Αριστερά και χιούμορ

Γιώργος Λιγνός 01 Νοε 2023

Προφανώς γνωρίζετε όλοι την τάση μου για χιούμορ και ενιοτε σαρκασμό. Στην Ελλάδα όλοι οι πολιτικοί είχαν πρόβλημα με το χιούμορ. Μην βλέπετε τώρα που όλα εχουν ξεχαρβαλωθεί. Δυστυχώς και η Αριστερά δεν τα πήγαινε καλά με το χιούμορ. Η ανατρεπτική λογική του καλού χιούμορ ήταν έξωαπό το αυστηρό πλαίσιό της. Βέβαια είχε τον Μπόστ, αλλά αυτή ήταν η προδικτατορική αριστερά και ευτυχώς μεταδικτατορικά τον Μανώλη Αναγνωστάκη που δια στόματος Μανούσου Φάση διέσωσε την χαμένη αίσθηση του χιούμορ του πολιτικού αυτού χώρου.

Γενικά κάθε κλειστή ομάδα κι εχω γνωρίσει και άλλες, απεχθάνεται το χιούμορ, αφού αργά ή γρήγορα θα την αγγίξει και αυτήν. Όλες ειχαν σαν συνεκτικό τους στοιχείο την πίστη σε μια κοινή αλήθεια, τη βεβαιότητα και την προσδοκία.

Το χιούμορ όμως απεχθάνεται τις βεβαιότητες και δεν σταματάει κατά παραγγελία. Η βάση του χιούμορ είναι η γοητευτική απειλή της ανατροπής και η χωρίς προφανή πολιτικό και κοινωνικό στόχο αποδόμηση κόσμου. Ναι ακόμα κι αυτή.

Στρατευμένο χιούμορ δεν υπάρχει. Κι αν προκαλεί γέλιο μια σκωπτική αναφορά σε τρέχοντα πολιτικά γεγονότα ή ανθρώπους, τούτο γίνεται χάρις την θυμόσοφη διάθεση που εμπεριέχει το χιούμορ. Η επισήμανση του γελοίου, είναι πιο πολύ κριτική μιας ενοχλητικής ανθρώπινης συμπεριφοράς και λιγότερο κριτική πολιτικής θέσης.

Το «επαρμένο δήθεν», η θανατερή τήρηση των κοινωνικών συμβάσεων, η κοινωνική και πολιτική αλαζονεία όλων των ιδεολογικών αποχρώσεων ήσαν πάντοτε αντικείμενο της ειρωνείας και του χιούμορ. Κατά συνέπεια πως είναι δυνατόν να εξαιρεθεί η πραγματικότητα ακόμα και της αριστεράςαπο το αξίωμα αυτό.

Θυμάμαι οταν είχαμε μια θεατρική ομάδα στο ΚΚΕεσ Χολαργού το 1985 ανεβάζαμε κάθε καλοκαίρι μια επιθεώρηση. Δεν ξεχνάω δυο γεγονότα

Το πρώτο ήταν πώς ήλθε ο μακαρίτης ο Γιάνναρος να την δεί για να αποφασίσουν απο τα κεντρικά αν θα μας άφηναν να την παίξουμε στην κεντρική σκηνή του φεστιβάλ. Στην αρχή είπαν ναι, αλλά μετά εξοριστήκαμε σε μια βοηθητική. Βλέπετε κάναμε ανηλεή σάτυρα σε όλο το πολιτικό φάσμα αλλά πιο πολύ στο ΠΑΣΟΚ (ήταν η περίοδος της εμφάνισης Σαρτζετάκη) χωρίς βρισιές ή χυδαία υπονοούμενα. Προφανώς πέσαμε θύματα των ανοιγμάτων προς το ΠΑΣΟΚ.

Η δεύτερη και μπορώ να πω χειρότερη εμπειρία ήταν το πάρτυ του "Πολίτη". Ξέρω πώς πολλοί θα θεωρήσετε ασέβεια την αναφορά στο έντυπο του ΑγγελουΕλεφάντη. Ομως ήταν ο ίδιος που μας κάλεσε να παίξουμε . Πλην όμως οι παριστάμενοι απορροφημένοι απο τις συζητήσεις τους ούτε κοίταξαν ούτε γέλασαν. Τι τους έκανε διαφορετικούς απο τους δεκάδες αλλους που είχαν γελάσει; Κι εκείνοι πολιτικοποιημένοι ήσαν.

Κάτι τέτοια ήσαν που με έκαναν να προσθέσω στο αξιακό μου σύστημα εκτός απο τις διάφορες πανθρώπινες αξίες και μία ακόμα, την αισθηση του χιουμορ. Κι όπου έβλεπα να απουσιάζει, αναρωτιόμουνα αν ήσαν οι ανθρωποι ή οι ιδέες που τους έκαναν δυσκοίλιους.

Δυστυχώς είχα πολύ υλικό για παρατήρηση. Αλλά αυτό είναι μια άλλη αφήγηση.

ΥΓ  Καλύτερα μην μιλήσουμε  για το ευτελές χιούμορ της σημερινής Αυγής που συναγωνίζεται σε έλλειψη νεύρου το Ριζοσπάστη θυμίζοντας ανούσιες γελοιογραφίες της παλιάς Απογευματινής και της Βραδυνής.