Αποστασιοποίηση από την πολιτική

Χρίστος Αλεξόπουλος 07 Ιαν 2018

Από τις δημοσκοπικές αποτυπώσεις της πολιτικής στάσης της πλειοψηφίας των πολιτών προκύπτει, ότι η αποστασιοποίηση από την πολιτική και το πολιτικό σύστημα αρχίζει να παγιώνεται και μάλιστα να παίρνει επικίνδυνες διαστάσεις σε σχέση με την δημοκρατική λειτουργία και την προοπτική του τόπου.

Οι πολίτες στην πλειοψηφία τους είναι απαισιόδοξοι σε σχέση με την έξοδο της χώρας από την κρίση και τα μνημόνια, αλλά και την επιστροφή σε συνθήκες ευημερίας.

Από την άλλη πλευρά το πολιτικό σύστημα δεν φαίνεται να ευαισθητοποιείται από αυτά τα ευρήματα και να ενεργοποιείται με στόχο την αποκατάσταση μιας λειτουργικής σχέσης με τους πολίτες και την κοινωνία συνολικά.

Δημιουργείται η αίσθηση, ότι αναπτύσσεται μια εσωστρεφής συστημική λειτουργία, η οποία δεν επιτρέπει την αναζήτηση των γενεσιουργών ατίων του προβλήματος. Η αξιοπιστία των κομμάτων και των πολιτικών προσώπων μειώνεται συνεχώς και ταυτοχρόνως οι πολίτες αποστασιοποιούνται από την πολιτική, χωρίς να καταγράφεται μια αυτοκριτική προσέγγιση της κατάστασης από το πολιτικό σύστημα συνολικά.

Το πρόβλημα για το πολιτικό κατεστημένο περιορίζεται στην «ανεπάρκεια» του αντιπάλου. Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Tweet του προέδρου της Νέας Δημοκρατίας, που αξιολογεί τον πρωθυπουργό με τρόπο, ο οποίος δείχνει έλλειψη σεβασμού στο αξίωμα του πολιτικού, που καλώς ή κακώς εξελέγη από τον ελληνικό λαό για αυτή την θέση. Συγκεκριμένα διατυπώνει την κρίση, ότι «ο κ. Τσίπρας δεν έχει καμμία συναίσθηση της τραγικής δικής του ανεπάρκειας».

Βέβαια σε χώρες, οι οποίες καταγράφουν υψηλό δείκτη διαφθοράς, όπως είναι η Ελλάδα, δεν θα μπορούσαν να λείπουν και υπαινιγμοί, όπως αυτός ενός βουλευτή της αξιωματικής αντιπολίτευσης στο πλαίσιο της αντιπαράθεσης για την πώληση βομβών στη Σαουδική Αραβία, ότι κάποιος θα «τα άρπαξε». Ο ευτελισμός της πολιτικής δεν έχει όρια.

Πραγματικά είναι απορίας άξιο, που δεν αντιλαμβάνονται οι διάφοροι εκπρόσωποι του πολιτικού συστήματος, ότι, αντί να αμφισβητούν με αυτό τον γενικό και αόριστο τρόπο την ηθική ακεραιότητα του αντιπάλου, είναι πολύ πιο χρήσιμο να καταθέσουν πρόταση για την κάθαρση και την οικοδόμηση ενός υγιούς πολιτικού συστήματος και κοινωνικών συνθηκών, οι οποίες δεν επιτρέπουν την ευδοκίμηση τέτοιων φαινομένων.

Πριν από όλα όμως πρέπει να μάθει το πολιτικό προσωπικό και τα κόμματα να τεκμηριώνουν με αποδείξεις τις καταγγελίες τους και όχι να γενικολογούν για την διαμόρφωση αρνητικού κλίματος σε σχέση με τον αντίπαλο. Ειδάλλως οι πολίτες λόγω της «δυσοσμίας» σταδιακά αποστασιοποιούνται από την πολιτική και το πολιτικό σύστημα χάνει την αξιοπιστία του. Και αυτό άρχισε να γίνεται.

Είναι πλέον ώριμες οι συνθήκες για να αναζητηθούν τα γενεσιουργά αίτια για την πολιτική αποστασιοποίηση και να συνειδητοποιηθούν οι πολύ αρνητικές επιπτώσεις τόσο από το πολιτικό σύστημα όσο και από την κοινωνία.

Κατ’ αρχήν τα αίτια είναι πολύ σοβαρά και έχουν άμεση σχέση με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των κομμάτων και των πολιτικών προσώπων αλλά και τον «πολιτικό λόγο», που εκφέρουν.

Κυρίαρχο αίτιο είναι η απουσία συστηματικού διαλόγου για πολιτικά προγράμματα και προτάσεις σχετικά με το μέλλον της κοινωνίας στη σύνθετη παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα και τον διαρκή μετασχηματισμό της σε βάθος χρόνου, διότι η δυναμική της εξέλιξης έχει πολύ μεγάλη ταχύτητα.

Δυστυχώς μέχρι τώρα αντί για μακροπρόθεσμο πολιτικό σχεδιασμό, συγκεκριμένο και κοστολογημένο, κοινοποιούνται εξιδανικευμένες «πολιτικές προθέσεις», οι οποίες μάλιστα ενεργοποιούν ονειρικές καταστάσεις στους πολίτες ως άτομα, χωρίς όμως να εξαρτούν την ατομική ευημερία από την προώθηση και πραγμάτωση του κοινωνικού συμφέροντος.

