Αυτοδυναμίες, παντοδυναμίες, αδυναμίες

Γιάννης Μεϊμάρογλου 24 Ιουν 2023

Η ιστορία των προεκλογικών διλημμάτων είναι ταυτισμένη με την ιστορία των εκλογικών αναμετρήσεων. Θέτοντας τα διλήμματα-συνθήματά τους τα κόμματα επιχειρούν να καθορίσουν το διακύβευμα της κάλπης παγιδεύοντας παράλληλα το προεκλογικό κλίμα σε ένα πλαίσιο ευνοϊκό για τους στόχους τους. Η παράταξη που θα καταφέρει να θέσει το κυρίαρχο πολιτικό δίλημμα είναι τις περισσότερες φορές και η νικήτρια των εκλογών. Αρκεί να θυμηθούμε το «Καραμανλής ή τανκς» που ανέδειξε τη ΝΔ στην εξουσία των πρώτων μεταπολιτευτικών χρόνων όπως και τα συνθήματα της «Αλλαγής» και στη συνέχεια του «Εκσυγχρονισμού» που οδήγησαν στις διαδοχικές κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ. Στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, το διχαστικό «ή εμείς ή αυτοί» έφερε στην εξουσία τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.

Το δίλημμα «πολιτική σταθερότητα ή νέες περιπέτειες» που έθεσε για τις εκλογές της 21ης Μαίου η Νέα Δημοκρατία και προσωποποιήθηκε στη συνέχεια στο «Μητσοτάκης ή Τσίπρας» απαντήθηκε από τους πολίτες με καθαρό και αδιαμφισβήτητο τρόπο. Τόσο που να έχουν αποδεχθεί πλέον όλες οι πολιτικές δυνάμεις ότι στις εκλογές της 25ης Ιουνίου δεν κρίνεται η επόμενη διακυβέρνηση της χώρας αλλά το εύρος της νίκης της ΝΔ. Για τον λόγο αυτό η αντιπολίτευση προβάλλει ως δίλημμα των νέων εκλογών το «δημοκρατία ή παντοδυναμία» επισείοντας τους κινδύνους από μια ανεξέλεγκτη ουσιαστικά κυβέρνηση. Με το σύνθημα αυτό, ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ και ΣΥΡΙΖΑ επιχειρούν έτσι να εξασφαλίσουν έναν όσο γίνεται πιο ουσιαστικό ρόλο για την επόμενη τετραετία αλλά και τον απαιτούμενο χρόνο για τη διαμόρφωση των νέων συσχετισμών στο χώρο της Κεντροαριστεράς. Ο παγιωμένος μεταπολιτευτικά δικομματισμός της εξουσίας μεταφέρθηκε στην αντιπολίτευση.

Η εκλογική - και όχι μόνο - κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ, με τους ίδιους περίπου ρυθμούς που σημειώθηκε η κατακόρυφη άνοδός του πριν 9 χρόνια ήταν προδιαγεγραμμένη από τη στιγμή κατά την οποία οι λόγοι που συνετέλεσαν σε αυτή την άνοδο παύουν σταδιακά να ισχύουν. Μπορεί ο Αλέξης Τσίπρας να ισχυρίζεται ότι για τη συντριβή φταίνε οι «άλλοι» επειδή δεν κατάλαβαν το νόημα της απλής αναλογικής ή και οι ίδιοι επειδή «δεν κατάφεραν να επικοινωνήσουν την αλήθεια τους», ωστόσο ξέρει καλά ότι αυτό που φταίει είναι ακριβώς η «αλήθεια» τους και το κενό πλέον περιεχομένου αφήγημά τους. Η διοχέτευση σημαντικού αριθμού ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ, σύμφωνα με το εκλογικό αποτέλεσμα, σε άλλες «αντισυστημικές» εκδοχές που απειλούν να καθίσουν στα έδρανα της Βουλής, υπογραμμίζει ακόμα περισσότερο την ανάγκη της ανάδειξης του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ στη θέση μιας υπεύθυνης προγραμματικής αντιπολίτευσης.

Ωστόσο, η προφανής αλλαγή της αρχιτεκτονικής δομής του πολιτικού συστήματος δεν σημαίνει και υπέρβαση των χρόνιων παθογενειών του. Η εμμονή στην πάσει θυσία «αυτοδυναμία» της ΝΔ είναι αποτέλεσμα της αδυναμίας για οποιαδήποτε προγραμματική σύγκλιση την οποία άλλωστε απέκλεισαν εκ των προτέρων, τόσο ο Κυριάκος Μητσοτάκης όσο και ο Νίκος Ανδρουλάκης. Όσο για την «παντοδυναμία» αυτή δεν μπορεί να εκφραστεί παρά μέσα από μια ισχυρή κοινοβουλευτική και κοινωνική πλειοψηφία. Ας μην ξεχνάμε ότι στο παρελθόν κρίσιμα νομοσχέδια ακυρώθηκαν στην πράξη λόγω της κοινωνικής αντίδρασης που συνάντησαν. Κι ας έχουμε επίσης υπ’ όψη μας ότι οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις που επείγει να γίνουν, όπως και η διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος απαιτούν ευρύτερες πολιτικές και κοινωνικές συναινέσεις Η αδυναμία επίτευξης μιας ευρύτερης συσπείρωσης μεταρρυθμιστικών δυνάμεων θα είναι σοβαρό πλήγμα για το πολιτικό σύστημα και για τη χώρα.