Η νοοτροπία που υιοθετούμε στις σκέψεις και τις καθημερινές αλληλεπιδράσεις μας, διαμορφώνει το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο ζούμε και αλληλεπιδρούμε. Η επιλογή μας είναι δίπτυχη: είτε ενσωμάτωση σε αυταρχικές, εξουσιαστικές και κτητικές σχέσεις, που αντανακλούν συντηρητικές ιδεολογίες κρατισμού, κομματισμού, θρησκευτικών δογμάτων ή άλλων δομών ιεραρχίας, είτε υιοθέτηση του ισότιμου, ελεύθερου δημόσιου διαλόγου για τη σύνθεση χρήσιμων ιδεών προς αμοιβαία στήριξη και εμπιστοσύνη που είναι η θεμελιώδης αξία πολιτισμού.

Ο αυταρχισμός, μέσα στο σχολείο, στην οικογένεια, στις παρέες, στις διαδικτυακές συνευρέσεις, στις δημόσιες υπηρεσίες... σε όλες τις μορφές του, αποτελεί κίνδυνο για την ατομική και κοινωνική ευημερία. Γίνεται η κλίνη του Προκρούστη όπου ο εκάστοτε ισχυρός, με κάποιον τυπικό ρόλο αρμοδιότητας δηλαδή σε κάποιο συγκεκριμένο πλαίσιο, επιβάλλει δια ροπάλου τις ιδέες του. Η νοοτροπία μοιάζει με αυτή ενός φεουδάρχη που χτίσει το κάστρο του, αναγνωρίζει το δικαίωμα εγκατάστασης στους δούλους του να το υπηρετούν και να το φρουρούν ως μισθοφόροι εγκάθετοι υπηρέτες - πελάτες, υπό τις προσωπικές εντολές του, αποθώντας με κάθε θεμιτό και αθέμιτο τρόπο κάθε ξένο απείθαρχο στοιχείο.

Στις αυταρχικές κλειστές ιεραρχημένες από δομημένα συμφέροντα δομές, η ελευθερία σκέψης και έκφρασης περιορίζεται, η κριτική λογική καταπνίγεται και η πληροφόρηση λογοκρίνεται, η ενημέρωση χειραγωγείται από τον αυταρχικό ηγεμόνα. Μην πάει το μυαλό σας μακριά, στον δήμαρχο μόνο για παράδειγμα, ακόμα και ο διαχειριστής μιας ομάδας FB μπορεί να σκέπτεται ως ιδιοκτήτης της και να εκτελεί αυτές τις αυθαίρετες συμπεριφορές! Η ατομική αυτονομία πρέπει γι' αυτόν να υποχωρεί και να εξαναγκάζεται σε άκαμπτες ιεραρχίες, με τη θέληση του Θεού, ενώ η κριτική σκέψη της ελεύθερης προσωπικότητας να αντικαθίσταται από τυφλή υπακοή, τον ραγιαδισμό, με ποινή ανυπακοής τη λογοκρισία και τον αποκλεισμό.

Η επιστήμη, με την αμερόληπτη έρευνα και την τεκμηριωμένη γνώση, διαδραματίζει καίριο ρόλο στην απελευθέρωση του σύγχρονου ανθρώπου από παλαιωμένα στερεότυπα, ξεπερασμένες δομές εξουσίας και δογματικές διδασκαλίες συμπεριφοράς. Η επιστημονική γνώση αμφισβητεί δογματικές αλήθειες, προωθεί την κριτική σκέψη και καλλιεργεί την ανοιχτότητα σε νέες ιδέες. Με επιχειρηματολογία και συναπόφαση για ό,τι απασχολεί τις κοινότητες ανθρώπων.

el.wikipedia.org/wiki/Γνωσιολογία

Η μέθοδος λέγεται γνωσιολογία - επιστημολογία, μελετά τους όρους έρευνας και πιστοποίησης της ορθής ανάγνωσης των ευρημάτων, ώστε να μην εισχωρεί πουθενά η αυθαιρεσία του αυταρχισμού - δογματισμού, στην επιστημονική κοινότητα. Απαιτείται όμως απεγκλωβισμός από τη δογματική σχολική και ακαδημαϊκή διδασκαλία της παπαγαλίας, με βραβείο την ενσωμάτωση στον κρατικό μηχανισμό εξουσίας μέσω της τυπικής πιστοποίησης δεξιοτήτων, ακριβώς όπως συμβαίνει με την εκπαίδευση μαϊμούδων που εκτελούν τα μαθήματά τους με έπαινο μια μπανάνα.

Η δημοκρατία, με θεμέλιο τον δημόσιο ανοιχτό, διάφανο διάλογο, την ισότιμη συμμετοχή και την ατομική ελευθερία, αποτελεί το ιδανικό πλαίσιο για την άνθηση της επιστήμης και την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης. Μέσα σε ένα δημοκρατικό περιβάλλον, η επιστημονική γνώση διαχέεται ελεύθερα, αμφισβητείται εποικοδομητικά με σοβαρά αντεπιχειρήματα και συμβάλλει ουσιαστικά στην πρόοδο της κοινωνίας. Διότι κοινωνία χωρίς γνώση, αγκιστρωμένη σε συντηρητικές δογματικές απόψεις παραδοσιακών στερεοτύπων, χάνει καθημερινά επαφή με την εξέλιξη του παγκόσμιου πολιτισμού, υποχωρεί στο περιθώριο του διαπολιτισμικού διαλόγου, παρακμάζει κοινωνικά, οικονομικά, πτωχαίνει ολοκληρωτικά, δημογραφικά, αυτοκαταργείται ως ανθρώπινος πολιτειακός οργανισμός, αυτοκτονεί.

Η επιλογή μεταξύ αυταρχισμού, κάθε μορφής, σε κάτε τοπικό περιβάλλον και συναινετικής δημοκρατίας παντού, είναι καθοριστική για το μέλλον μας. Η κατάρριψη κάθε μορφής αυταρχισμού στις ανθρώπινες, κοινωνικές και πολιτειακές σχέσεις αποτελεί επιτακτική ανάγκη, ειδικά στην Ελλάδα της διαρκούς κρίσης από την ίδρυσή της ως έθνος-κράτος με6 πτωχεύσεις στην καμπούρα της και μέσα στην Ευρώπη ως δια μαγείας, λόγω ιστορικής κληρονομικότητας από την αρχαία Αθήνα.

Η επιστήμη, με την απελευθερωτική της δύναμη, οφείλει να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην καλλιέργεια κριτικής σκέψης, ανοιχτότητας και παραγωγής καινοτόμων δημοκρατικών αξιών μέσω της συμμετοχικής συνεργασίας της Κοινωνίας Πολιτών. Μόνο σε ένα ανοιχτό δημοκρατικό πλαίσιο μπορούμε να χτίσουμε ένα μέλλον αυτογνωσίας, ευημερίας, αλληλεγγύης και κοινωνικής δικαιοσύνης με προορισμό την κοινή πρόοδο.

Κοινωνιολογικές Πηγές:

• Arendt, H. (1958). The Origins of Totalitarianism. New York: Schocken Books.

• Foucault, M. (1977). Discipline and Punish: The Fabrication of a Prison. New York: Vintage Books.

• Habermas, J. (1989). The Structural Transformation of the Public Sphere: An Inquiry into a Category of Bourgeois Society. Cambridge, MA: MIT Press.

• Freire, P. (1970). Pedagogy of the Oppressed. New York: Continuum.

• Sen, A. (1999). The Development of Freedom. New York: Oxford University Press.