Η κυβέρνηση έκλεισε την 5η αξιολόγηση του δευτέρου μνημονίου με την υπερψήφιση των απαιτούμενων μέτρων από τη Βουλή και άρχισε τη διαπραγμάτευση για μια νέα συμφωνία με τους εταίρους και (μοναδικούς στην οικουμένη) δανειστές μας. Τελικά, κάνει αυτό που έπρεπε να κάνει. Το κάνει, όμως, μετά από ταλαντεύσεις, δισταγμούς και πισωγυρίσματα, που είχαν ως αποτέλεσμα αυτά που έπρεπε να γίνουν έγκαιρα, να γίνονται καθυστερημένα, σε ένα πολύ χειρότερο περιβάλλον και, γι’ αυτό, με πιο επώδυνο τρόπο και βαρύτερες συνέπειες. Η κυβέρνηση κάνει το σωστό, τελικά. Αφού προηγουμένως εξαντλήθηκαν όλες οι άλλες δυνατότητες – από τους BRICS, την Κίνα μέχρι τον πρόεδρο Πούτιν… Με ασύγγνωστη καθυστέρηση έγιναν αντιληπτοί οι διεθνείς και οι ευρωπαϊκοί συσχετισμοί και η ανάγκη προσαρμογής. Χρειάστηκαν 5 μήνες για να κατανοηθεί ότι ο χρόνος δούλευε σε βάρος μας στις διαπραγματεύσεις. Και μόνο την έσχατη στιγμή κατανοήθηκε και έγινε αποδεκτό ότι πρέπει να μείνουμε στην Ευρωζώνη πάση θυσία, ότι ακόμα και μια κακή συμφωνία είναι ασύγκριτα καλύτερη από τη ρήξη, γιατί η συμφωνία διορθώνεται, ενώ η ρήξη οδηγεί στην καταστροφή. Η έλλειψη επίγνωσης του ευρωπαϊκού κεκτημένου και των διεθνών συσχετισμών, εξαιτίας ιδεών που απονεκρώθηκαν σε ιδεοληψίες κι έτσι αντί να βοηθούν εμπόδιζαν την κατανόηση της πραγματικότητας, είχε βαρύτατο κόστος.
Κόστος που δεν οφείλεται στα μέτρα που, εκούσα άκουσα, ψήφισε η Βουλή πρόσφατα. Οι υπό τον κ. Πλ. Μονοκρούσο οικονομικοί αναλυτές της Eurobank εκτιμούν ότι η αρνητική επίπτωση του νέου πακέτου μέτρων στη μεταβολή του ΑΕΠ θα είναι 0,5-1 ποσοστιαία μονάδα φέτος. Ομως, φέτος, η ύφεση θα είναι πολύ βαθύτερη, θα κυμανθεί μεταξύ 2 και 4 ποσοστιαίων μονάδων. Σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, αυτή η ύφεση θα οφείλεται στην παρατεταμένη διαπραγμάτευση και στις συναφείς «μαγκιές», με αποκορύφωμα την επιβολή των capital controls ως –κατά δήλωση υπουργού– ένα χαρτί στη διαπραγμάτευση! Δηλαδή, θα οφείλεται στην κυβερνητική πολιτική, προ και άνευ του Μνημονίου.
Ειδικά όσον αφορά τα capital controls, το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής προβλέπει ότι εξαιτίας τους το εβδομαδιαίο ΑΕΠ στο τρίμηνο Ιούλιος-Σεπτέμβριος θα είναι μικρότερο κατά 1,75 έως 2,8 δισ. Πίσω από τους αριθμούς κρύβεται η πρωτοφανής σάρωση μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στο εισαγωγικό εμπόριο και στη μεταποίηση. Η εκτόπισή τους από την εσωτερική αγορά υπέρ των μεγάλων και πολυεθνικών, που έχουν ευχέρεια ρευστότητας, και η απώλεια ελληνικών θέσεων στις ξένες αγορές. Κρύβεται επίσης μια εκτεταμένη καταστροφή θέσεων εργασίας, που θα φανεί από το φθινόπωρο. Η κυβέρνηση φαίνεται ότι μαθαίνει, αλλά αργά και με πανάκριβα δίδακτρα, που πληρώνει ο λαός και δη οι άνεργοι.
Γεγονός, πάντως, είναι ότι μέσα από πολύ δύσκολες και σύνθετες καταστάσεις, στο πολιτικό τοπίο αναδεικνύονται ορισμένα νέα και ενδιαφέροντα στοιχεία.
(α) Στη Βουλή έχει διαμορφωθεί σταθερά, πάγια, μια πανίσχυρη ευρωπαϊκή πλειοψηφία, που αποφασιστικά σώζει την παρτίδα τις δύσκολες ώρες. Αντιστοιχεί στην/αντιπροσωπεύει την τεράστια πλειονότητα του λαού μας, εγγυάται την Ελλάδα στην Ευρώπη.
(β) Οι βαθιά συντηρητικές και ιστορικά καθυστερημένες ιδέες, περί απομόνωσης της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, άλλη μια φορά και μάλιστα σε πολύ ευνοϊκές γι’ αυτές συνθήκες, υπέστησαν ανοικτή ήττα μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ. Μόνο μια εθνική αποτυχία θα μπορούσε να τους ξαναδώσει το φιλί της ζωής.
(γ) Ο πρωθυπουργός κ. Αλέξης Τσίπρας όχι μόνο παραμένει κυρίαρχος, αλλά διευρύνει την προσωπική του κυριαρχία, κυρίως επειδή η αντιπολίτευση αδυνατεί να απαλλαγεί από την απεχθή εικόνα του παρελθόντος της – από όλους αυτούς που, στηρίζοντάς το δημόσια, χαντάκωσαν το «Ναι» στο πρόσφατο δημοψήφισμα.
Το πρακτικό θέμα, λοιπόν, είναι αν τα δίδακτρα που πληρώνει ο ελληνικός λαός θα πιάσουν τόπο ή θα πάνε στράφι. Δεν είναι τόσο διαφορετικό από εκείνο που είχε τεθεί το 2010, όταν σφύριξε η λήξη του παρασιτικού μοντέλου καπιταλισμού με το πελατειακό κράτος. Υποστηρίζαμε ότι δεν υπήρχε δίλημμα εάν θα μειωθούν ή όχι τα εισοδήματα, η μείωση ήταν δεδομένη, το μόνο πραγματικό δίλημμα ήταν εάν θα γίνει με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης και με προοπτική μια βιώσιμη ανάπτυξη ή θα γίνει διά της καταστροφής όλου του εισοδήματος ενός τμήματος του ελληνικού λαού, διά της μαζικής ανεργίας. Και ότι το δίλημμα μνημόνιο-αντιμνημόνιο ήταν πλαστό, μια βαθιά συντηρητική δημαγωγία, ότι το πραγματικό ήταν μεταρρύθμιση ή συντήρηση, και ότι η διάκριση προοδευτικής και συντηρητικής πολιτικής δεν εξαλείφεται εάν συναφθεί μια δύσκολη έως κακή συμφωνία με τους Ευρωπαίους εταίρους μας.Τα διλήμματα παραμένουν. Αν δοθεί η απάντηση που, ως κοινωνία και ως πολιτικό προσωπικό, δεν μπορέσαμε να δώσουμε το 2010 και μετά, οι βαριές συνέπειες θα αποδειχτούν αναστρέψιμες και τα δίδακτρα ίσως παρηγορηθούμε ότι δεν ήταν μια περιττή σπατάλη.