Ο Κορν. Καστοριάδης διερωτάτο «… πώς μπορείς να κουβεντιάζεις επί μακρόν μ’αυτούς που πιστεύουν πως η κρατικοποίηση των πάντων προσεγγίζει την ουσία του σοσιαλισμού…». Εδώ, στη χώρα μας, το δίπολο Δεξιά-Αριστερά δομήθηκε κυρίως με βάση την απουσία θεμελιωδών από την Πολιτική Δημοκρατία. Θεωρήθηκε μεγάλη κατάκτηση του συντηρητικού αστισμού η αναγνώριση του ΚΚΕ το 1974, ή η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης το 1982 (που πάλι αφορούσε κυρίως στο ΚΚΕ). Μιλάμε για συμβάντα που στην υπόλοιπη Ευρώπη είχαν γίνει περίπου ως αυτονόητα, πολλά χρόνια πριν.
Έτσι και η εγχώρια ιστορική Αριστερά? σε μια εποχή, όταν στη Δύση αναζητιόνταν συγκλίσεις τόσο μεταξύ φορέων της Αριστεράς, όσο και με αστικές δυνάμεις -με ό,τι σωστό συνεπάγονταν και στον επανορισμό του κοινωνικού μοντέλου-, εδώ, η κυρίαρχη αναπτυξιακή τάση ήταν κρατισμός, κρατισμός, κρατισμός, άλλοτε στην κλασσική σοβιετική μορφή κι άλλοτε σε μία υβριδιακή (κοινωνικοποιήσεις ή μικτού τύπου αυτοδιαχείριση, την είπαν), ξεπατικώνωντας κάτι απίθανα μοντέλα του Τίτο και του Καρντέλι. Πρέπει να τονιστεί, βέβαια, και η πολιτική του τότε ΠΑΣΟΚ, που καμιά σχέση δεν είχε με τις αναζητήσεις της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας.
Ο κρατισμός συνίστατο σε δύο βασικές συνιστώσες:
• Στον βιομηχανικό και τραπεζικό κλάδο
(ακόμα και ο Κ.Καραμανλής το 1976 για σοσιαλμανία εγκαλείτο, εξαιτίας των εθνικοποιήσεων).
• Στη σταδιακή γιγάντωση της Δημόσιας Διοίκησης
(και μάλιστα μέσω των πελατειακών σχέσεων, κατάλοιπων της Ανατολίτικης Οθωμανικής συμβίωσης).
Το κράτος, ως αναμενόταν εξαιτίας των πανάρχαιων δομών του, απέδειξε την πλήρη ακαταλληλότητα ως επενδυτού κι εκεί αρχίζουν τα πρώτα φέσια στους προϋπολογισμούς μας. Η παραγωγική βάση ασφυκτιούσε από τη μία, κι απολάμβανε πρωτόγνωρα προνόμια από την άλλη.
Όλα οδηγούσαν σ’ένα κράτος-Λεβιάθαν (για να θυμηθούμε τον μέγιστο Χομπς), που άνοιξε παντού μαύρες τρύπες. Σιγά-σιγά η ΓΣΕΕ μετεξελίσσεται -και παραμένει μέχρι σήμερα- σ’ ένα συγκεντρωτικό φορέα, στη διοίκηση του οποίου συμμετέχουν και κυριαρχούν η ΟΤΟΕ, οι οργανώσεις ΔΕΚΟ, κ.λπ. Ασήμαντες και λιγοστές οι παρουσίες βιομηχανικών εργατών, οικοδόμων, κ.λπ.
Κάπως έτσι τα χρόνια φεύγουν και η Ελλάδα βλέπει τα τρένα να περνούν. Αντί να δημιουργεί ισχυρούς συνεκτικούς ιστούς παραγωγικών σχέσεων και δυνάμεων, βουτάει μέσα στα λασπόνερα του κρατικού κορπορατισμού. Το ΚΚΕ παραμένει κολλημένο (έως και σήμερα), ενώ δειλές φωνές ακούγονταν από τις ανανεωτικές δυνάμεις της Αριστεράς και από την μετέπειτα εκσυγχρονιστική πτέρυγα του ΠΑΣΟΚ. Δυστυχώς σήμερα, ο μέγας αναχρονισμός αφορά στον ΣΥΡΙΖΑ, παρά τις επιφαινόμενες αριστερές του θέσεις.
Η Δεξιά παλαντζάρει ανάμεσα στον κρατισμό και στις υπερβολές του Φρίντμαν, ενώ όλοι σφυρίζουν αδιάφορα στον παρασιτισμό και στη μιζοκρατία που εμφανίζονται τότε (υπαινικτικά για τη συνέχεια).
Χαμένα χρόνια, δυστυχώς!
Ερμηνείες κατά το δοκούν, του ΚΕΪΝΣ ,σχετικά με τα ελλείματα, τις Δημόσιες Επενδύσεις και την κατανάλωση και απόλαυση, αυταρέσκεια για οικονομικά μεγέθη που δείχνουν ανάπτυξη, ενώ απλώς είναι οικονομική μεγέθυνση.
Η Αριστερά φρακάρει, η Δεξιά (κατά ένα μέρος της) ψάχνεται.
