδευση στα ίδια αδιέξοδα. Σήμερα έχουμε μια τελείως κατεστραμμένη δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση, πράγμα που μάλλον αγνοούν οι υπεύθυνοι. Αν φανταζόμαστε ότι η Ελλάδα πρέπει να αναβαθμίσει και να εκσυγχρονίσει τη γεωργία, το μεταποιητικό κλάδο, τον τομέα της πράσινης τεχνολογίας ή τις παροχές υπηρεσιών (π.χ. τουρισμός, υγεία, διοίκηση), η παρούσα επαγγελματική εκπαίδευση είναι αδύνατο να υποστηρίξει μια τέτοια προσπάθεια. Ο νέος νόμος για το Τεχνολογικό Λύκειο, πέρα από τις καλές προθέσεις του, δεν επαρκεί. Για παράδειγμα, σύμφωνα με το σχέδιο νόμου καταργούνται στο Τεχνολογικό Λύκειο τα μαθήματα των Φυσικών επιστημών. Είναι αστείο, αλλά είναι ελληνικό. Και αυτό, για να ενισχυθούν τα μαθήματα ειδικότητας και να ικανοποιηθούν οι συντεχνίες των τεχνολόγων.

.

Δεν είναι δυνατόν να νομοθετήσουμε το νέο, χωρίς να έχουμε στα σοβαρά αξιολογήσει το παλιό. Γι’ αυτό προτείνουμε μια καθολική αξιολόγηση και δίνουμε μεγαλύτερη σημασία στο συνολικό εκπαιδευτικό πλαίσιο.  Καταλαβαίνουμε ότι υπάρχει επικοινωνιακή πίεση για τις αξιολογήσεις των εκπαιδευτικών, αλλά αν δράσουμε αποσπασματικά, θα αποτύχουμε και πάλι. Ένας νέος νόμος δεν θα εφαρμοστεί πάνω σε ένα άλλο, διαφορετικό σχολείο, αλλά στο υπάρχον. Η εμπειρία από προηγούμενες μεταρρυθμίσεις έχει δείξει ότι η εφαρμογή αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα, με αποτέλεσμα, οι νόμοι να ακρωτηριάζονται, να φαλκιδεύεται το πνεύμα τους και να καταλήγουμε σε εκτρώματα που είναι βέβαια «λειτουργικά» αλλά όχι ωφέλιμα. Τα βιβλία που φτιάχνει το Παιδαγωγικό, για παράδειγμα, περιέχουν διπλάσια ύλη από αυτή που είναι δυνατό να διδαχθεί σε μια ελληνική σχολική χρονιά. Ή, υπάρχουν μαθητές και μαθήτριες που εισέρχονται στα Χημικά τμήματα των ΑΕΙ, χωρίς να έχουν διδαχθεί Χημεία στη Γ΄ Λυκείου. Δυστυχώς, οι «υπεύθυνοι» είχαν στο παρελθόν στοιχειώδεις ανεπάρκειες.

.

Έχουμε επανειλημμένως ψέξει τις ηγεσίες των εκπαιδευτικών συνδικάτων και το ρόλο τους. Εννοείται ότι θα προσπαθήσουν και πάλι να σταθούν εμπόδιο σε κάθε μεταρρυθμιστική προσπάθεια. Θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν τη γενικότερη και δικαιολογημένη δυσαρέσκεια που υπάρχει στους εκπαιδευτικούς, λόγω των άδικων οριζόντιων μισθολογικών μέτρων. Αυτό όμως που πρέπει να γίνει κατανοητό, είναι ότι η καθολική αξιολόγηση δεν είναι ένα πρόσθετο και επαχθές βάρος στις πλάτες των εργαζομένων, αλλά μέρος της δουλειάς τους, το οποίο απλώς δεν εκτελείτο με ευθύνη της πολιτείας.

.

Ο αρνητισμός των συνδικαλιστών είναι μια αιτία της παθολογίας της εκπαίδευσης, αλλά όχι η μόνη.  Πάνω απ’ όλους και όλα υπάρχει ένα Υπουργείο Παιδείας και ένα Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, που νομοθετούν και έχουν την κύρια ευθύνη για τη σημερινή κατάσταση. Υπάρχει και η «συντεχνία της διοίκησης». Αναγνωρίζουμε στη νέα ηγεσία του Υπουργείου τις καλύτερες των προθέσεων. Αλλά όχι και στους διαδρόμους του Υπουργείου.

.

Είναι απαραίτητο να φτιαχτεί μια επιτροπή, που θα αναλάβει, εν λευκώ, να διαμορφώσει το νέο χάρτη της στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης. Το παράδειγμα της ΔΕΠΣ, που δούλεψε πάνω στα πρότυπα και πειραματικά σχολεία, είναι πολύ καλό. Δεν είναι απαραίτητο η επιτροπή αυτή να αποτελείται από κομματανθρώπους, συνδικαλιστές, ή τους συνήθεις διαδρομιστές. Ας καινοτομήσουμε μια φορά. Υπάρχουν πολλές και πολλοί, απ’ όλους τους χώρους, που ξέρουν τη δουλειά τους, που δεν έχουν πολιτικά δάνεια και θέλουν να βοηθήσουν.

.

Όλα πρέπει να κοιταχτούν από την αρχή, αφού όμως θα έχουμε διαμορφώσει ένα μπούσουλα πολιτικής διαχείρισης της μεταρρύθμισης που θέλουμε να κάνουμε. Όλα πρέπει να γίνουν γρήγορα, αλλά όχι πρόχειρα. Και κυρίως, όχι προσχηματικά.

.

.

*Ο Λεωνίδας Καστανάς είναι εκπαιδευτικός στη ΜΕ και διαχειριστής του blog «μη μαδάς τη μαργαρίτα»