Γι’ αυτό ούτε η κοινωνική συνοχή ενισχύεται, ούτε και οι πολίτες αναπτύσσουν σε ικανοποιητικό βαθμό κοινωνική συνείδηση. Έτσι κι αλλιώς αντιλαμβάνονται την ευημερία ως ατομική κατάσταση. Δεν είναι τυχαία η κυρίαρχη παρουσία του πελατειακού συστήματος, το οποίο στοχεύει στην ικανοποίηση ατομικών αιτημάτων και εξαρτά την προσωπική πορεία από τα πολιτικά πρόσωπα, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η ανάγκη ύπαρξης αξιοκρατίας, ώστε να είναι παραγωγική η ατομική εργασία προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.

Ενισχυτικά στην διαμόρφωση αυτής της ζοφερής κατάστασης λειτουργεί και η εκφορά πολιτικού λόγου, ο οποίος απευθύνεται στο συναίσθημα και στο θυμικό και όχι στη λογική σκέψη, προκειμένου ο πολίτης να αποδεχθεί τις εξαγγελλόμενες πολιτικές «προθέσεις» σε σχέση με το μέλλον με επίγνωση των επιπτώσεων των επιλογών του.

Συμπληρωματικό ρόλο επίσης έχει και η επικοινωνιακή διαχείριση της πολιτικής με λογική κοινωνίας του θεάματος, η οποία επιδιώκει να πείσει τον πολίτη με βάση την εντύπωση, που προκαλείται σε σχέση με την μελλοντική του ευημερία.

Μόνο που αυτή η πλασματική, κατασκευασμένη πραγματικότητα δεν διαρκεί πολύ, όταν αρχίσουν να εμφανίζονται τα αδιέξοδα, που προκαλεί λόγω του ανεπαρκούς μέχρι ανύπαρκτου σχεδιασμού του μέλλοντος. Στη σύγχρονη ταχύτατα εξελισσόμενη πραγματικότητα η πολιτική ανεπάρκεια αποκαλύπτεται πολύ πιο γρήγορα και η ακολουθούσα αποστασιοποίηση από την πολιτική είναι πολύ πιο ισχυρή και επικίνδυνη.

Η εντύπωση, που προκαλείται από την επικοινωνιακή λογική της κοινωνίας του θεάματος, δεν διαρκεί πολύ και η διάψευση, που βιώνει ο πολίτης, τον οδηγεί στην αμφισβήτηση των δυνατοτήτων της πολιτικής και του πολιτικού συστήματος.

Μακροπρόθεσμα δεν βοηθάει στην διαχείριση του προβλήματος της ανυπαρξίας πολιτικού σχεδιασμού ούτε η πολιτική αντιπαράθεση με στόχο την μείωση της αξιοπιστίας και των ικανοτήτων του αντιπάλου, ως αιτίων για την αποτυχημένη πολιτική λειτουργία. Δεν αποτρέπει τους πολίτες από την επιλογή της αποστασιοποίησης από το πολιτικό γίγνεσθαι.

Οι επιπτώσεις δε από την απομάκρυνση και την αμφισβήτηση της αξιοπιστίας της πολιτικής και του πολιτικού συστήματος έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην διαμόρφωση του πολιτικού κλίματος και στην βιωσιμότητα του κοινωνικού συστήματος.

Κατ’ αρχήν οι πολίτες οδηγούνται στην αποχή και στην έλλειψη ενδιαφέροντος για τις πολιτικές διεργασίες, με αποτέλεσμα να αποδυναμώνεται η δημοκρατική λειτουργία. Επίσης χάνεται σταδιακά η αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος, ενώ αυξάνεται η αμφισβήτηση των δυνατοτήτων της πολιτικής ως εργαλείου για τον σχεδιασμό της πορείας της χώρας στο μέλλον.

Παράλληλα αναδύονται τάσεις ευδοκίμησης της «αντισυστημικής» λογικής στους πολίτες, χωρίς θετικό προσανατολισμό για το κοινωνικό σύνολο. Το αποτέλεσμα είναι η ανάπτυξη του λαϊκισμού σε συνδυασμό με τον εθνικισμό.

Είναι δε πολύ επικίνδυνο φαινόμενο το γεγονός, ότι συνεχώς αυξάνεται ο αριθμός αυτών, που αποστασιοποιούνται από την πολιτική, διότι οι συνθήκες (οικονομικές, εργασιακές κ.λ.π.) αλλάζουν πολύ πιο γρήγορα τώρα σε σύγκριση με το παρελθόν, με επακόλουθο την επίσης πολύ γρήγορη εμφάνιση των διαψεύσεων στους πολίτες από την αναντιστοιχία των εξαγγελλόμενων εξιδανικευτικών πολιτικών «προθέσεων» και της πραγματικότητας.

Αυτή η καθοδική πορεία πρέπει να ανακοπεί και να επαναπροσδιορισθεί ποιοτικά το πολιτικό σύστημα. Άμεσα πλέον επιβάλλεται ο αυτοκριτικός επανακαθορισμός του περιεχομένου και του τρόπου διαχείρισης της πολιτικής λειτουργίας από τα κόμματα και το πολιτικό προσωπικό.

Αυτό σημαίνει την πλήρη ανατροπή των πολιτικών και κοινωνικών παθογενειών του παρελθόντος και την οικοδόμηση ενός σύγχρονου τρόπου πολιτικής λειτουργίας, ο οποίος σέβεται ουσιαστικά την δημοκρατία και τον πολίτη τόσο ως ατομικό όσο και ως συλλογικό υποκείμενο. Άρα δεν τον θεωρεί εργαλείο για την νομιμοποίηση της ανάληψης διαχείρισης της κυβερνητικής εξουσίας, αλλά τον υπηρετεί με στόχο την ευημερία σε συνδυασμό με την αειφορία και την κοινωνική δικαιοσύνη.

Πληροί τις προϋποθέσεις για μια ριζική ανατροπή των αρνητικών παθογενειών του το πολιτικό σύστημα;