Η παγκοσμιοποίηση αρχίζει να αντιμετωπίζεται με λογική άσπρου μαύρου, ανάμεσα δε στις δύο παρατάξεις ισχυροποιούνται οι δεσμοί αίματος οριζοντίων διασυνδέσεων. Οι νέες εκδοχές για τη Σοσιαλδημοκρατία, με εγχώριους εκφραστές της τους Ν. Μουζέλη, Κ. Τσουκαλά, κ.ά. και οι Δυτικές με τον Α. Γκίντενς και τον Ν. Μπόμιο, μπολιάζουν τις ισχύουσες σταθερές με γερές δόσεις πολιτικού φιλελευθερισμού. Τις είπαν «εξισωτικό λόγο», ή, ίση προσβασιμότητα στις ευκαιρίες, συνεπώς εννοούσαν προσπάθειες καινοτομικές στην οικονομία με το κράτος διαιτητή, καταλύτη και ενίοτε συμμέτοχο. Τα πάντα για το κράτος κουβεντιάζονται και οι μέριμνές του πρέπει να εστιαστούν στην Κοινωνική Πρόνοια, στη Δημόσια Υγεία, στη Δημόσια Ασφάλεια και Άμυνα, κυρίως. Τα άλλα εμπίπτουν στη σφαίρα της Κοινωνίας της Ευθύνης (που θα ’λεγε και ο Κ. Σημίτης), με τη συνεργασία και του Κράτους (αφού αυτοκαθαρθεί και διαπιστωμένα μπορεί να λειτουργήσει).
Μια σύγχρονη αντίληψη που οριζόντια διαπερνά και τη Σοσιαλδημοκρατία και την Ανανεωτική Αριστερά, είναι αυτή που επεμβαίνει και στη διαχείριση των λεγόμενων Δημόσιων Αγαθών (νερό, ρεύμα). Προφανώς δεν ξεπουλάς, αλλά αν πρόκειται να βελτιωθούν (κι αυτό μπορεί να προκύψει μόνο μέσα από αναλογιστικές μελέτες και τις κρίσεις του καταναλωτή) οι παρεχόμενες υπηρεσίες, ιδιωτικοποιείς, εν μέρει ή εν όλω.
Προφανώς και δεν θέλω να ζηλέψω την δόξα του μακαρίτη Κ. Λάσκαρη, που εν έτει 1975, δήλωσε πως οι τάξεις καταργήθηκαν. Απλώς πασχίζω να πω, ότι οι αυτοπροσδιορισμοί μικρή σημασία έχουν, αν οι προσπάθεις συντείνουν στο μεσομακροπρόθεσμο καλό της χώρας και των ανθρώπων της. Έτσι:
• Ο Α. Σαμαράς έδωσε εντολή να ξανανοίξει η ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΑ. Είναι, για την περίπτωση, Αριστερός;
• Ο Α. Ρουπακιώτης υπεραμύνεται των ειδικών μισθολογίων των Δικαστών, κόντρα στις προσπάθειες που γίνονται για περικοπές, κι αφού στο μεταξύ έχουν ευνουχιστεί οικονομικά φτωχότερα στρώματα. Μάλλον αναχρονιστικές εκτιμήσεις είναι οι απόψεις του.
• Διάφοροι Πρυτάνεις και άλλοι Εκπαιδευτικοί Παράγοντες προσπαθούν απροσχημάτιστα να αναιρέσουν (κι όχι να βελτιώσουν) τη μεταρρύθμιση στα ΑΕΙ. Το ότι κοσμούν τους χώρους σύμπασας της Αριστεράς (Σοσιαλδημοκρατικής, Ανανεωτικής και Δημοκρατικής) τους δίνει το μόνιμο διαβατήριο της Αριστεροσύνης;
• Ο Ε. Στυλιανίδης κάτι προσπαθεί να πει προς το ακατάληπτο, για περικεκομμένες ανθρώπινες ψυχές, δήθεν ο καλός της υπόθεσης. Είναι συντηρητικός μεταρρυθμιστής;
Κι ένα σωρό άλλα!
Κατά τα λοιπά, σε εποχές μετατάξεων το Κράτος δεν μπορεί να εξασφαλίσει γραμματέα για το Ειρηνοδικείο, όπου επί διετία, χρέη γραμματέως επιτελεί η καθαρίστρια, όπως διαπίστωσε ο ίδιος ο Υπουργός Α. Ρουπακιώτης.
Το συντεχνιακό και παρασιτικό Κράτος, τόσα χρόνια, αντί να αναδιανέμει με δικαιοσύνη, εχάριζε ουσιαστικά χρήματα από τα δανεικά, στις ισχυρές συντεχνίες και στους παρασιτούντες συνδικαλιστές. Και οι ανισότητες τραβούσαν την ανηφόρα.
Ο δημοσιοϋπαλληλικός τομέας ζούσε πολύ άνετα και δυσανάλογα με την προσφορά του, ως επί το πλείστον. Οι συνταξιούχοι εξαθλιώνονταν.
Πρωτάκουσα για την κοινωνία των πολιτών από τον Ανρί Λεφέβρ, κάπου στο 1980, μια εξελιγμένη πρόταση της Γαλλικής Αριστεράς.
Προτείνω να οργανώσουμε, αργά, σταθερά και βασανιστικά, ως μετεξέλιξή της, την Κοινωνία της Ευθύνης (Κ.Τ.Ε.!!), υποχρεώσεων και δικαιωμάτων και να αναδημιουργήσουμε τις σχέσεις παραγωγής αντίστοιχα με τις παραγωγικές δυνάμεις, αλλά σε άλλη βάση.
Και σιγά-σιγά να μετριόμαστε ποιοτικά για το ποιος είναι Αριστερός και πράττει ορθολογικά και προοδευτικά και ποιος είναι Δεξιός και συντηρεί (ανεξάρτητα πού κατατάσσεται κομματικά) τον συντεχνιακό, παρασιτικό ιστό.
Ο Διαφωτισμός γέννησε και τον πολιτικό φιλελευθερισμό και τον μαρξισμό. Εμείς, για την ώρα, ας μάθουμε την αλφαβήτα του Διαφωτισμού.
*Ο Νίκος Γκιώνης είναι Πολιτικός Μηχανικός.