“Η ψήφος είναι πιο δυνατή από τη σφαίρα. Με τη σφαίρα μπορεί να σκοτώσεις τον εχθρό σου. Με την ψήφο μπορεί να σκοτώσεις το μέλλον των παιδιών σου”. (Aβραάμ Λίνκολν).
Ίσως ο αμερικανός πρόεδρος (1861-1865), αν και θύμα μιας σφαίρας-δολοφονίας, είχε διακηρύξει την αξία της ψήφου στις εκλογές και τους κινδύνους που αυτή εγκυμονεί όταν είναι προϊόν λανθασμένης εκτίμησης και απότοκη άλλων αποφάσεων-συναλλαγών μη συμβατών με τη δημοκρατία και την ηθική .
Οι αποφάσεις μας διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: Αρχικά σε εκείνες που τα αποτελέσματα τους επηρεάζουν αποκλειστικά και μόνο τον εαυτό μας, χωρίς καμία επίπτωση στους άλλους. Για παράδειγμα αν κάποιος αγοράσει ένα αυτοκίνητο που η τιμή του, η συντήρηση και η κυκλοφορία του υπερβαίνει κατά πολύ τα οικονομικά του, το αποτέλεσμα θα είναι οδυνηρό για τον ίδιο και μόνο τον αγοραστή χωρίς καμία συνέπεια για τους άλλους.
Στη δεύτερη κατηγορία των αποφάσεων ανήκουν εκείνες που επηρεάζουν, θετικά ή αρνητικά, και τους άλλους συνανθρώπους μας και γενικότερα το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Η χρήση ναρκωτικών και ο αλκοολισμός μπορεί ως απόφαση και συμπεριφορά να βλάπτουν τον χρήστη, αλλά έχουν συνέπειες και για τους άλλους ανθρώπους και το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο στο βαθμό που συνοδεύονται από αντικοινωνικές ενέργειες (βία, κλοπή, κόστος περίθαλψης και απεξάρτησης…).
Στη δεύτερη κατηγορία των αποφάσεων ανήκει και η ψήφος μας στις εκλογές. Κι αυτό γιατί με αυτή ασκώντας το ύψιστο δημοκρατικό μας δικαίωμα συν-διαμορφώνουμε με την ψήφο-πολιτική επιλογή των άλλων το τελικό αποτέλεσμα.
Η ψήφος μας, δηλαδή, συνιστά από τη φύση της μία απόλυτη πολιτική επιλογή που αντανακλά όχι μόνον το βαθύτερο ιδεολογικό μας «είναι» αλλά και τη βούλησή μας να εκχωρήσουμε την εξουσία σε εκείνους που θα διαχειρίζονται τις τύχες μας για τα επόμενα 4 ή 5 χρόνια.
Είμαστε, επομένως, συν-υπεύθυνοι για το μέλλον μας αλλά και για το μέλλον των άλλων, αφού με τις αποφάσεις και τις πολιτικές μας επιλογές ορίζουμε το πλαίσιο και τους πρωταγωνιστές (αιρετοί άρχοντες, βουλευτές) ενός «έργου» που διαποτίζει τόσο τον προσωπικό μας χώρο όσο και το δημόσιο-κοινωνικό.
Αν οι παραπάνω διαπιστώσεις και παραδοχές κρύβουν κάποιες αλήθειες τότε δικαιώνεται το διαδικτυακό σύνθημα-ελαφρώς διασκευασμένο:
“Στους συγγενείς και στους φίλους μας χαρίζουμε φιλιά, γλυκά και ευχές, όχι όμως και την ψήφο μας. Αυτήν τη δίνουμε στους ικανούς”.
Βέβαια στην παραπάνω θέση θα μπορούσαν κάποιοι να αντιτείνουν πως οι «ικανοί» αποφεύγουν να είναι υποψήφιου επικαλούμενοι την απουσία «πολιτικού πολιτισμού» στην προεκλογική εκστρατεία και στην σχετικότητα των κριτηρίων με τα οποία οι ψηφοφόροι επιλέγουν τον «καταλληλότερο» και τον «καλύτερο».
“Όλοι θα θέλαμε να ψηφίσουμε τον καλλίτερο, αλλά δυστυχώς δεν είναι ποτέ υποψήφιος” (Frank Mckinney).
Έτσι, όμως, η πολιτική ως η «τέχνη του εφικτού» βαλτώνει και οι πόλεις όπως και οι πολίτες εισπράττουν το κόστος της επιλογής των «ανάξιων» που καλύπτουν με τη φιλοδοξία τους το κενό που αφήνει η άρνηση των «ικανών» να ασχοληθούν με τα κοινά.
“Πώς να σώσεις τέτοια πόλη, που ούτε τους καλούς ψηφίζει, ούτε τους κακούς μαυρίζει!” (Αριστοφάνης “Βάτραχοι”).
Όσο, λοιπόν, κι αν η ψήφος μας σε κάποιες περιπτώσεις εμπεριέχει το στοιχείο της τιμωρίας-διαμαρτυρίας και υποδηλώνει το θυμό, την οργή και την απογοήτευσή μας,αυτό δεν σημαίνει πως αποτελεί το απόλυτο προϊόν των συναισθημάτων μας. Αντίθετα συνιστά προϊόν της λογικής μας, έστω κι αν μερικές φορές κυριαρχούν τα ανορθολογικά στοιχεία και οι γνωστικές προκαταλήψεις που επηρεάζουν την τελική μας κρίση.
Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον και επωφελές σε όλους – Υποψηφίους και Ψηφοφόρους – η ανάγνωση και η κατανόηση κάποιων στίχων του Τίτου Πατρίκιου από το Ποίημά του «Σε βρίσκει η ποίηση». Είναι μία άσκηση αυτογνωσίας και ετερογνωσίας για όλους μας πριν την κάλπη και την επιλογή μας*.
Ίσως στους στίχους και στις διαπιστώσεις του ποιητή να βρούμε κάτι δικό μας ή κάτι από τους υποψηφίους που διεκδικούν την ψήφο μας. Αυτοί θα πρέπει να είναι έτοιμοι να απαντήσουν σε αυτά που περιγράφει ο ποιητής:
“Εκεί που συλλογίζεσαι ποιος είσαι και τι έκανες / πόσο ανοίχτηκες στους άλλους για να σε δεχτούν / πόσο επιδείχτηκες στο κοινό για να του αρέσεις / πως κλείστηκες τόσο πολύ για να προστατευτείς / σε τι έφταιξες σ’ εκείνους που σε απέρριψαν /…πότε έδωσες ένα στήριγμα σε κάποιον που το χρειαζόταν / πότε εγκατέλειψες τον άνθρωπο που σε είχε ανάγκη / πόσο αντέδρασες όταν έβλεπες να πλουτίζουν / αυτοί που έλεγαν ότι μάχονται για τους φτωχούς /όταν άκουγες να δημηγορούν υπέρ των αδικημένων / εκείνοι που αδικούσαν έχοντας πάντα δίκιο…”
*Οι τρεις τελευταίες παράγραφοι αλιεύτηκαν από το άρθρο μου «Υποψήφιοι και Ψηφοφόροι: Τα εμφανή και αφανή μιας σχέσης» .